TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Özgül EROL, (Doç.Dr.Trakya Üni. Sağlık Bil. Fak. İç Hast. Hemşireliği AD)
Yıldız TEKİN YANIK (Uzm. Hemş. Trakya Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi)
Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi
48 0
Yıl: 2016 Cilt: 19 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 166 - 174 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz:
Amaç: Bu araştırma tip 2 diyabetli bireylerin öz-yeterlilik düzeylerini ve etkileyen faktörleri değerlendirmek amacıyla planlandı. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel türde planlanan bu çalışma, örnekleme alınma kriterlerine uygun 230 diyabetli birey ile gerçekleştirildi. Veri toplama araçları olarak diyabet tanısı alan bireylerin sosyodemografik ve klinik bilgilerinin yer aldığı hasta bilgi formu ve diyabete ilişkin öz-yeterlilik düzeylerini değerlendiren Tip 2 Diyabet Öz-Etkililik Ölçeği kullanıldı. Ölçeğin Cronbach alfa katsayısı 0.90 olarak saptandı. Verilerin istatistiksel analizinde yüzde hesaplama, ortalama, student t test, tek yönlü ANOVA testleri ve değişkenler arası ilişkilerin incelenmesinde Spearman korelasyon analizi kullanıldı. p<0.05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular: Grubun yaş ortalaması 59.28±8.66 idi. Çalışmaya katılanların %65.2'sinin kadın, %87,8'inin evli, %58,7'sinin ilk-ortaöğretim mezunu ve %46.1'inin ekonomik durumunun kötü olduğu belirlendi. Sağlık kontrollerini düzenli yaptıran, diyabet hakkında yeterli eğitim aldığını bildiren, tanı süresi uzun olan, son 1 yıllık bireysel sağlık durumunu algılama ve yaşıtlarına göre sağlık durumunu algılama puanı yüksek olan diyabetlilerin diyabete yönelik öz-yeterlilik düzeylerinin daha yüksek olduğu saptandı. Sonuç: Diyabetlilerin sağlık kontrollerini düzenli yaptırma, yeterli diyabet eğitimi alma, yaşıtlarına göre sağlık durumlarını algılama durumları öz-yeterlilik düzeylerini etkilemektedir. Hemşireler, diyabetlilere bakım verirken bireylerin kişisel ve diyabetle ilişkili özelliklerinin öz-yeterlilik düzeylerini etkileyebildiğini göz önünde bulundurmalıdır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Genel ve Dahili Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji

Evaluation of Self-Efficacy Levels of Individuals with Type 2 Diabetes

Öz:
Objective:This study was designed in order to assess self-efficacy levels of patients with type 2 diabetes and the factors affecting self-efficacy. Method: The descriptive, cross-sectional study was carried out with 230 individuals with type 2 diabetes who were suitable for the inclusion criterias. Data were collected using patient information form which includes sociodemographic and clinical characteristics and Self-Efficacy Scale for evaluating diabetes-related self-efficacy levels of patients. The Cronbach alpha coefficient of the scale was 0.90. Data were analysed by using percent, mean, student t test, one-way ANOVA test and Spearman correlation analysis was used to examine the relations between variables. p<0.05 value was considered as statistically significant. Results: The mean age of the group was 59.28±8.66. It was determined that %65.2 of the study group was female, %87.8 were married, %58.7 had primary-secondary school graduates and %46.1 of them had bad economic status. Patients who had regular health checks, who stated that they had adequate education about diabetes, who had long diagnosis period, who had higher health perception score for last one year and who had higher health perception score than their peers had also higher diabetes self-efficacy levels. Conclusions: Characteristics like continuing regular health checks,having adequate knowledge about diabetes, perceiving health status according to peers, affect self-efficacy levels of individuals with diabetes. Nurses should take into consideration that patients' both personal and diabetes-related characteristics could affect self-efficacy levels during care process.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Genel ve Dahili Tıp Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Hemşirelik Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ambigapathy R, Ambigapathy S, Ling HM. A knowledge, attitude and practice study of diabetes mellitus among patients attending klinik. Kesihatan Seri Manjung. NCD Malaysia 2003; 2(2): 6-16.
