Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?

KAYA, ALP YÜCEL

Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?

Alp Yücel KAYA (İstanbul Teknik Üniversitesi)

Toplum ve Bilim

24 0

Yıl: 2011 Cilt: 0 Sayı: 122 Sayfa Aralığı: 194 - 236 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?

Öz:

Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 3 Ocak 2008 tarihli kararına göre Efemçukuru (İzmir) köyünde bulunan 35 parsel özel mülkiyete tâbi arazi, köy yakınlarında işletilecek altın madeni için özel bir şirkete tahsis amacıyla "acele kamulaştırılma"ya tâbi kılınmıştır. Bu karar bir istisna değildir, Bakanlar Kurulu 1980'lerden bu yana giderek artan bir oranda "acele kamulaştırma" kararlarına başvurmaktadır. 1980'li yıllarda 6, 1990'lı yıllarda 4, 2000'lerde 105 tane bu yönde karar mevcuttur. 2942 sayılı Kamulaştırma kanununa göre, "acele kamulaştırma", "aceleliğine Bakanlar Kurulu'nca karar alınacak haller"de sözkonusu olmaktadır. Makale, neo-liberal anlayışın "aceleliğine Bakanlar Kurulu'nca karar alınacak haller"i, piyasa aktörlerinin mal ve hizmet arz ve taleplerini rekabetçi bir ortamda gerçekleştiremedikleri, dolayısıyla da piyasada verimli bir değişim ve dağılımın sözkonusu olmadığı haller olarak yorumladığını savlamaktadır. Michel Foucault'nun liberal ve neo-liberal yönetim rasyonaliteleri çerçevesinde yaptığı analizde görüldüğü gibi, yürütme organı olarak Bakanlar Kurulu, bu çerçevede piyasa ve rekabeti sınırsızca genişletmek ve derinleştirmek için, kamulaştırma uygulamalarındaki liberal ilke genel çıkarların ifadesi "kamu yararı"nı neo-liberal ilke rekabetçi piyasanın ifadesi "kamu yararı" ile değiştirerek aracı bir piyasa aktörü haline bürünmektedir. Kamulaştırma ilkesindeki bu radikal dönüşüm, 1970'lerin sonundan bu yana kamu sektörü ve altyapısal kamu yatırımları giderek özelleştikçe yaşadığımız neo-liberal dönüşümün idari hukuk ve uygulamalara yansımasıdır. Bir başka deyişle, liberal mülkiyet anlayışının neo-liberal mülkiyet anlayışına, kamulaştırmanın da piyasalaştırmaya dönüşümünden başka bir şey değildir. Ama "acele kamulaştırma" davalarında da görüldüğü üzere, bu güncel dönüşümün can alıcı noktası özel olarak, genel çıkarlar ile rekabetçi piyasa arasındaki mücadeleye, genel olarak ise, "kamu yararı"nın anlamı üzerine verilen siyasi mücadelelere bağlıdır

