Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey)

KARCI, Elif; GÜNBATAN, TUĞBA; Akaydın, Galip; GÜRBÜZ, İLHAN

Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey)

Elif KARCI, (, İlhan Gürbüz*, and Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey))

İlhan GÜRBÜZ, (, İlhan Gürbüz*, and Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey))

Galip AKAYDIN, (, İlhan Gürbüz*, and Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey))

Tuğba GÜNBATAN (, İlhan Gürbüz*, and Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey))

Türk Biyokimya Dergisi

18 6

Yıl: 2017 Cilt: 42 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 381 - 399 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey)

Öz:

Amaç: Bu çalışmada Bafra'da yerel halk tarafından kullanılan halk ilaçlarının belirlenmesi ve belgelenmesi amaçlanmıştır.Materyal ve metod: Bölgeye bilimsel geziler düzenlenmiş ve halk ilacı konusunda bilgi sahibi kişilerle görüşülerek halk ilaçları tespit edilmiştir. Çalışma esnasında 155 bitki örneği toplanmıştır. Elde edilen veriler 4 kantitatif indeks kullanılarak istatiksel olarak analiz edilmiştir: "Fikir birliği faktörü", "Kullanım değeri", "Bağıl alıntılanma sıklığı" ve "Kültürel önem indeksi".Bulgular: 33 familyadan 53 cins ve 62 taksonun çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanıldığı kaydedilmiştir. 5 türün (Anthemis coelopoda var. coelopoda, Tanacetum corymbosum, Quercus frainetto, Salvia forskahlei ve Lavatera punctate) Türkiye'de halk ilacı olarak kullanımına daha önce rastlanılmamıştır. Ayrıca, 13 halk ilacı için [Allium porrum, Brassica oleracea, Corylus maxima, Foeniculum vulgare, Helianthus annuus, Melissa officinalis subsp. altissima, Petroselinum crispum, Plantago major subsp. intermedia, Prunus avium, Punica granatum, Sedum pallidum, Vitis sylvestris ve Zea mays] Türkiye'de daha önce kaydedilmeyen yeni kullanımlar da tespit edilmiştir. Halk ilaçları en çok iskelet-kas (F = 0.6935), solunum (F = 0.6909) ve dermatolojik sistem hastalıklarında (FIC = 0.5555) kullanılmaktadır. Ayrıca, Cydonia oblonga (UV değeri = 0.23), Urtica dioica (UV değeri = 0.19), Sambucus ebulus (UV değeri = 0.18) ve Alium cepa (UV değeri = 0.16) Bafra'da en çok rapor edilen türlerdir.Sonuç: Bu çalışmayla halk ilaçlarının kullanımındaki azalma ve etnobotanik bilginin hızla kaybolmaya yüz tutması bir kez daha vurgulanmıştır. Bu nedenle bu önemli kültürel miras yok olmadan önce etnobotanik envanter çalışmalarının tüm Türkiye'de yapılması gerekmektedir

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji

Bafra’nın (Samsun-Türkiye) halk ilaçları

Öz:

Objective: In this study, determination and documentation of folk medicines that are being used by indigenous people in Bafra was aimed.Materials and methods: Scientific trips were organised to the region and folk medicines were identified by interviewing individuals which have knowledge of folk medicine. One hundred and fifty-five plant samples were collected during the study. Obtained data were statistically analysed by using four quantitative indices; “informant consensus factor”, “use value”, “relative frequency of citation” and “cultural importance index”.Results: Fifty-three genera and 62 taxa belonging 33 families were recorded to be used in the treatment of different diseases. The usage of five species (Anthemis coelopoda var. coelopoda, Tanacetum corymbosum, Quercus frainetto, Salvia forskahlei and Lavatera punctate) as folk medicine was previously undocumented in Turkey. In addition, new usages of 13 folk medicines [Allium porrum, Brassica oleracea, Corylus maxima, Foeniculum vulgare, Helianthus annuus, Melissa officinalis subsp. altissima, Petroselinum crispum, Plantago major subsp. intermedia, Prunus avium, Punica granatum, Sedum pallidum, Vitis sylvestris and Zea mays] in Turkey were also detected. Folk medicines are mostly used for muscle-skeletal (FIC = 0.6935), respiratory (FIC = 0.6909) and dermatological system disorders (FIC = 0.5555). In addition, Cydonia oblonga (UV

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Yeşilada E. An overview of Turkish folk medicine; past and present. Curr Drug Deliv 2013;10:92–5.
2. Yeşilada E. Past and future contributions to traditional medicine in the health care system of the Middle-east. J Ethnopharmacol 2005;100:135–7.
3. Gertsch J. How scientific is the science in ethnopharmacology? Historical perspectives and epistemological problems. J Ethnopharmacol 2009;122:177–83.
4. Yeşilada E, Sezik E. A survey on the traditional medicine in Turkey: semi-quantitative evaluation of the results. In: Singh V, Govil J, Hashmi S, Singh G, editors. Recent progress in medicinal plants, ethnomedicine and pharmacognosy-II. Houston, TX: Studium Press, LLC, 2003:389–412.
5. Baytop T. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 1999.
6. Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, 2012.
7. Ekim T. Damarlı Bitkiler. In: Güner A, Ekim T, editors. Resimli Türkiye Florası. İstanbul: Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, 2014:159–62.
8. Honda G, Yeşilada E, Tabata M, Sezik E, Fujita T, Takeda Y, et al. Traditional medicine in Turkey VI. Folk medicine in West Anatolia: Afyon, Kütahya, Denizli, Muğla, Aydın provinces. J Ethnopharmacol 1996;53:75–87.
9. Sezik E, Tabata M, Yeşilada E, Honda G, Goto K, Ikeshiro Y. Traditional medicine in Turkey I. Folk medicine in North-east Anatolia. J Ethnopharmacol 1991;35:191–6.
10. Sezik E. Türkiye’de Halk İlacı Araştırmaları ve Önemi. In: Başer KHC, editor. 9. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı Bildiri Kitabı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1991:1–7.
11. Davis PH, editor. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vols. 1–9. Edinburgh, UK: Edinburgh University Press, 1965– 1985.
12. Samsun Valiliği. Samsun İl Çevre Durum Raporu. http://cdr. cevre.gov.tr/icd_raporlari/samsun05.pdf [Last accessed 2015.09.05].
13. Climate data.org. http://tr.climate-data.org/location/8522/. [Last accessed 2015.09.05].
14. Bafra Kaymakamlığı. http://www.bafra.gov.tr/index.php. [Last accessed 2015.09.05].
15. TUİK. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/ PreTabloArama.do?metod=search&araType=vt. [Last accessed 19.06.2017].
16. Yiğit H. Bafra. Samsun ve İlçeleri. DTY Ajans, 2011:125–45.
17. Kutbay HG, Kılınç M, Karaer F. Flora of Nebyan Dağı. Turk J Bot 1995;19:345–71.
18. Davis P, Mill R, Tan K. Flora of Turkey and the East Eagean Islands. Vol. 10. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1988.
19. Güner A, Özhatay N, Ekim T, Başer KH. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 11. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2000.
20. Trotter RT, Logan MH. Informant concensus, a new approach for identifying potentially effective medicinal plants. In: Etkin NL, editor. Plants in indigenous medicine and diet, biobehavioural approaches. New York, NY: Redgrave Publishing Company, 1986:91–112.
21. Byg A, Balslev H. Diversity and use of palms in Zahamena, Eastern Madagascar. Biodivers Conserv 2001;10:951–70.
22. Albuquerque UP, Lucena RF, Montero JM, Florentino AT, Almeida CF. Evaluating two quantitative ethnobotanical techniques. Ethnobot Res App 2006;4:51–60.
23. Abe R, Ohtani K. An ethnobotanical study of medicinal plants and traditional therapies on Batan Island, the Philippines. J Ethnopharmacol 2013;145:554–65.
24. Tardío J, Pardo-De-Santayana M. Cultural importance indices: a comparative analysis based on the useful wild plants of Southern Cantabria (Northern Spain). Econ Bot 2008;62:24–39.
25. Sargın SA, Akçiçek E, Selvi S. An ethnobotanical study of medicinal plants used by the local people of Alaşehir (Manisa) in Turkey. J Ethnopharmacol 2013;150:860–74.
26. Koçyiğit M, Özhatay N. Wild plants as medicinal purpose in Yalova (Northwest Turkey). Turk J Pharm Sci 2006;3:91–103.
27. Özhatay N, Koçak S. Plants used for medicinal purposes in Karaman province (Southern Turkey). İstanbul Üniv Ecz Fak Der 2011;41:75–89.
28. Akaydın G, Şimşek I, Arıtuluk Z, Yeşilada E. An ethnobotanical survey in the selected towns of mediterranean subregion (Turkey). Turk J Biol 2013;37:230–47.
29. Ezer N, Avcı K. Çerkeş (Çankırı) yöresinde kullanılan halk ilaçları. Hacettepe Üniv Ecz Fak Der 2004;24:67–80.
30. Ezer N, Arısan ÖM. Folk medicines in Merzifon (Amasya, Turkey). Turk J Bot 2006;30:223–30.
31. Tuzlacı E, Tolon E. Turkish folk medicinal plants, part III: Şile (İstanbul) Fitoterapia 2000;71:673–85.
32. Hayta S, Polat R, Selvi S. Traditional uses of medicinal plants in Elazığ (Turkey). J Ethnopharmacol 2014;154:613–23.
33. Korkmaz M, Karakuş S. Traditional uses of medicinal plants of Üzümlü district, Erzincan, Turkey. Pak J Bot 2015;47: 125–34.
34. Yeşilada E, Honda G, Sezik E, Tabata M, Fujita T, Tanaka T, et al. Traditional medicine in Turkey. V. folk medicine in the Inner Taurus Mountains. J Ethnopharmacol 1995;46:133–52.
35. Bulut G, Tuzlacı E. An ethnobotanical study of medicinal plants in Turgutlu (Manisa-Turkey). J Ethnopharmacol 2013;149:633–47.
36. Günbatan T, Gürbüz İ, Özkan AM. The current status of ethnopharmacobotanical knowledge in Çamlıdere (Ankara, Turkey). Turk J Bot 2016;40:241–49.
37. Yeşilada E, Sezik E, Honda G, Takaishi Y, Takeda Y, Tanaka T. Traditional medicine in Turkey: IX. Folk medicine in North-west Anatolia. J Ethnopharmacol 1999;64:195–210.
38. Sezik E, Yeşilada E, Honda G, Takaishi Y, Takeda Y, Tanaka T. Traditional medicine in Turkey X. Folk medicine in central Anatolia. J Ethnopharmacol 2001;75:95–115.
39. Sezik E, Yeşilada E, Tabata M, Honda G, Takaishi Y, Fujita T, et al. Traditional medicine in Turkey VIII. Folk medicine in east Anatolia; Erzurum, Erzincan, Ağrı, Kars, Iğdır provinces. Econ Bot 1997;51:195–211.
40. Kültür Ş. Medicinal plants used in Kırklareli province (Turkey). J Ethnopharmacol 2007;111:341–64.
41. Genç GE, Özhatay N. An ethnobotanical study in Çatalca (European Part of İstanbul) II. Turk J Pharm Sci 2006;3:73–89.
42. Polat R, Çakılcıoğlu U, Satıl F. Traditional uses of medicinal plants in Solhan (Bingöl-Turkey). J Ethnopharmacol 2013;148:951–63.
43. Bulut G. Folk medicinal plants of Silivri (İstanbul, Turkey). Marmara Pharm J 2011;15:25–9.
44. Yeşilada E, Honda G, Sezik E, Tabata M, Goto K, Ikeshiro Y. Traditional medicine in Turkey IV. Folk Medicine in the Mediterranean subdivision. J Ethnopharmacol 1993;39:31–8.
45. Akalın E, Alpınar K. Tekirdağ’ın tıbbi ve yenen yabani bitkileri hakkında bir araştırma. Ege Üniv Ecz Fak Der 1994;2:1–11.
46. Özgökçe F, Özçelik H. Ethnobotanical aspects of some taxa in East Anatolia, Turkey. Econ Bot 2004;58:697–704.
47. Tabata M, Sezik E, Honda G, Yeşilada E, Fukui H, Goto K, et al. Traditional medicine in Turkey III. Folk medicine in East Anatolia, Van and Bitlis provinces. Pharm Biol 1994;32:3–12.
48. Özkan AM, Koyuncu M. Traditional medicinal plants used in Pınarbaşı area (Kayseri-Turkey). Turk J Pharm Sci 2005;2:63–83.
49. Şimşek I, Aytekin F, Yeşilada E, Yıldırımlı Ş. An ethnobotanical survey of the Beypazarı, Ayaş, and Güdül district towns of Ankara province (Turkey). Econ Bot 2004;58:705–20.