  • American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes-2015: Diabetes Care 2015; 38(Suppl. 1): 8-16.
  • Anders RL, Olson T, Wiebe J, Bean NH, DiGregorio R, Guillermina M, Ortiz M. Diabetes prevalence and treatment adherence in residents living in a colonia located on ohe west Texas, USA/Mexico Border. Nurs Health Sci, 2008;10(3): 195-202.
  • Andrew S, Vialle W. Nursing students self-efficacy, self regulated learning and academic performance in science. Nurs Times 1998;76(10):427-32.
  • Bernal H, Woolley S, Schensui JJ, Dickinson JK. Correlates of self-efficacy in diabetes self-care among Hispanic adults with diabetes. The Diabetes Educator 2000; 26(4): 673-80.
  • Braun A, Samann A, Kubiak T, Zieschang T, Kloos C, Müller UA, Oster P, Wolf G, Schiel R. Effects of metabolic control, patient education and initiation of insulin therapy on the quality of life of patients with type 2 diabetes mellitus, Patient Educ Couns, 2008;73 (1): 50-9.
  • Boothby MR, Salman P. The Grounding of the Construct of Self-Efficacy in Type 2 Diabetic Patients' Own Thinking. Turkiye Klinikleri J Endocrin, 2010;5(2):39-48.
  • Cherrington A, Wallston KA, Rothman RL. Exploring the relationship between diabetes selfefficacy, depressive symptoms and glycemic control among men and women with type 2 diabetes. J Behav Med, 2010;33 (1): 81-9.
  • Çalışkan N, Aslan D, Mehmetoğlu ÇH, Alper Z, Uncu Y. Some risk factors related with diabetes: Results of Marmara island's health detection) Türk Aile Hekimliği Dergisi 2007;11 (2): 75-9.
  • Erol O, Enc N. Hypoglycemia fear and self-efficacy of Turkish patients receiving insulin therapy. Asian Nursing Research 2011;5(4): 222-28.
  • Ghazanfari Z, Ghofranipour F, Tavafian SS, Ahmadi F, Rajab A. Lifestyle education and diabetes mellitus type 2: a non randomized control trial. Iranian. J Publ Health, 2007; 36(2): 68-72.
  • Gün İ, Günay O, Naçar M, Aykut M, Çetinkaya F. Adherence of Diabetic Patients to the Recommendations on Diabetes in Kayseri. Turkiye Klinikleri J Med Sci, 2010; 30(6): 2004-10.
  • Hatemi, H., Turan, N., Arık, N., Yumuk, V. Resuts of Turkey obesity and hypertension detection. Endokrinolojide Yönelişler Dergisi, 2002; 11(1):1-16. International Diabetes Federation. International Diabetes Atlas. 7th Ed. 2015.
  • Johnston- Brooks, C.H. ve Lewis, M.A. Selfefficacy impacts self-care and HbA1c in young adults with type 1 diabetes. Psychosom Med, 2002; 64(1): 43-51.
  • Kara M, Van der Bijl JJ, Shortridge-Baggett LM, Asti T, Erguney S. Cross-cultural adaptation of the Diabetes Management Self-Efficacy Scale for patients with type 2 diabetes mellitus: scale development. Int J Nurs Stud, 2006; 43(5): 611-21.
  • Kim JC, Hwang RA, Yoo SJ. The impact of a stage matched intervention to promote exercise behavior in participants with type 2 diabetes. Int J Nurs Stud 2004; 41(8): 833-41.
  • King H, Aubert RE, Herman WH. Global burden of diabetes, 1995-2025; prevalance, numerical estimates, and projections. Diabetes Care 1998;21(9):1414-31.
  • Koopmanschap M. Coping with type 2 diabetes: The patient's perspective. Diabetologia 2002; 45(7):18-22.
  • Meers C, Singer MA, Toffelmire EB, Hopman W, McMurray M, Morton AR, MacKenzie TA. Selfdelivery of hemodialysis care: a therapy in itself. Am J Kidney Disease 1996; 27(6): 844-7.
  • Mishali M, Omer H, Heymann AD. The importance of measuring self-efficacy in patients with diabetes. Family Practice 2011; 28(1): 82-7.
