Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi

KURU, Elif; GENCEL, UFUK

Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi

Ufuk GENCEL, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi BİİB Fakültesi Maliye Bölümü)

Elif KURU (Çanakkale Onsekiz Mart Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Bölümü Yüksek Lisans Oğrencisi)

Yönetim Bilimleri Dergisi

9 1

Yıl: 2012 Cilt: 10 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 29 - 60 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi

Öz:

Vergi, devlet gelirlerini oluşturan ve etkileyen en önemli finansman kaynağıdır. Vergi kültürü ise; "vergileme" ve "vergi verme" olarak ikili bir özelliği kapsamaktadır. Bu ikili özellik vergi ahlakı, devlet-birey ilişkileri ve vergi adaleti ile vergi kültürünü oluşturmaktadır. Son yıllarda vergi kültürünün önemi artmış ve vergi kültürünün artırılması önemli bir politika aracı olmuştur. Bu çalışma, uygulanan vergi politikaları ile vergi kültürünün etkileşimini incelemeyi amaçlamakta ve ülkemizde 2002-2010 dönemi vergi kültürü gelişimini değerlendirmektedir. Bu dönemde vergi kültürünü artırıcı politikaların uygulandığı ancak yeterli bir gelişme sağlanamadığı sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih İşletme Beşeri Bilimler İktisat İşletme Finans

Öz:

Vergi, devlet gelirlerini oluşturan ve etkileyen en önemli finansman kaynağıdır. Vergi kültürü ise; “vergileme” ve “vergi verme” olarak ikili bir özelliği kapsamaktadır. Bu ikili özellik vergi ahlakı, devlet-birey ilişkileri ve vergi adaleti ile vergi kültürünü oluşturmaktadır. Son yıllarda vergi kültürünün önemi artmış ve vergi kültürünün artırılması önemli bir politika aracı olmuştur. Bu çalışma, uygulanan vergi politikaları ile vergi kültürünün etkileşimini incelemeyi amaçlamakta ve ülkemizde 2002–2010 dönemi vergi kültürü gelişimini değerlendirmektedir. Bu dönemde vergi kültürünü artırıcı politikaların uygulandığı ancak yeterli bir gelişme sağlanamadığı sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih İşletme Beşeri Bilimler İktisat İşletme Finans