APA	KARCI E, GÜRBÜZ İ, Akaydın G, GÜNBATAN T (2017). Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). , 381 - 399.
Chicago	KARCI Elif,GÜRBÜZ İLHAN,Akaydın Galip,GÜNBATAN TUĞBA Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). (2017): 381 - 399.
MLA	KARCI Elif,GÜRBÜZ İLHAN,Akaydın Galip,GÜNBATAN TUĞBA Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). , 2017, ss.381 - 399.
AMA	KARCI E,GÜRBÜZ İ,Akaydın G,GÜNBATAN T Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). . 2017; 381 - 399.
Vancouver	KARCI E,GÜRBÜZ İ,Akaydın G,GÜNBATAN T Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). . 2017; 381 - 399.
IEEE	KARCI E,GÜRBÜZ İ,Akaydın G,GÜNBATAN T "Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey)." , ss.381 - 399, 2017.
ISNAD	KARCI, Elif vd. "Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey)". (2017), 381-399.

APA	KARCI E, GÜRBÜZ İ, Akaydın G, GÜNBATAN T (2017). Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). Türk Biyokimya Dergisi, 42(4), 381 - 399.
Chicago	KARCI Elif,GÜRBÜZ İLHAN,Akaydın Galip,GÜNBATAN TUĞBA Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). Türk Biyokimya Dergisi 42, no.4 (2017): 381 - 399.
MLA	KARCI Elif,GÜRBÜZ İLHAN,Akaydın Galip,GÜNBATAN TUĞBA Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). Türk Biyokimya Dergisi, vol.42, no.4, 2017, ss.381 - 399.
AMA	KARCI E,GÜRBÜZ İ,Akaydın G,GÜNBATAN T Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). Türk Biyokimya Dergisi. 2017; 42(4): 381 - 399.
Vancouver	KARCI E,GÜRBÜZ İ,Akaydın G,GÜNBATAN T Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey). Türk Biyokimya Dergisi. 2017; 42(4): 381 - 399.
IEEE	KARCI E,GÜRBÜZ İ,Akaydın G,GÜNBATAN T "Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey)." Türk Biyokimya Dergisi, 42, ss.381 - 399, 2017.
ISNAD	KARCI, Elif vd. "Folk medicines of Bafra (Samsun-Turkey)". Türk Biyokimya Dergisi 42/4 (2017), 381-399.