  • Miwa S, Kawamori R. The treatment policy of elderly diabetic patients in preparation for the super aged societ. Japanese Journal of Clinical Medicine 2006;64 (1): 7-11.
  • Mollaoğlu M, Bağ E. Self-efficacy of hemodialysis patients and the affecting factors. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2009;72 (2): 37-42.
  • Onat A. Türk erişkinlerinde bozulmuş açlık glukozu ve diyabet. Onat, A. (Ed.). TEKHARF Türk Halkının Kalp Sağlığı. Yelken Basım. İstanbul, 2007.
  • Rhee MK, Slocum W, Ziemer DC, Culler SD, Cook CB, El Kebbi IM, et al. (2005). Patient adherence improves glycemic control. Diabetes Educator 2005;31(2):240-50.
  • Roman SH, Harris MI. Management of diabetes mellitus from a public health perspective. Endocrinology and Metabolism Clinics of North America 1997; 26(3): 443-74.
  • Papadopoulos AA, Kontodimopoulos N, Frydas A, Ikonomakis E, Niakas D. Predictors of health related quality of life in type 2 diabetic patients in Greece. BMC Public Health 2007;7: 186. DOI:10.1186/1471- 2458-7-186.
  • Paterson BL, Sloan J. A phenomenological study of the decision-making experience of individuals with long-standing diabetes. Canadian Journal of Diabetes Care, 1994; 18(4):10-19.
  • Qiao J, Shiu A. Diabetes self-efficacy and self-care behaviour of chinese patients living in Shanghai. J Clin Nurs, 2004;13: 771-72. DOI: 10.1111/j.1365- 2702.2004.00918.x. Issue.
  • Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, ve ark. (TURDEP-II Study Group). Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol., 2013;28(2):169-80.
  • Satman İ, Yılmaz T, Şengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, ve ark. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey. Diabetes Care, 2002;25(9):1551-56.
  • T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı 2011-2014. Sağlık Bakanlığı Yayın No:816, Ankara, 2011.p.14
  • Van der Bijl JJ, Poelgeest-Eeltink AV, ShortridgeBaggett L. The psychometric properties of diabetes management self-efficacy scale for patients with type diabetes mellitus. Journal of Advanced Nursing, 1999;30(2): 352-59.
  • Van der Ven NCW, Weinger KYJ, Pouwer F, Ader H, Van der Ploeg HM, Snoek FJ. The confidence in diabetes self-care scale. Diabetes Care, 2003;26(3), 713-18.
  • Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevelance of diabetes. Estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care,2004; 27(5): 1047-53.
APA EROL Ö, TEKİN YANIK Y (2016). TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 166 - 174.
Chicago EROL Özgül,TEKİN YANIK Yıldız TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. (2016): 166 - 174.
MLA EROL Özgül,TEKİN YANIK Yıldız TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2016, ss.166 - 174.
AMA EROL Ö,TEKİN YANIK Y TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2016; 166 - 174.
Vancouver EROL Ö,TEKİN YANIK Y TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2016; 166 - 174.
IEEE EROL Ö,TEKİN YANIK Y "TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.166 - 174, 2016.
ISNAD EROL, Özgül - TEKİN YANIK, Yıldız. "TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ". (2016), 166-174.
APA EROL Ö, TEKİN YANIK Y (2016). TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(3), 166 - 174.
Chicago EROL Özgül,TEKİN YANIK Yıldız TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 19, no.3 (2016): 166 - 174.
MLA EROL Özgül,TEKİN YANIK Yıldız TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.19, no.3, 2016, ss.166 - 174.
AMA EROL Ö,TEKİN YANIK Y TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016; 19(3): 166 - 174.
Vancouver EROL Ö,TEKİN YANIK Y TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016; 19(3): 166 - 174.
IEEE EROL Ö,TEKİN YANIK Y "TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ." Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19, ss.166 - 174, 2016.
ISNAD EROL, Özgül - TEKİN YANIK, Yıldız. "TİP 2 DİYABETLİ BİREYLERİN ÖZ-YETERLİLİK DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ". Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 19/3 (2016), 166-174.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 4:38

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları