Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler

Hekimoğlu, Can Hüseyin

Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler

Can Hüseyin HEKİMOĞLU (Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Epidemiyoloji Bilim Dalı, İZMİR)

Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi

19 8

Yıl: 2016 Cilt: 73 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 55 - 70 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler

Öz:

Aşılama, hastalıkların önlenmesinde en başarılı ve maliyet etkili girişimlerden biridir. Bir aşının etkisi aşılananlarda aşılanmayanlara göre ilgili hastalık insidansındaki azalma yüzdesi ile gösterilir. Aşı etkisi randomize kontrollü çalışmalar ile ideal koşullar altında hesaplandığında aşı etkinliği, gözlemsel çalışmalar ile ideal olmayan saha koşullarında hesaplandığında ise aşı etkinliği elde edilir. Etkinliği belirlenip lisans alan bir aşının bir toplumda uygulamaya girdikten sonra hastalık sürveyansının bir parçası olarak etkinliği izlenmelidir. Aşı etkinliği ve aşı etkililiğinin aynı kavramlar olmadığı iyi bilinmelidir. Aşının bireysel düzeyde direkt etkisinin yanı sıra aşı programının toplum düzeyindeki indirekt etki, toplam etki ve genel etkisi de değerlendirmelidir. Aşılamanın halk sağlığı etkileri "toplumda korunabilir fraksiyon, toplumda korunan fraksiyon" gibi ölçütlerle de belirlenebilir. Bulaş olasılığı ve sekonder atak hızı gibi temasa koşullu ölçütler ise daha az taraf tutma ile aşı etkisi tahmini sağlayabilir. Bir aşının biyolojik koruyucu etkisinin yanı sıra aşının maruziyet etkisi ya da davranışsal etkisi, temas hızı etkisi, aşının bulaşıcılık üzerine etkisi ve aşının birleşik etkisi de bir enfeksiyon etkeninin toplumdaki bulaş dinamiklerini anlamada önemli ölçütlerdir. Aşının toplumdaki etkilerinin en önemli belirleyicilerinden biri de aşı kapsayıcılığıdır. Aşı kapsayıcılığına dayalı aşı etkililiğinin hızlı ve sürekli izlemi halk sağlığı müdahalelerini planlamada yol gösterici bir rol oynar. Bir toplumda görülen salgınların önlenmesinde hedeflenen toplumsal bağışıklık eşiğinin belirlenebilmesi için temel çoğalma sayısı, aşı kapsayıcılığı ve aşı etkililiğinin bilinmesi gerekir. Aşılama için gerekli sayı ise aşı programlarını değerlendirme ve halk sağlığı eylemlerini planlamada son yıllarda giderek daha fazla kullanılan bir ölçüttür. Aşılamanın bireysel ve toplumsal düzeydeki yararının bu epidemiyolojik ölçütler kullanılarak belirlenmesi ve yorumlanması halk sağlığı politikalarının belirlenmesinde çok önemli bir yer tutar.

Anahtar Kelime:

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık

Vaccine epidemiology: Epidemiologic measures of the effects of a vaccine and vaccination

Öz:

Vaccination is one of the most successful and cost-effective interventions in prevention of diseases. The effect of a vaccine is shown by the percent reduction in the incidence of the relevant disease among vaccinated people compared with those unvaccinated. When the effect of a vaccine is calculated under ideal conditions with randomized controlled studies, vaccine efficacy is obtained and when calculated on the nonideal field conditions with observational studies, vaccine effectiveness is obtained. After a licensed vaccine which its efficacy was identified is introduced into a population, vaccination effectiveness should be monitored as a part of disease surveillance. It should be well known that vaccine efficacy and vaccine effectiveness are not the same concepts. In addition to the direct effect of vaccine on the individual level, the indiret effect, total effect and overall effect of the vaccination programs on the population level should be evaluated. The public health impact of vaccination can also be defined by measurements such as "population prevented fraction, population preventable fraciton". Conditional parameters like transmission probability and secondary attack rate can provide vaccine effect estimates with less bias. As well as the biological protective effect of a vaccine, exposure or behavior effect, contact rate effect and vaccine effect on infectiousness and.

Anahtar Kelime:

Konular: Farmakoloji ve Eczacılık

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Plotkin SL, Plotkin SA. A short history of vaccination. In: Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA, eds. Vaccines Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 5th ed. 2008:1-16.
2. Fenner F, Henderson DA, Arita I, Jezek Z, Ladnyi ID. Smallpox and its eradication. Geneva, Switzerland: World Health Organization, 1988.
3. Anonymous. World development report 1993: investing in health. Word Bank. New York: Oxford University Press, 1993: 72-107.
4. Mitchell VS, Philipose NM, Sanford JP, eds. The children's vaccine initiative: achieving the vision. Washington DC: National Academy Press, 1993.
5. Linehan DC, Goedegebuure PS, Eberlein TJ. Vaccine therapy for cancer. Ann Surg Oncol, 1996; 3(2): 219-28.
6. Chen RT, Orenstein WA. Epidemiological methods in immunization programs. Epidemiol Rev, 1996; 18(2): 99-117.
7. Fine PE. Herd immunity: history, theory, practice. Epidemiol Rev, 1993; 15: 265-302.
8. Anonymous. International Task Force for Disease Eradication. MMWR Morb Mortal Wkly Rep, 1990; 39 (13): 209-12, 217-18.
9. Weinberg GA, Szilagyi PG. Vaccine epidemiology: efficacy, effectiveness, and the translational research roadmap. J Infect Dis, 2010; 201(11): 1607-10.
10. Begg N, Miller E. Role of epidemiology in vaccine policy. Vaccine, 1990; 8(3): 180-9.
11. Torvaldsen S, McIntyre PB. Observational methods in epidemiologic assessment of vaccine effectiveness. Commun Dis Intell Q Rep, 2002; 26(3): 451-7.
12. Hanquet G, Valenciano M, Simondon F, Moren A. Vaccine effects and impact of vaccination programmes in post-licensure studies. Vaccine, 2013; 31(48): 5634-42.
13. Qu C, Chen T, Fan C, Zhan Q, Wang Y, Lu J, et al. Efficacy of neonatal HBV vaccination on liver cancer and other liver diseases over 30-year follow-up of the Qidong hepatitis B intervention study: a cluster randomized controlled trial. PLoS Med, 2014; 11(12): e1001774.
14. Peto TJ, Mendy ME, Lowe Y, Webb EL, Whittle HC, Hall AJ. Efficacy and effectiveness of infant vaccination against chronic hepatitis B in the Gambia Hepatitis Intervention Study (1986-90) and in the nationwide immunisation program. BMC Infect Dis, 2014; 14: 7.
15. Hemming K, Haines TP, Chilton PJ, Girling AJ, Lilford RJ. The stepped wedge cluster randomised trial: rationale, design, analysis, and reporting. BMJ, 2015; 350: h391.
16. Fritzell B, Plotkin S. Efficacy and safety of a Haemophilus influenzae type b capsular polysaccharide-tetanus protein conjugate vaccine. J Pediatr, 1992; 121 (3): 355-62.
17. Mortimer EA Jr, Kimura M, Cherry JD, KunoSakai H, Stout MG, Dekker CL, et al. Protective efficacy of the Takeda acellular pertussis vaccine combined with diphtheria and tetanus toxoids following household exposure of Japanese children. Am J Dis Child, 1990; 144(8): 899-904.
18. Cochi SL, Broome CV, Hightower AW. Immunization of US children with Hemophilus influenzae type b polysaccharide vaccine: a cost-effectiveness model of strategy assessment. JAMA, 1985; 253(4): 521-9.
19. Lieu TA, Cochi SL, Black SB, Halloran ME, Shinefield HR, Holmes SJ,et al. Cost-effectiveness of a routine varicella vaccination program for US children. JAMA, 1994; 271(5): 375-81.
20. Simpson CR, Lone NI, Kavanagh K, Ritchie LD, Robertson C, Sheikh A, et al. Trivalent inactivated seasonal influenza vaccine effectiveness for the prevention of laboratory-confirmed influenza in a Scottish population 2000 to 2009. Euro Surveill, 2015; 20(8).
21. De Serres G, Pilishvili T, Link-Gelles R, Reingold A, Gershman K, Petit S, et al. Use of surveillance data to estimate the effectiveness of the 7-valent conjugate pneumococcal vaccine in children less than 5 years of age over a 9 year period. Vaccine, 2012; 30(27): 4067-72.
22. Puig-Barberà J, Díez-Domingo J, Arnedo-Pena A, Ruiz-García M, Pérez-Vilar S, Micó-Esparza JL, et al. Effectiveness of the 2010-2011 seasonal influenza vaccine in preventing confirmed influenza hospitalizations in adults: a case-case comparison, case-control study. Vaccine, 2012; 30(39): 5714-20.
23. Cohen AL, Taylor T Jr, Farley MM, Schaffner W, Lesher LJ, Gershman KA, et al. An assessment of the screening method to evaluate vaccine effectiveness: the case of 7-valent pneumococcal conjugate vaccine in the United States. PLoS One, 2012; 7(8): e41785.
24. Seward JF, Zhang JX, Maupin TJ, Mascola L, Jumaan AO. Contagiousness of varicella in vaccinated cases: a household contact study. JAMA, 2004; 292(6): 704-8.
25. Savage RD, Winter AL, Rosella LC, Olsha R, Gubbay JB, Skowronski DM, et al. Strengths and limitations of assessing influenza vaccine effectiveness using routinely collected, passive surveillance data in Ontario, Canada, 2007 to 2012: balancing efficiency versus quality. Euro Surveill, 2015; 20(16).
26. Martínez-Baz I, Navascués A, Pozo F, Chamorro J, Albeniz E, Casado I, et al. Influenza vaccine effectiveness in preventing inpatient and outpatient cases in a season dominated by vaccine-matched influenza B virus. Hum Vaccin Immunother, 2015; 11(7) :1626-33.
27. Woolpert T, Phillips CJ, Sevick C, Crum-Cianflone NF, Blair PJ, Faix D. Health-related behaviors and effectiveness of trivalent inactivated versus live attenuated influenza vaccine in preventing influenza-like illness among young adults. PLoS One, 2014; 9(7): e102154.
28. Hak E, Wei F, Grobbee DE, Nichol KL. A nested case-control study of influenza vaccination was a cost-effective alternative to a full cohort analysis. J Clin Epidemiol, 2004; 57(9): 875-80.
29. Castilla J, Beristain X, Martínez-Artola V, Navascués A, García Cenoz M, Alvarez N,et al. Effectiveness of rotavirus vaccines in preventing cases and hospitalizations due to rotavirus gastroenteritis in Navarre, Spain. Vaccine, 2012; 30(3): 539-43.
30. De Serres G, Pilishvili T, Link-Gelles R, Reingold A, Gershman K, Petit S et al. Use of surveillance data to estimate the effectiveness of the 7-valent conjugate pneumococcal vaccine in children less than 5 years of age over a 9 year period. Vaccine, 2012; 30(27): 4067-72.
31. Greenland S, Robins JM. Conceptual problems in the definition and interpretation of attributable fractions. Am J Epidemiol 1988; 128(6): 1185-97.
32. dos Santos Silva I. Cancer epidemiology: principles and methods. International Agency for Research on Cancer. Geneva: World Health Organization,1999.