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Ateş, H. (2010) “Koç’un uykusunu kaçıran davalar sona erecek”, Sabah Gazetesi (15.07.2010).
Aytaç, F. (1987) “Kamulaştırmada Karşılaşılan Sorunlar”, Amme İdaresi Dergisi, 20 (2), 47-68.
Bağımsız Sosyal Bilimciler (2008) 2008 Kavşağında Türkiye, Siyaset, İktisat ve Toplum, Yordam Kitap, İstanbul.
Bensaid, D. (2008) Les dépossédés, Karl Marx, les voleurs de bois et le droit des pauvres, La fabrique éditions, Paris.
Bentham, J. (1801-1804 [1954]) “Method and Leading Features of an Institute of Political Economy: (including Finance) Considered Not Only as a Science But as an Art (1801-04)”, Stark, W. (der.) Jeremy Bentham’s Economic Writings, cilt 3, George Allen & Unwin Ltd., Londra.
Boratav, B. (2009) Türkiye İktisat Tarihi 1908-2007, İmge Yayınevi, Ankara.
Clamour, G. (2006) Interet général et concurrence, essai sur la pérennité du droit public en économie de marché, Dalloz, Paris.
Cot, A. (1992) “Jeremy Bentham, Un Newton de la morale”, Béraud, A. ve Faccarello, G. (der.) Nouvelle histoire de la pensée économique, tome 1 des scolastiques aux classiques, Editions La Découverte, Paris.
Cangı, A.A. (2009) Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu Başkanlığına Temyiz Dosyası.
Cangı, A.A. (2010) “Kamu Yararı ‘Yerindelik Denetimi’ midir?”, Cumhuriyet (30.08.2010).
Cangı, A.A. (2011a) “Efemçukuru’nda Organize İşler”, Radikal İki (31.07.2011). http://www.radikal. com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalEklerDetayV3&ArticleID=1058304&Date=02.08.2011&CaegoryID=42 (31.07.2011)
Cangı, A.A. (2011b) Efemçukuru Altın Madeni Hukuksal Süreç Raporu, (basılmamış bilgilendirme notu).
Dardot, P. ve Laval, C. (2009) La nouvelle raison du monde: essai sur la société néolibérale, Editions La Découverte, Paris.
Duménil, G. ve Lévy, D. (2008) “Neoliberal (Karşı)Devrim”, Saad-Filho A. ve Johnston, D. (der.), Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki, Yordam Yayıncılık, İstanbul.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2011) Stratejik Plan, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, Ankara.
Ertuğrul, N.İ., (2010) “AKP ve Özelleştirme”, AKP Kitabı, Bir Dönemin Bilançosu, (Uzgel, İ. ve Bülent Duru, B. (der.), Phoenix, Ankara.
www.etha.com.tr, “Danıştay Kararı Beklenecek”, (21.01.2011). http://www.etha.com.tr/Haber/2011/01/21/guncel/danistay-karari-beklenecek/ (06.08.2011)
Evrensel (2011) “İzmir İçin ‘Geliyorum’ Diyen Tehlike” (19.08.2011). finans.samanoyoluhaber.com, “EKK: Kayıtdışı ile mücadele bitecek”, (08.08.2011).
http://finans.samanyoluhaber.com/h_638246_Ekonomi-ekk-kayitdisi-ile-mucadele-bitecek.html (08.08.2011)
Foucault, M. (2004a) Naissance de la biopolitique, cours au Collège de France 1978-1979, Seuil, Paris.
Foucault, M. (2004b) Sécurité, territoire, population, cours au Collège de France 1977-1978, Seuil, Paris.
Gözübüyük, Ş. (1956) “Yeni İstimlak Kanunu”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 11 (4), 158-169.
Güler, M. G. (2008) “İzmir Milletvekili Selçuk Ayhan’ın, elektrik zamları ve kesintileri ile yanlış enerjipolitikalarına ilişkin gündem dışı konuşması ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Mehmet HilmiGüler’in cevabı”, TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 23, cilt 12, Yasama yılı 2, 51’inci Birleşim,17 Ocak 2008.
Harvey, D. (2004) “El Koyarak Birikim”, Yeni Emperyalizm, Everest Yayınları, İstanbul.
www.internethaber.com, “Uzayan Davalardan İş Dünyası da Dertli”, 06.02.2011.
http://www.internethaber.com/uzayan-davalardan-is-dunyasi-da-dertli-326215h.htm. (08.08.2011)
www.internethaber.com, “Bundan Sonra Engel Mengel Tanımıyoruz”, 26.02.2011.
http://www.internethaber.com/bundan-sonra-engel-mengel-tanimiyoruz-330965h.htm.(08.08.2011)
İslamoğlu, H. (2002) “Yeni Düzenlemeler ve Ekonomi-Politik: IMF Kaynaklı Kurumsal Reformlar ve Tütün Yasası”, Birikim, 158, 20-27.
İslamoğlu, H. (2006) “Direniş mi, yoksa yeni bir siyaset mi?”, Ceyhun Gürkan, C., Taştan, Ö. ve Tü- rel, O. (der.), Küreselleşmeye Güney’den Tepkiler, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Dipnot Yayınları, Ankara.
Oğuzalıcı, K. (1953) Mer’iyetteki Osmanlı Mevzuatı, Halk Basımevi, İstanbul.
Karabaş, B. (2008) “Ahmet Misbah Demircan: Tarlabaşı Ekonomik Bir Değer Olarak Görülmüyordu” (26 Mayıs 2008) (http://v3.arkitera.com/news.php?action=displayNewsItem& ID=29324,08.08.2011)
Kaya, A.Y. (2010) “2000’ler Türkiye’sinde Tarım Politikaları ve Toprak Mülkiyeti: Efemçukuru’nda “Mülkiyet Nedir?”, Memleket, Siyaset Yönetim, 12, 53-69.
Kaya, A.Y. (2011) “Michel Foucault’nun Ekonomik Düşünce Tarihi: Liberal ve Neoliberal Yönetim Rasyonalitelerinde Ekonomi Politik”, Eren, E. ve Sarfati, M. (der.), İktisatta Yeni Yaklaşımlar, İletitişim Yayınları, İstanbul (yayına hazırlanmakta).
Kelley D.R. ve Smith, B.G. (1984) “What was Property? Legal dimensions of the Social Question in France (1789-1848)”, Proceedings of the American Philosophical Society, 128 (3), 200-230.
Milliyet (2011), “TMMOB’dan ‘İmar Yetkisi’ Devrine Sert Tepki: Kimse Tapuya Güvenmesin”, (20.08.2011).
Mathieu B. ve Verpeaux, M. (der.) (2007) L’intérêt général et norme constitutionnelle, Dalloz, Paris, 2007.
Mekki, M. (2004) L’intérêt général et le contrat, contribution à une étude de la hiérarchie des intérêts en droit privé, LGDJ, Paris.
Mirowski, P. ve Plehwe, D. (der.) (2009) The Road From Mont Pelerin, the Making of the Neoliberal Thought Collective, Harvard University Press, Cambridge, Mass..
Pirler, O. (1994) “Yerel Yönetimlerde Kamulaştırma İşleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 3 (4), 43-59. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (2011), Türkiye’de Özelleştirme, http://www.oib.gov.tr/turkiyede_ozellestirme2.zip (10.08.2011)
Supiot, A. (2008) Homo Juridicus: Hukukun Antropolojik İşlevi Üzerine Bir Deneme, Dost Yayınları, Ankara.
Tan, T. (1995) “Türk Hukukunda Kanun Hükmünde Kararname Uygulaması ve Sorunlar”, A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 50 (1), 336-353.
Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1987) Dünyada ve Türkiye’de Serbest Üretim Bölgelerinin Doğuş ve Dönüşü- mü, Yurt Yayınları, Ankara.
Thompson, E.P. (1975) Whigs and Hunters: the Origin of the Black Act, Allen Lane, Londra.
Türel, O. (1993) “Özelleştirme Üzerine Notlar”. (http://www.bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_ BSB/IktisatToplum11Agu-Turel.doc)
Valentin, V. (2002) Les conceptions néo-libérales du droit, Economica, Paris

