Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar
Yıl: 2013 Cilt: 0 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 59 - 75 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar
Öz: Bu makalede, Diyarbakır yöresindeki "kırklı" kavramı ve "kırk çıkarma" etrafında oluüan inanıüve uygulamalar deùerlendirilecektir. Çalıümamız özellikle Diyarbakır merkez, Ergani,Çermik ve Çüngüü ilçelerindeki inanıü ve uygulamalar etrafında üekillenecektir. Yaptıùımızaraütırma ve gözlemler sonucunda Diyarbakır'da "kırklı" kavramıyla ilgili olarak "kırklı, nevse/nefse,loùusa, kırk çıkarma, kırkını dökmek, kırk karıüması, kırk basması, kırkı kalmak" gibitabirlerin yaüadıùı, al karısından ise çoùunlukla isim verilmeden bahsedildiùi tespit edilmiütir.Yörede doùumdan sonraki kırk gün tamamlandıktan sonra "kırk çıkarma" iülemi yapılır. Bupratikle ilgili olarak "dokuz kırkın" ve "yarı kırkın çıkarılması" uygulamasının sadece Çüngüüyöresinde, "loùusanın 7. gecesinin beklenmesi" ritüelinin ise Diyarbakır merkez ve Ergani'degerçekleütirildiùi görülmektedir. Günümüz Diyarbakır toplumunda aüaùıda belirteceùimizgelenek ve inanışların bir kısmı yaşamaya devam ederken bazıları ise geçerliliğini yitirmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
The Practises and Beliefs about "Forty-Removal" and "Forties" Con- cept in Diyarbakir
Öz: In this paper, about the "forties" concept and the beliefs and traditional practices "fortyremoval" in Diyarbakır will be evaluated. Our study takes its form around the beliefs and practices particularly in central Diyarbakir, Ergani, Cermik and Cungus districts. As a result of our research and observations in relation to the concept of forties exists such expressions as "forties, nevse (a mother newly gave birth), postpartum period, forty removal, pouring forty, forty-contamination, flooding- forty, forty-stay", but it has been uncovered that it's mentioned Al Karisi mostly without giving any definite name. Forty days after birth in the region, "fortyremoval" is performed. In this practice, "nine-forty" and "semi-forty removals" are carried out solely in Cungus, while the ritual waiting for the seventh night of postpartum period is performed in central Diyarbakir and Ergani. In today's society of Diyarbakir, some traditions and beliefs indicated below continue to exist, whereas others have lost their validity.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKCA, Gözen (2009), Diyarbakır úli Ergani úlçesi Halk Kültürü Araütırması, Yayınlanmamıü Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- BAYAT, Fuzuli (2007), Türk Mitolojik Sistemi 2, Ötüken Yayınları, ústanbul.
- BORATAV, Pertev Naili (1973), 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi, ústanbul.
- DEMúR, Hakkı, (1985), Çüngüü'ün Gelenek-Görenek ve Halk únanıüları, Bitirme Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
- DEMúR, Hasan (2006), Ergani Folkloru, Bitirme Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
- DERLEME SÖZLÜøÜ (1993), III., IX. c., Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- DEVELLúOøLU, Ferit (1992), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
- ELÇúN, ûükrü (2004). Halk Edebiyatına Giriü, Akçaù Yayınları, Ankara.
- úNAN, Abdülkadir (2006), Tarihte ve Bugün ûamanizm, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- KALAFAT, Yaüar (1999), Doùu Anadolu'da Eski Türk únançlarının úzleri, Atatürk Kültür Merkezi Baükanlıùı Yayınları, Ankara.
- KALAFAT, Yaüar; MAKAS Zeynelabidin (t.y.). Karüılaütırmalı Türk Halk únançları Azerbaycan-Doùu Anadolu, Eser Matbaacılık, Samsun.
- MALúNOWSKú, Bronislaw (2000), Büyü, Bilim ve Din, Kabalcı Yayınevi, ústanbul.