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abdulkadir Işık, ”Kültür ve kalkınma: Vergi Kültürü Örneği”, Ege Akademik Bakış, (2) 2009:851—865, 5.856—857, http://eab.ege.edu.tr/pdf/9_2/C9-S2-M24. pdf (24.04.10)
Adnan Gerçek, ”Vergi Kültürü ve Mükellefin Vergiye Bakışı" http://www. ekonomikpusula.com/adnan-gercek/vergi-kulturu-ve-mukellefin-vergiyebakisi, Erişim: 29.04.2011
Ahmet Fazıl Özsoylu, Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomi, 1. Basım, Bağlam, Istanbul,1996
A. Naci Arıkan, ”OECD Ülkeleri Çerçevesinde Türkiye’deki Vergi Yükünün Analizi(III)", Vergi Dünyası Sayı 332, Nisan 2009
Benno Torgler, ”Tax Morale and Instutitutions”, Center for Research in Economics, Management and the Arts (CREMA), Working Paper No:2003-09, http://www. crema-research.ch/papers/2003—09.pdf (23.04.10)
Benno Torgler, ”Tax Morale, Trust and Corruption: Empirical Evidence from Transition Countries”, Crema Working Paper, No: 2004-5
Benno Torgler-Kristina Murphy, ”Tax Morale in Australia: What Shapes It And Has It Changed Over Time?”, The Australian National University, Working Paper 58, January 2005
Benno Torgler- Friedrich Schneider, ”Does Culture Influence Tax Morale? Evidence from Different European Countries", CREMA Working Paper, No: 2004-17, Basel, 2004.
Birger Nerre, ”The Concept of Tax Culture”, Paper prepared for the Annual Meeting of the National Tax Association, November 8-10, Baltimore, MD, USA, 2001
Birger Nerre, Tax Culture as Basic Concept for Tax Policy Advice'" 63rd Congress of the International Institute of Public Finance: Tax Reform I, August 27, 2007, Warvick, England
Birgeir Nerre, ”Tax Culture: Basic Concept for Tax Politics", Economic Analysis Policy, Vol.38 No:1, March 2008, http://www.eap-journal.com.au/download. php?file=665 (05.05.10)
Coşkun Can Aktan, ”Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı”, http:// www.çanaktan.org/ekonomi/kamu_maliyesi/vergi-psiko/vergi-psik.pdf (04.03.2010)
C. Can Aktan-Hilmi Çoban, ”Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Perspektifinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler”, içinde: Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi, Editörler: C. Can Aktan, Dilek Dileyici, Istiklal Y. Vural, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2006
Dokuzuncu Kalkınma Planı: Vergi Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: DPT, 2007. (DPT.2734 ÖİK.685) ISBN: 978-975-19-4094—0 http://www.dpt.gov.tr/ DPT.portal Emin Bilgiç, Maarif Davamiz, İstanbul Boğaziçi Yayınevi, 1986.
Emrah Ferhatoğlu, Erhan Gümüş/’Mali Miladın Yenisi: 5811 Sayılı Kanun", Yaklaşım Dergisi (Çevrimiçi), Makale No:14102, Mart 2009, Sayı: 195, http:// www.yaklasim.com/mevzuat/dergi/ read_frame.asp?file_name=20090314102. htm
Engin Öner, ”Niçin Vergi Teşvikleri", İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 16, Ekim 2002, Sayı:3-4
Esra Siverekli Demircan, ”Türkiye’de Vergi Politikalarının Siyasi Analizi: Siyasi Değişimin Vergi Kayıp ve Kaçaklarına Etkisi Üzerine Bir İnceleme”, 19.
Türkiye Maliye Sempozyumu:Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi Yolları, 10—14 Mayıs 2004, Antalya
Esra Siverekli Demircan, ”Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Kamu Mali Yönetiminde Uygulanan Vergi Politikaları”, Vergi Sorunları, Sayı:195, Aralık 2004
Esra Siverekli Demircan, ”Vergilerin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi", Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Temmuz-Aralık 2003
Fevzi Devrim—Timur Turgay, ”Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Önlenmesinde İdare-Mükellef Etkileşimi ve Bağlı Etkileşenlerin Rolü", 19. Türkiye Maliye Sempozyumu: Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi
Yolları, 10-14 Mayıs 2004, Antalya, Uludağ Üniversitesi İİBF Bursa Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi Uygulamaları Karşısında Mükellef Eğilimleri Araştırması: Türkiye’de Mükelleflerin Vergiye Bakışı (Elif Tuay ve İnci Güvenç tarafından Doç.Dr. Reyhan Bilgiç ve Doç.Dr. H. Canan Sümer’e ODTÜ
Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Yüksek Lisans Programı Stajı kapsamında teslim edilmiştir), Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Yayın No: 51, Kasım 2007, Elektronik ortamda erişim için http://www.gib.gov. tr
Günseli Kurt, ”Vergi Yükü ve Ülkemizdeki Durum", Yaklaşım Dergisi (Çevrimiçi), Makale No: 895, Ekim 1996, Sayı: 46, http://www.yaklasim.com/mevzuat/ dergi/ read_frame.asp?file_name=199610895.htm, (20.02.2012)
H. Hakan Kıvanç, ”Vergi Reformunun Çerçevesi ve Türkiye’deki Gelişimi”, EYaklaşım (Çevrimiçi), Makale No: 9663, Eylül 2007, Sayı: 50, http://www. yaklasim.com/mevzuat/dergi/read_result.asp?file_name=/mevzuat/dergi/ makaleler/ 2007099663.htm
Hakan Ünlüyol, ”Vergi Ödemeye Dönük Psikolojik Davranış biçiminin İşletmelerde Oluşturduğu Mikro Karar Paradoksu”, Vergi Raporu, Sayı:112, Ocak 2009
Hasan Gül, ”Vergi Yükü Kavramı ve Türkiye’de Vergi Yükü", Yaklaşım Dergisi (Çevrimiçi), Makale No: 20446, Kasım 2011, Sayı: 227, http://www.yaklasim. com/mevzuat/dergi/read_ frame.asp?file_name=201 120446.htm (20.02.2012)
Hüsamettin Biçer, ”Vergi ile İlgili Planlar ve Uygulamaları", Vergi Dünyası, Sayı 343, Mart 2010
İ.Halil Bağdınlı, ”Kayıtdışı Ekonomi İle Mücadelede Gelir İdaresi ve Vergi Denetiminin Yeniden Organizasyonu", 21. Türkiye Maliye Sempozyumu; Kamu Maliyesinde Güncel Gelişmeler, 10-14 Mayıs, T.C. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Biga İİBF Maliye Bölümü (Yayın No:1)
James Alm-Benno Torgler, ”Culture Differences and Tax Morale in the United States and in Europe”, Journal of Economic Psychology 27 (2006) 224-246
”Kayıtdışı Ekonomi; Türkiye Serüveni", DELOITTE, CEO Serisi, 2007, ,http:// www.deloitte.com/assets/Dcom—Turkey/Local%2OAssets/Documents/turkey— tr_ceo_kayitdisi_ekonomi_0702007.pdf (26.04.10)
Lars P. Feld- Bruno S. Frey, ”The Tax Authority and the Taxpayer; An Exploratory Analysis”, the 2““l International Conferance on Taxation, Canberra, December 10-11,2001, Web Erişimi: http://www.crereg.univ-rennesl.fr/seminaire-pagesinterieures/ TAXEAUTHORITY.pdf (16.05.10)
Lars P. Feld-Bruno S. Frey, ”Tax Compliance as the Result of Psychological Tax Contract: The Role of Incentives and Responsive Regulation”, Law Policy, Vol. 29, No. 1, January 2007, http://www.bsfrey.ch/articles/449_07.pdf (29.04.10)
Mehmet Sarıtaş, ”Ekonomik Kaklınmanın Sosyo-Kültürel Temelleri" http://ekutup. dpt.gov.tr/planlama/42nciyil/saritasm.pdf (24.04.10)
Mehmet Şahin-Çiğdem Özenç, ”Türkiye’de Vergi Kültürünü Etkileyen Faktörler”, Yaklaşım Dergisi (Çevrimiçi), Makale No:10916, Şubat 2008, Sayı:182, http:// www.yaklasim.com/ mevzuat/dergi/read_frame.asp?file_name=20080210916. htm (16.03.2010)
Mehmet Şahin-Çiğdem Özenç, ”Vergi Kültürünün Oluşumunu Etkileyen Faktörler”, Yaklaşım Dergisi (Çevrimiçi), Makale No: 10554, Ocak 2008, Sayı:181, http://www.yaklasim.com/mevzuat/dergi/read_frame.asp?file_ name=20080110554.htm, (16.03.2010
Mehmet Tosuner- İhsan Cemil Demir, ”Vergi Ahlakının Sosyal ve Kültürel Belirleyenleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, (Y.2009, C.14, 5.1 S. 1-15)
Mehmet Tunçer, ”Hükümet —Birey İlişkilerinin Vergi Uyumuna Etkisi ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57-3
M. Erkan Üyümez, ”Vergi Ahlakı ve Vergi Uyumu”, E-Yaklaşım (Çevrimiçi), Makale No: 9577, Ağustos 2007, Sayı: 49, http://www.yaklasim.com/mevzuat/ dergi/read_ frame.asp?file_name=2007089577.htm (16.03.2010)
Musa Kazım Ünver, ”Vergi Yükü Kavramı ve Ülkemizdeki Durum", E-Yaklaşım (Çevrimiçi), Makale No: 4981, Kasım 2004, Sayı:16, http://Www.yaklasim.com/ mevzuat/dergi/read_frame.asp?file_name=20041 14981 .htm, (20.02.2012)
Niyazi Özpehriz, ”Ekonomik Krize Karşı Dünyada ve Türkiye’de Alınan Vergisel Önlemler", Vergi Dünyası, Say1:331, Mart 2009
Ronald G. Cummings, Jorge Martinez-Vazquez, Michael McKee, Benno Torgler, ”Effects of Culture on Tax Compliance: Cross Check of Experimental and Survey Evidence”, Center of Research in Economics, Management and the Arts, Working Paper No. 2004-13, http://papers.ssrn.com/sol3/papers. cfm?abstract_id=661921 (04.03.10)
Salih Turhan, Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz, İstanbul, 1998 Sevil Şin, Avrupa Birliği ve Türkiye’de Vergi Yapısı, Denetimi ve İdari İşlemlerde Mükellef Hakları, İstanbul Ticaret Odası Yayın Noz2005-17, İstanbul 2005
Şafak E. Çomaklı, ”Mükellef Sosyo—Psikolojisi Açısından Vergi Ödemeyi Etkileyen genel Faktörler", Vergi Dünyası, Sayı 322, Haziran 2008
Turgay Berksoy-İbrahim Demir, ”Politik Vergi Çevrimleri: Türkiye’de Vergi Yükü Üzerinde Politik Etkiler", 19. Türkiye Maliye SempozyumuzTürkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi Yolları, 10—14 Mayıs 2004, Antalya Yeni Yatırım Teşvik Sistemi 1. Yıl Uygulama Sonuçları, Hazine Müsteşarlığı, Eylül 2010, http://www.hazine.gov.tr
Yıllık Ekonomik Rapor, 2001 ;2002;2003;2004;2005;2006;2007;2008;2009- Maliye Bakanlığı, http://www.maliye.gov.tr
OECD Factbook,2010, http://www.oecd-ilibrary.org/content/book/factbook-2010- en (29.04.2011)
http://www.verginet.net/dtt/11/2002YiliGelirVergisiDuzenlemeleri_4667.aspx (05.05.2010)
http://www.alomaliye.com/talha_apak_2004_yili_1.htm (05.05.2010) http://www.gib.gov.tr
http://www.gib.gov.tr/fileadmin/beyannamerehberi/5811MilliEkonomi.pdf (22.02.2012)
http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/BasinBultenleri/04012010basinbulte ni.htm (22.02.2012)
http://www.bumko.gov.tr
http://www.sosyoloji.gen.tr/kultur-nedir.html, 29.04.2011)

