27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ

Yıl: 2012 Cilt: 7 Sayı: 3 b Sayfa Aralığı: 2585 - 2598 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ

Öz:
27 Mayıs darbesi Demokrat Parti iktidarına karşı yapıldı. Çok partili hayatın diğer aktörleri olan Cumhuriyet Halk Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi siyasi faaliyetlerine devam ederken, Demokrat Parti bu haktan mahrum edildi. Darbe sonrası içlerinde Başbakan, bakanlar, milletvekilleri, il ve ilçe yöneticileri olmak üzere yaklaşık 500 Demokrat Parti üyesi tutuklandı. Yüksek Adalet Divanı adında bir yüksek mahkeme oluşturuldu. Bu mahkeme bir yıl süren yargılama süreci sonrasında Demokrat Parti üyelerine ölüm cezası ve müebbet hapis de dahil çeşitli cezalar verdi. Ölüm cezasına ve müebbet hapse çarptırılmış eski DP'li Cumhurbaşkanı, bakan, milletvekili ve yönetici, eski Demokrat Parti tabanının zorlaması, memleketin normalleşme ihtiyacı ve aflarından siyasi rant bekleyen yeni ve eski partilerin çabaları sonucu birkaç yıl sonra ağır cezalarından affedildiler. Bazıları da sağlık sorunları nedeniyle daha önce salıverilmişti. Özgürlüklerine kavuştuktan sonra da bu defa kendileri siyasi haklarını, iade-i itibarlarını elde etme mücadelesi verdiler. Ölüm ve hapis cezalarından kurtulmalarına rağmen, siyasi partilere üye olma, milletvekili seçilme hakları ve hatta siyasette yer almadan önce sahip oldukları mesleklerini(örneğin doktorluk gibi) yapabilme hakları ellerinden alınmıştı. İktidar ve muhalefet partilerinin anlaşmaları sonucu çıkarılan siyasi aflarla önce mesleklerini yapabilme hakları, sonra siyasi haklarını elde ettiler. Araya 12 Mart ve 12 Eylül darbelerinin girmesiyle bu çok zorlu ve uzun bir süreçte gerçekleşti. Eski DP'liler siyasi haklarını elde etme yanında merkez sağı yeniden Demokrat Parti çatısı altında birleştirmeyi hedeflediler. Kendilerinden koparak kurulan yeni ve güçlü partilerin ve bunların yeni kuşak seçmenlerinin olması nedeniyle bu hedefleri istedikleri şekilde gerçekleşmedi. Bu makalede eski DP'lilerin bu mücadeleleri anlatılmaktadır
Anahtar Kelime:

