DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ

Yıl: 2015 Cilt: 1 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 97 - 114 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ

Öz:
Dokumacılık Türk tarihinin en eski dönemlerinden beri yapılmaktadır. Bir ihtiyacın gelişerek sanat eserine dönüşünün izleri, tarihin sayfalarında takip edilebilmektedir. Osmanlı arşivlerine bakarak; dokumacılığın, çalışmaya konu olan Trabzon'da da çok geliştiği söylenebilir. Trabzon'un dokuma giysi çeşitleriyle ünlenen Şalpazarı ilçesi, bu araştırmanın evrenini oluşturmakta olup farklı dokuma türlerinden çanta ve çorap, yaygınlığı ve çeşitliliği itibariyle dikkat çekicidir. Sahada yapılan derlemelerle ürünlerin fotoğrafları çekilmiş, envanterleri hazırlanmış, motifleri çıkartılmıştır. Çalışma, dokumanın ve Trabzon'da dokumacılığın tarihsel gelişiminin anlatıldığı bir giriş bölümünden sonra üç ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Bu ana bölümler; Şalpazarı yöresine ait dokuma türleri, bu dokumalarda kullanılan motifler ve dokuma örnekleri şeklindedir. Dokuma çeşitlerinden biri olan çanta eskiden taşıma ve saklama amaçlı kullanılırken günümüzde bir aksesuara, hediyelik eşyaya dönüşmüştür. Diğer bir dokuma çeşidi olan çorabın ise günümüzde yapılış amacı değişmemekle birlikte renk ve desenlerinde artışlar olmuştur. Ayrıca her iki dokuma çeşidi de eskiden çeyizin olmazsa olmazı iken günümüzde bu özelliği sadece çorap devam ettirmektedir. İncelemede, çanta ve çoraplardaki motifler hem yöresel ismiyle hem de varsa Türk dünyasındaki benzer motif ismi ile birlikte verilmiştir. Son olarak da ürünler hakkında ayrıntılı bilgiler verilerek ürünler tanıtılmıştır
Anahtar Kelime:

Konular: Uluslararası İlişkiler

THE REFLECTIONS OF WEAVING AND PATTERN, IN THE REGION OF ŞALPAZARI, TRABZON: THE EXAMPLES OF BAGS AND SOCKS1

Öz:
Weaving has been done since the earliest period of Turkish history. Traces of a need that turns into an artwork can be traced in the pages of the history. Referring to the Ottoman archives; it can easily be said that the art of weaving was also well-developed in Trabzon, the subject of this study. The country of Trabzon, Salpazarı, which has become famous for its woven garments, constitutes the research domain of this article, and bags and socks attract our attention with their diversity ve commonnness. During the studies in the area, some photographs were taken, their inventories were prepared, and motifs were worked on. After an introduction that describes the historical development of weaving in Trabzon, this study consists of three main sections and the conclusion part. These main sections are; types of woven pieces from Salpazarı, the motifs used in these weaves and the samples of fabrics. The bag, as a kind of weaving, was a means of transport and storage once upon a time, but today it has turned into an accessory or a gift. The function of socks, which are an another kind of weaving, has not changed, however; today it has an increase in color and pattern. In addition, while both types of fabrics were used as an essential part of dowry, today only socks are included. In the research, the motifs in bags and socks are named both with their traditional names and , if there are any, with similar motifs in the Turkic World. Finally, detailed information about the products is presented and they are uniquely
Anahtar Kelime:

