Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği

KUTLU KORLU, Rükan; ÇETİNKAYA, Özhan; GERÇEK, Adnan

Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği

Rükan KUTLU KORLU, (Öğr. Gör. Dr. Uludağ Üniversitesi, Harmancık MYO, Muhasebe ve Vergi UygulamalarıProgramı, rkorlu@uludag.edu.tr. Yazar proje yürütücüsü olup bu çalışmada başta metodolojikısmını kaleme almak yanında tümünde katkı sağlamıştır)

Özhan ÇETİNKAYA, (Prof. Dr. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü)

Adnan GERÇEK (Prof. Dr. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü)

Yönetim Bilimleri Dergisi

2 0

Yıl: 2016 Cilt: 14 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 443 - 465 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği

Öz:

Belediyelere ait vergi ve vergi benzeri gelirlerin yüksek oranda tahsil edilmesi yerel düzeyde yapılan mali planlamaların başarıya ulaşmasında ve sunulan hizmetlerin kalitesinin artırılmasında etkilidir. Ancak yerel vergilerin tahsilatında başarılı olunması için sadece vergi sistemi ve mevzuatı ile ilgili düzenlemeler yeterli değildir. Bunun yanında vatandaşların yerel vergi bilincinin de gelişmiş olması gereklidir.Vatandaşların yerel vergilere karşı tutum ve davranışlarını belirleyen birçok faktör vardır. Yerel vergi bilinci seviyesi ile ortaya çıkan bu tutum ve davranışları etkileyen faktörlerin tespit edilmesi vergi uyumu açısından önemlidir. Bu çalışmada yerel vergi bilincini belirleyen sosyal ve psikolojik faktörler olarak; adalet ve eşitlik, din ve ahlak, katılımcılık ve yerelleşme, kültür, idareye bakış ve siyasi anlayış ele alınmıştır. Çalışmada Bursa ilinin on ilçesinde 680 kişiye anket uygulanmış ve elde edilen veriler Faktör Analizi yardımıyla analiz edilmiştir. Yapılan Faktör Analizi sonucunda vatandaşlar açısından yerel vergi bilincini belirleyen en önemli faktörün "adalet ve eşitlik" olduğu, ikinci önemli faktörün ise "din ve ahlak" olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan vatandaşların yerel vergi bilinci açısından belirleyici olmasa da anlamlı olan diğer faktörlerin; katılımcılık ve yerelleşme, kültür, idareye bakış ve siyasi anlayış olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aktan, Coşkun. C.. "Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergi Ahlakı" Çimento Endüstrisi İşverenler Sendikası, Ocak, 2012, s.14-22.
Allingham, Michael. G., and Agnar Sandmo. "Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis", Journal of Public Economics, 1(3-4), 1972, pp. 323-338.
Alm, James and Benno Torgler. "Culture Differences and Tax Morale in The United States and in Europe", Journal of Economic Psychology, 27, 2006, pp. 224-246.
Bordignon, Massimo. "A Fairness Approach to Income Tax Evasion", Journal of Public Economics, Vol. 52, 1993, pp.345-362.
Bulutoğlu, Kenan. Kamu Ekonomisine Giriş, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2008.
Canbay, Tülin ve Güneş Çetin. "Vergiye Uyumu Belirleyen Bir Faktör Olarak Vergi Kültürü", Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007, s.52 -64.
Cansız, Harun. "Vergi Mükelleflerinin Vergiyi Algılama Hakkındaki Görüşleri: Afyonkarahisar İli Örneği", Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, C.VIII, 2006, s.2.
Çetin, Gerger, Güneş, Adnan Gerçek, Çağatan Taşkın, Feride Bakar, and Simla Gü- zel. "Determining The Factors That Affect Taxpayers' Perspective On Tax Administration: Research In Turkey", International Journal of Economics and Finance Studies (IJEFS), Vol., 6, No: 1., 2014, s.18-28.
Devos, Ken. "Tax Compliance Theory and the Literature", "Springer Netherlands", 2014, pp.13-64.
Feld, Lars. P. and Jean Robert Tyran, "Tax Evasion and Voting: An Experimental Analysis", KYKLOS, Vol. 55, Fasc., 2002, pp.197-222.
Frey, Bruno, S., Benno Torgler. "Tax Morale and Conditional Cooperation", Journal of Comparative Economics, 35, 2007, pp. 136-159.
Gerçek, Adnan ve Mehmet Yüce, "Mükelleflerin Vergiye Yaklaşımı Açısından Türk Vergi Sisteminin Değerlendirilmesi", Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, Bursa, 1998.
GİB. 2014-2018 Stratejik Plan, Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 171, Ankara, 2013, s.45.
Güth, Werner, Vittoria Levati, and Rupert Sausgruber. "Tax Morale and (De) Centralization - An Experimental Study", Springer ,Public Choice 125, 2005, pp.171-188.
Hazman, Gürler, Gülsüm. "Vergi Bilincini Etkileyen Muhtemel Dışsal Etkenlerin Lojistik Regresyon Analizi ile Tespiti", Akademik İncelemeler, Cilt:4 Sayı:1, 2009, s.53-71.
İpek, Selçuk. "İdareler arası Vergi Paylaşımına Farklı Bir Yaklaşım: Yerel Vergiler ve Vergi Uyumu", Mahalli İdareler Maliyesi Üzerine Yazılar, (Ed. Figen Altuğ, Özhan Çetinkaya, Selçuk İpek), Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2010, s. 31-62.
James, Simon and Alley Clinton. "Tax Compliance, Self-Assessment and Tax Administration" , Journal of Finance and Management in Public Services 2.2, 2002, pp. 27-42.
Kalaycı, Şeref. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 2014.
Kirchler, Erich, Stephan Muehlbacher, Barbara Kastlunger and Wahl Ingrid. "Why Pay Taxes? A Review of Tax Compliance Decisions", International Studies Program Working Paper, 2007, pp.07-30.
Kitapcı, İsmail. Vergi Etiği- Vergi Psikolojisi, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2013.
Korlu, R. Kutlu, Özhan Çetinkaya. "Türkiye'deki Belediyelerin Mali Özerkliğinin Öz Gelirler Bağlamında Analizi ve Değerlendirilmesi" Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Yıl:3, Cilt:3, Sayı:4, 2015, s.95-111.
Luttmer, Erzo, F. P. and Monica Singhal. "Tax Morale", Journal of Economic Perspectives-Volume 28, Number 4, 2014, pp.149-168.
Murphy, Kristina. "The Role of Trust in Nurturing Compliance: A Study of Accused Tax Avoiders", Law and Human Behavior, Vol. 28, No: 2., 2004, pp.187- 209.
OECD, Monitoring Taxpayers' Compliance: A Practical Guide Based on Revenue Body Experience. http://www.oecd.org/ tax/administration/40947920.pdf, 2008 (Erişim: 22.10.2014).
Özdamar, Kazım. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, 1999.
Radu, Claudia, Florida. "About Tax Compliance: Some Reasons Why People Pay Their Taxes", Scientific Journal of Humanistic Studies, Vol. 6 Issue 10, 2014, pp.107-112.
Saruç, Naci, Tolga. Vergi Uyumu, Teori ve Uygulama, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2015.
Serim, Nilgün, Betül İnam and Dilek Murat. "Factors Affecting Tax Compliance of Taxpayers: The Role of Tax Officer", The Case of Istanbul and Çanakkale, Business and Economics Research Journal, Volume 5, Number 2, 2014, pp. 19-31.
Şentürk, Suat, Hayri. "Vergiye Gönüllü Uyum Sağlanmasında Fayda İlkesinin Rolü" OGÜ İİBF Dergisi, 9(3), 2014, s. 129 - 143.
Tax Justice Network, Tax Justice Network, The Cost of Abuse: A Briefing Paper on the Cost of Tax Avesion World wide, 2011, http://www.tackletaxhavens. com/Cost_of_Tax_Abuse_ TJN%20Research_23rd_Nov_2011.pdf, (Eri- şim:20.01.2016).
Torgler, Benno. "Tax Morale and Institutions" Yale University, Yale Center for International and Area Studies, Crema Workıng Papers, 2003a, pp.1-36.
Torgler, Benno. "Theory and Empirical Analysis of Tax Compliance" Dissertation der Universität Basel zur Erlangung der Würde eines Doktors der Staatswissenschaften, Basel, den 11, 2003b.
Torgler, Benno. "The Importance of Faith: Tax Morale and Religiosity", Journal of Economic Behavior & Organization, Vol. 61, 2006, pp.81-109.
Torgler, Benno, and Christopher A. Schaltegger. "Tax Morale and Fiscal Policy", Yale Center for International and Area Studies Workıng Papers, 2005, pp. 1-34.
Torgler, Benno, Markus Schaffner and Alison Macintyre. "Tax Complıance, Tax Morale and Governance Quality", Center for Research in Economics, Management and the Arts, 2007, pp.1-41.
Torgler, Benno and Friedrich Schneider. "Does Culture Influence Tax Morale? Evidence From Differen European Countries", CREMA Working Paper No. 2004 - 17. Basel, Center for Reserch in Economics, Management and Arts. 2004.
Tyler, Tom R. "The Psychology of Legitimacy: A Relational Perspective on Voluntary Deference to Authorities", Personality and Social Psychology Review, 1 (4). 1997.
http://stats.oecd.org/, (Erişim Tarihi:20.08.2015).
http://www.tackletaxhavens.com/Cost_of_Tax_Abuse_TJN%20Research_23rd_ Nov_2011.pdf, Erişim:20.01.2016).
http://www.tuik.gov.tr/, (Erişim: 15.03.2016).

APA	KUTLU KORLU R, ÇETİNKAYA Ö, GERÇEK A (2016). Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. , 443 - 465.
Chicago	KUTLU KORLU Rükan,ÇETİNKAYA Özhan,GERÇEK Adnan Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. (2016): 443 - 465.
MLA	KUTLU KORLU Rükan,ÇETİNKAYA Özhan,GERÇEK Adnan Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. , 2016, ss.443 - 465.
AMA	KUTLU KORLU R,ÇETİNKAYA Ö,GERÇEK A Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. . 2016; 443 - 465.
Vancouver	KUTLU KORLU R,ÇETİNKAYA Ö,GERÇEK A Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. . 2016; 443 - 465.
IEEE	KUTLU KORLU R,ÇETİNKAYA Ö,GERÇEK A "Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği." , ss.443 - 465, 2016.
ISNAD	KUTLU KORLU, Rükan vd. "Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği". (2016), 443-465.

APA	KUTLU KORLU R, ÇETİNKAYA Ö, GERÇEK A (2016). Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(28), 443 - 465.
Chicago	KUTLU KORLU Rükan,ÇETİNKAYA Özhan,GERÇEK Adnan Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi 14, no.28 (2016): 443 - 465.
MLA	KUTLU KORLU Rükan,ÇETİNKAYA Özhan,GERÇEK Adnan Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, vol.14, no.28, 2016, ss.443 - 465.
AMA	KUTLU KORLU R,ÇETİNKAYA Ö,GERÇEK A Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2016; 14(28): 443 - 465.
Vancouver	KUTLU KORLU R,ÇETİNKAYA Ö,GERÇEK A Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2016; 14(28): 443 - 465.
IEEE	KUTLU KORLU R,ÇETİNKAYA Ö,GERÇEK A "Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği." Yönetim Bilimleri Dergisi, 14, ss.443 - 465, 2016.
ISNAD	KUTLU KORLU, Rükan vd. "Yerel Vergi Bilincinin Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi: Bursa Örneği". Yönetim Bilimleri Dergisi 14/28 (2016), 443-465.