- ÖGER, Adem (2012), "Uygur Türklerinin Doùum Adetleri", Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 Winter 2012, p. 1679-1694, Turkey.
- ÖRNEK, Sedat Veyis (1971), úlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınevi, ústanbul.
- ÖRNEK Sedat Veyis (1977), Türk Halk Bilimi, Türkiye úü Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
- ÖKTEN, Nihal (2011), "Avüa Adası Yiùitler Köyü Geleneklerinde Geçmiüten Günümüze Deùiüimler, Uluslararası Sosyal Araütırmalar Dergisi", Cilt: 4, Sayı: 16, s: 336-345
- ÖZCAN, Sedat (2000), Diyarbakır Folkloru, Bitirme Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
- ÖZÇELúK, Sadettin; BOZ, Erdoùan (2001), Diyarbakır úli Çüngüü ve Çermik Yöresi Aùzı (Dil úncelemesi, Metinler, Sözlük), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- SELÇUK, Ali (2004), "Tahtacıların Doùum úle úlgili únanç ve Uygulamalarına Fenomenolojik Bir Yaklaüım", Türklük Bilimi Araütırmaları TÜBAR- XVI/ Güz.
- SEZGúN, Alev (2000), Çüngüü'ün Gelenek-Görenek ve Halk únanıüları, Bitirme Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
- SCHIMMEL, Annemarie (2000), Sayıların Gizemi, Kabalcı Yayınevi, ústanbul.
- Sözlü Kaynaklar
- k1 Kudret Yıldırım, 1935 doùumlu, okuryazarlıùı yok, ev hanımı, Diyarbakır.
- k2 Naciye Bandeoùlu, 1955 doùumlu, okuryazarlıùı yok, ev hanımı, Çermik/Diyarbakır.
- k3 Hayriye Yıldırım, 1954 doùumlu, lise mezunu, emekli memur, Diyarbakır.
- k4 Fatoü Öztürk, 1962 doùumlu, ilkokul mezunu, ev hanımı, Diyarbakır.
- k5 Güzide Karakaü, 1952 doùumlu, ilkokul mezunu, ev hanımı, Diyarbakır.
- k6 Emine Karadeniz, 1966 doùumlu, lise mezunu, memur, Ergani/Diyarbakır.
- k7 Mülkiye Önder, 1989 doùumlu, üniversite öùrencisi, Diyarbakır.
- k8 Tülay Tursun, 1988 doùumlu, üniversite öùrencisi, Lice/Diyarbakır.
- k9 Sevim Yılmaz, 1980 doùumlu, üniversite öùrencisi, Diyarbakır.
| APA | KARAKAŞ R (2013). Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. , 59 - 75. |
| Chicago | KARAKAŞ Rezan Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. (2013): 59 - 75. |
| MLA | KARAKAŞ Rezan Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. , 2013, ss.59 - 75. |
| AMA | KARAKAŞ R Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. . 2013; 59 - 75. |
| Vancouver | KARAKAŞ R Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. . 2013; 59 - 75. |
| IEEE | KARAKAŞ R "Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar." , ss.59 - 75, 2013. |
| ISNAD | KARAKAŞ, Rezan. "Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar". (2013), 59-75. |
| APA | KARAKAŞ R (2013). Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(33), 59 - 75. |
| Chicago | KARAKAŞ Rezan Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.33 (2013): 59 - 75. |
| MLA | KARAKAŞ Rezan Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.33, 2013, ss.59 - 75. |
| AMA | KARAKAŞ R Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2013; 0(33): 59 - 75. |
| Vancouver | KARAKAŞ R Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2013; 0(33): 59 - 75. |
| IEEE | KARAKAŞ R "Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.59 - 75, 2013. |
| ISNAD | KARAKAŞ, Rezan. "Diyarbakır'da "Kırklı" Kavramı ve "Kırk Çıkarma" Etrafında Oluûan ùnanıû ve Uygulamalar". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 33 (2013), 59-75. |