THE EFFECTS OF CELAL BAYAR AND FORMERDEMOCRATIC PARTY MEMBERS ON TURKISH POLITICAL LIFE AFTER THE COUP OF 27th MAY

Öz:
Coup of 27th May 1960 was made against the Democratic Party government. Other actors of the multi-party political life in Turkey, such as Republican Peoples Party and Republican Peasants’ Nation Partywere keeping its position, Democratic Party was officially banned by the new regime. After the coup, 500 members of the party, including ex-prime ministers, ministers, parliamentarians and officials were arrested. A new court named Supreme Court of Justice was established. After a year of prosecution process, Supreme Court of Justice sentenced these members ranging from life imprisonment to death penalty. The ex-president and the ministers who were sentenced to life imprisonment and death penalty were all pardoned after the heavy pressures of the Democratic Party electorates. The need for a stabilization and the political anticipations of the new parties also played an important role on this decision. Some of them was freed before because of their health problems. After gaining their freedom, these politicians struggled for their political rights and fought to get their reestablishments. Although these politicians were all freed from their penalties, they were also banned from any politicial activities, such as membership to parties and participation in elections. They also were banned from doing their previous jobs. At the end they got their rights after the reconciliation of the government and the opposition. With the negative effects of 12th March 1971 and 12th September 1980 events, this process turned into a very harsh one. Former Democratic Party members at that time initiated to form their ex-party again. By doing this they also wanted to establish the center-right policy again in Turkey. They were unsuccessful at this initiative because of the new and powerful parties of that time, most of which were founded by the ex-Democrats, and their supporters from the young generations. In this article, the struggle of the ex-Democrats will be evaluated
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 100. Yaşında Celal Bayar’a Armağan, Tercüman yay., Ġstanbul, 1982.
  • AHMAD Feroz ve AHMAD Bedia Turgay, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971, Bilgi yay., Ankara, 1976.
  • BAġGĠL Ali Fuad, 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, Çeltüt mtb., Ġstanbul, 1966.
  • BAYAR Celal, Kayseri Cezaevi Günlüğü, (Haz.: Yücel A. Demirel), Yapı Kredi Kültür yay., Ġstanbul, 1999.
  • BELEN Nezahat KeleĢ, Türkiye’ye Damgasını Vuran Bir Dönem, Bir Olay, Bir Yaşam: Dr.Baha Akşit, Turgut yay., 1995.
  • BELER Beliğ, Ben De Yazdım, Karınca mtb., Ġzmir, 1996.
  • BĠLGĠÇ Sadettin, Hatıralar, Boğaziçi yay., 2.Baskı, Ankara, 2002.
  • BOZDAĞ Ġsmet, Zaferlerle ve Şereflerle Dolu Bir Hayat Celal Bayar, Tercüman yay., Ġstanbul, 1986.
  • BURÇAK Rıfkı Salim ve SARISÖZEN Güner, Demokrat Parti’nin Politika Hayatına Yeniden Girişi, Demokratlar Kulübü yay., Ankara, 1997.
  • COġKUN Süleyman, Türkiye’de Politika(1920-1995), Cem yay., Ġstanbul, 1995.
  • Demokrasinin 50 Yılı 1945-1995, Cilt: 2(1971-1995), Aydın Kitaplar, Ġstanbul, 1995.
  • DURMUġ Enver, Yassıada’dan İmralı’ya, Boğaziçi yay., Ġstanbul, 1990.
  • ERER Tekin, Yassıada ve Sonrası, Rek-Tur Kitap Servisi yay., Ġstanbul, 1965.
  • ĠMRE Halil, Bir Ömür Üç Kitap, Ayyıldız mtb., Ankara, 1976.
  • KIVANÇ Akın, Türk Siyasal Yaşamında Demokratik Parti Olayı, Kor Reklam yay., 1978.
  • TOKATLI Orhan, Kaybolan Yıllar-1961-1973, Doğan Kitapçılık yay., Ġstanbul, 2000.
  • TURGUT Mehmet, Hatıra Nev’inden Notlar, Boğaziçi yay., Ġstanbul, 2000.
  • ULAY Sıtkı, Harbiye Silah Başına-General Sıtkı Ulay’ın Hatıraları, Kitapçılık Ticaret Ltd. ġrti. yay., Ġstanbul, 1968.
  • Yassıada’dan Anıtmezar’a, Demokratlar Kulübü Yayınları:1, Ankara, 1991.
  • YALANSIZ Nedim, Türkiye’de Koalisyon Hükümetleri, Büke yay., Ġstanbul, 2006.
  • YORGANCIOĞLU Mehmet, Politikanın İbret Dolu Seyir Defteri, Dönence yay., Ġstanbul, 2000.
  • YÜCEL Serhan, Demokrat Parti, Ülke Kitapları yay., Ġstanbul, 2001. Tez:
  • ÇAVUġOĞLU Hüseyin, Türk Siyasal Yaşamında Demokratik Parti(1970-1980), D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ġzmir, 2005.
APA YALANSIZ N (2012). 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. , 2585 - 2598.
Chicago YALANSIZ Nedim 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. (2012): 2585 - 2598.
MLA YALANSIZ Nedim 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. , 2012, ss.2585 - 2598.
AMA YALANSIZ N 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. . 2012; 2585 - 2598.
Vancouver YALANSIZ N 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. . 2012; 2585 - 2598.
IEEE YALANSIZ N "27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ." , ss.2585 - 2598, 2012.
ISNAD YALANSIZ, Nedim. "27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ". (2012), 2585-2598.
APA YALANSIZ N (2012). 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. Turkish Studies (Elektronik), 7(3 b), 2585 - 2598.
Chicago YALANSIZ Nedim 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. Turkish Studies (Elektronik) 7, no.3 b (2012): 2585 - 2598.
MLA YALANSIZ Nedim 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.7, no.3 b, 2012, ss.2585 - 2598.
AMA YALANSIZ N 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(3 b): 2585 - 2598.
Vancouver YALANSIZ N 27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(3 b): 2585 - 2598.
IEEE YALANSIZ N "27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ." Turkish Studies (Elektronik), 7, ss.2585 - 2598, 2012.
ISNAD YALANSIZ, Nedim. "27 MAYIS DARBESİ SONRASI CELAL BAYAR VE ESKİ DEMOKRAT PARTİLİLERİN TÜRK SİYASİ HAYATINA ETKİLERİ". Turkish Studies (Elektronik) 7/3 b (2012), 2585-2598.