APA	KAYA A (2011). Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. , 194 - 236.
Chicago	KAYA ALP YÜCEL Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. (2011): 194 - 236.
MLA	KAYA ALP YÜCEL Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. , 2011, ss.194 - 236.
AMA	KAYA A Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. . 2011; 194 - 236.
Vancouver	KAYA A Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. . 2011; 194 - 236.
IEEE	KAYA A "Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?." , ss.194 - 236, 2011.
ISNAD	KAYA, ALP YÜCEL. "Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?". (2011), 194-236.

APA	KAYA A (2011). Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. Toplum ve Bilim, 0(122), 194 - 236.
Chicago	KAYA ALP YÜCEL Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. Toplum ve Bilim 0, no.122 (2011): 194 - 236.
MLA	KAYA ALP YÜCEL Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. Toplum ve Bilim, vol.0, no.122, 2011, ss.194 - 236.
AMA	KAYA A Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. Toplum ve Bilim. 2011; 0(122): 194 - 236.
Vancouver	KAYA A Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?. Toplum ve Bilim. 2011; 0(122): 194 - 236.
IEEE	KAYA A "Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?." Toplum ve Bilim, 0, ss.194 - 236, 2011.
ISNAD	KAYA, ALP YÜCEL. "Neo-liberal mülkiyet ya da “acele kamulaştırma” nedir?". Toplum ve Bilim 122 (2011), 194-236.