APA	Hekimoğlu C (2016). Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. , 55 - 70.
Chicago	Hekimoğlu Can Hüseyin Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. (2016): 55 - 70.
MLA	Hekimoğlu Can Hüseyin Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. , 2016, ss.55 - 70.
AMA	Hekimoğlu C Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. . 2016; 55 - 70.
Vancouver	Hekimoğlu C Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. . 2016; 55 - 70.
IEEE	Hekimoğlu C "Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler." , ss.55 - 70, 2016.
ISNAD	Hekimoğlu, Can Hüseyin. "Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler". (2016), 55-70.

APA	Hekimoğlu C (2016). Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 73(1), 55 - 70.
Chicago	Hekimoğlu Can Hüseyin Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 73, no.1 (2016): 55 - 70.
MLA	Hekimoğlu Can Hüseyin Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, vol.73, no.1, 2016, ss.55 - 70.
AMA	Hekimoğlu C Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi. 2016; 73(1): 55 - 70.
Vancouver	Hekimoğlu C Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi. 2016; 73(1): 55 - 70.
IEEE	Hekimoğlu C "Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler." Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 73, ss.55 - 70, 2016.
ISNAD	Hekimoğlu, Can Hüseyin. "Aşı epidemiyolojisi: Aşı ve aşılamanın etkileri için epidemiyolojik ölçütler". Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 73/1 (2016), 55-70.