Konular: Uluslararası İlişkiler
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKAN, Meral: (2008). “Yörüklerde Taşımada Kullanılan Dokumalar”. 38. ICANAS, 1 (1) içinde 21-43, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
  • AKBULUT, Semra: (2004). Trabzon El Sanatları. Trabzon: Trabzon Valiliği Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
  • ALPAY, Halil Rıfat: (1983). “Dokumacılık Eğitim Açısından Üniversite-Sanayi İşbirliğinin Önemi”. III. Ulusal El Sanatları Sempozyumu içinde (1-9). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
  • AYTAÇ, Ahmet: (2008). “Türk Medeniyetinde Dokuma Kültürü ve Yabancı Resim Sanatı Üzerindeki Tarihsel Yeri”. 38. ICANAS, 1 (1) içinde (203-220). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
  • AYTAÇ, Ahmet: (2010). “Kırgızistan’da Çarpana ve Kolon Dokumacılığından Örnekler”. Millî Folklor, (87), 191-195.
  • BAŞARAN, Fatma Nur ve KAYABAŞI, Nuran: (2008). “Konya-Ereğli İlçesindeki El Dokuması Halıların Desen Özellikleri”. 38. ICANAS, 1 (1) içinde (241-260). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
  • DAĞLI, Yücel: (1999). “Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'nde Trabzon”. Trabzon Tarihî Sempozyumu Bildirileri (6-8 KASIM 1998), (255-269). Trabzon: Trabzon Belediyesi Yayınları.
  • DENİZ, Bekir: (2007). “Tekstil Ürünlerini Saklamada Kullanılan Halı ve Düz Dokumalar”. AÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi (12), 1-13.
  • DERMAN, Sevim ve SÖYLEMEZOĞLU, Feryal (2008), “Tire-Beledi Dokumaları”, 38. ICANAS, 1 (1) içinde 431-448, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
  • ERSOY, Tuğyan Müfide: (1997). “Bilgisayar Yardımıyla El Dokuması Ürün Tasarımı ve Örnek Uygulamalar”. Türkiye’de El sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • KARAKAŞ, Rezan: (2013). “Geçmişten Günümüze Çermik Yöresi İğne Oyacılığı”. Bilim ve Kültür - Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, (2), 149-157.
  • KÖKLÜ, Vildan: (1997). Çankırı İli Kızılırmak İlçesine Ait Birkaç Köyde Bulunabilen El Örgüsü Çorap Örnekleri ve Yeni Tasarımlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • OĞUZ, Burhan: (2004). Türk Halkının Kültür Kökenleri 4. İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları.
  • ÖGEL, Bahaeddin: (2000). Türk Kültür Tarihîne Giriş 5. 4. Baskı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • ÖZAY, Suhendan: (1997). “Halk Dokumacılığından Dokuma Sanatına”. V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • ÖZBEL, Kenan: (1945). El Sanatları I Anadolu Çorapları. Ankara: Kılavuz Kitapları: IX.
  • TANER, Nuri: (1983). “Bir Kültür Öğesi Olarak Çoraplardaki Nakışların Halkbilimsel Önemi Üzerine Düşünceler 1”. Türk Folkloru (46), 12-13.
  • TÜRKÇE SÖZLÜK: (2005). 10. Baskı. Ankara: TDK.
  • UMUT, Arzu: (2009). Bir El Sanatı Olarak Süpürgeciliğin Sosyolojik Açıdan İncelenmesi (Adapazarı Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
  • ÜLGER, Nihal: (1999). “Kirkitli Dokuma Teknikleri ile Anadolu Evleri”. 2000’li Yıllarda Türkiye’de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal, Tasarımsal ve Ekonomik Boyutu Sempozyumu Bildirileri içinde (286-289). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • YAĞAN, Şahin Yüksel: (1978). Türk El Dokumacılığı. 1. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • YALÇIN, Gülsüm ve KARAOĞLAN, Hülya: (2010). “MÖ II. Bin’de Anadolu’da Dokumacılık”. Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu (MYO-ÖS), Düzce.
  • YAZAR, Latife Sinem: (2011). Bursa İli Dağ Yöresinde Sorgun, Kocakovacık, Gedikören, Çeki Köyleri Çorap Örücülüğü ve Bunların Günümüz Tasarımlarına Uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
APA YILDIRMIŞ F (2015). DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. , 97 - 114.
Chicago YILDIRMIŞ Fatma DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. (2015): 97 - 114.
MLA YILDIRMIŞ Fatma DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. , 2015, ss.97 - 114.
AMA YILDIRMIŞ F DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. . 2015; 97 - 114.
Vancouver YILDIRMIŞ F DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. . 2015; 97 - 114.
IEEE YILDIRMIŞ F "DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ." , ss.97 - 114, 2015.
ISNAD YILDIRMIŞ, Fatma. "DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ". (2015), 97-114.
APA YILDIRMIŞ F (2015). DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(26), 97 - 114.
Chicago YILDIRMIŞ Fatma DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 1, no.26 (2015): 97 - 114.
MLA YILDIRMIŞ Fatma DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, vol.1, no.26, 2015, ss.97 - 114.
AMA YILDIRMIŞ F DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. 2015; 1(26): 97 - 114.
Vancouver YILDIRMIŞ F DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi. 2015; 1(26): 97 - 114.
IEEE YILDIRMIŞ F "DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ." Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1, ss.97 - 114, 2015.
ISNAD YILDIRMIŞ, Fatma. "DOKUMACILIK SANATININ TRABZON/ŞALPAZARI YÖRESİNDEKİ YANSIMASI VE MOTİF İNCELEMESİ: ÇANTA VE ÇORAP ÖRNEĞİ". Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 1/26 (2015), 97-114.