APA	GENCEL U, KURU E (2012). Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. , 29 - 60.
Chicago	GENCEL UFUK,KURU Elif Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. (2012): 29 - 60.
MLA	GENCEL UFUK,KURU Elif Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. , 2012, ss.29 - 60.
AMA	GENCEL U,KURU E Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. . 2012; 29 - 60.
Vancouver	GENCEL U,KURU E Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. . 2012; 29 - 60.
IEEE	GENCEL U,KURU E "Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi." , ss.29 - 60, 2012.
ISNAD	GENCEL, UFUK - KURU, Elif. "Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi". (2012), 29-60.

APA	GENCEL U, KURU E (2012). Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(20), 29 - 60.
Chicago	GENCEL UFUK,KURU Elif Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi 10, no.20 (2012): 29 - 60.
MLA	GENCEL UFUK,KURU Elif Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, vol.10, no.20, 2012, ss.29 - 60.
AMA	GENCEL U,KURU E Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2012; 10(20): 29 - 60.
Vancouver	GENCEL U,KURU E Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2012; 10(20): 29 - 60.
IEEE	GENCEL U,KURU E "Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi." Yönetim Bilimleri Dergisi, 10, ss.29 - 60, 2012.
ISNAD	GENCEL, UFUK - KURU, Elif. "Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi". Yönetim Bilimleri Dergisi 10/20 (2012), 29-60.