Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği

aksu, hatice; ESER, Erhan; ÖZGÜR GÜRBÜZ, Börte

Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği

Börte ÖZGÜR GÜRBÜZ, (Adnan Menderes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD,)

Hatice AKSU, (Adnan Menderes Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD,)

Erhan ESER (Celal Bayar Üniversitesi Halk Sağlığı ABD, Manisa)

Anadolu Psikiyatri Dergisi

17 3

Yıl: 2017 Cilt: 18 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 344 - 352 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği

Öz:

Amaç: Otizm spektrum bozukluğuna özgü olan Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba Sürümünün (OYKAAB) Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışmasının yapılması amaçlandı. Yöntem: Çalışmaya 2-18 yaşları arasında DSM-IV-TR tanı ölçütlerine göre yaygın gelişimsel bozukluk tanısı konmuş olan 162 olgu ve anne-babaları alındı. Bakım verenlere OYKA-AB, Otizm Davranış Kontrol Listesi, KINDL-ebeveyn sürümü, WHOQOL-BREF, Sosyodemografik Veri Formu, Klinik Global İzlenim Ölçeği uygulandı. Güvenilirlik analizinde madde-toplam puan korelasyonu, tavan-taban etkisi, iç tutarlılık, test-tekrar test yöntemi uygulandı. Geçerlilik analizinde yapı geçerliliği ve ölçüt geçerliliği uygulandı. Özgün sürümde her biri birer indeks (alt boyutu olmayan) olan A ve B bölümlerinin olası alt boyutları hakkında bir fikir oluşturmak için açıklayıcı yaklaşım kullanılarak açıklayıcı faktör çözümlemesi yapıldı.Sonuçlar: Olguların 34'ü (%21) kız, 128'i (%79) erkekti. Tüm olguların yaş ortalaması 6.3±4.0 yıldı. Cronbach alfa katsayısı OYKA-AB Bölüm A için 0.928, Bölüm B için 0.944 olarak bulundu.Test-tekrar test sınıf içi korelasyon katsayısı Bölüm A ve B için sırası ile 0.68 ve 0.76 olarak saptandı. Bölüm A puanları ile WHOQOL-BREF'in tüm boyutları; Bölüm B puanları ile KINDL-ebeveyn formunun okul, arkadaş, diğer ve toplam puanı arasında pozitif yönde korelasyon olduğu belirlendi. Ölçüt geçerlilik analizi (duyarlılık) sonucuna göre hastalığın şiddeti artarken anketin ilgili bölüm puanlarında kötüleşme olduğu saptandı. Açıklayıcı faktör çözümlemesi sonuçlarına göre Bölüm A için 6 alt boyut, Bölüm B için 3 alt boyut belirlendi. Tartışma: OYKA-AB Türkçe formunun psikometrik özellikleri yüksek düzeyde geçerli ve güvenilirdir. Bölüm A için belirlenen 6 alt boyuttaki soru dağılımları incelendiğinde bağımsızlık boyutu, psikolojik-duygusal iyilik durumu boyutu, sosyal ilişkiler ve çevre boyutu, fiziksel boyut ve ekonomik ve finansal durum boyutu şeklinde isimlendirilebilir. Bölüm B için belirlenen 3 boyutun ise DSM-5 OSB tanı ölçütlerini sorgulayan özellikte olduğu görüldü. Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuğa sahip anne-babaların yaşam kalitesini değerlendirmede ve tedavi girişimlerinin yaşam kalitesine olan etkilerini belirlemede OYKA-AB kullanılabilir.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji

Turkish validity and reliability of Quality of Life in Autism Questionnaire-Parent Version

Öz:

Objective: The aim of this study was to investigate Turkish reliability and validity of Quality of Life in Autism Questionnaire-Parent Version (QoLA) which is an autism spectrum disorder (ASD) specific quality of life scale. Methods: A total of 162 cases aged between 2-18 years diagnosed with pervaisive developmental disorders according to DSM-IV-TR criteria and their parents enrolled to study. QoLA, Autism Behavior Checklist, KINDL-parent version, WHOQOL-BREF, sociodemographic, and Clinical Global Impression Scale were applied to caregivers. Item-total correlation, ceilig/floor effect, internal consistency and test-retest were used for reliability analysis. Construct and criterion validity were applied for validity analysis. Exploratory factor analysis was conducted using an exploratory approach to create an idea of the possible dimensions of part A and B which are indexes (not dimensions) in the original version. Results: Thirty-four of the patients (21%) were female and 128 (79%) were male. The mean age of all patients was 6.3±4.0 years. Cronbach's alpha coefficient was 0.928 for QoLA Part A and 0.944 for Section B. Intraclass correlation coefficient was detected 0.68 and 0.76 for Part A and B in test-retest, respectively. Positive correlation was found between Part A scores and all dimensions of WHOQOL-BREF as well as Part B scores and school, friends, other and total scores of KINDL-parent proxy version. As the severity of the disease increased, relevant sections scores of the questionnaire was found to be worsening according to the criterion validity (sensitivity) analysis results. Six dimensions for Part A and 3 dimensions for Part B was detected by using exploratory factor analysis. Conclusion: The psychometric properties of the Turkish form of QoLA is highly valid and reliable. When examining distrubitons of items in 6 dimensions of Part A, dimensions can be named as independence, psychological-emotional well-being, social relations and environment, physical and economic and financial situation. For Part B, it was observed that 3 dimensions attributed DSM-5 diagnostic criteria of ASD. QoLA is suggested to use to evaluate quality of life of parents with ASD diagnosed children and to detect the effects of treatment inter ventions on quality of life.

Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Christensen DL, Baio J, Braun KV, Bilder D, Charles J, Constantino JN, et al. Prevalence and characteristics of autism spectrum disorder among children aged 8 years - Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2012. MMWR Surveill Summ 2016; 65(3):1-23.
2. Kuhlthau K, Orlich F, Hall TA, Sikora D, Kovacs EA, Delahaye J, et al. Health-Related Quality of Life in children with autism spectrum disorders: results from the autism treatment network. J Autism Dev Disord 2010; 40(6):721-729.
3. Bastiaansen D, Koot HM, Ferdinand RF, Verhulst FC. Quality of life in children with psychiatric disorders: self, parent, and clinician report. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2004; 43(2):221-230.
4. Eapen V, Crncec R, Walter A, Tay KP. Conceptualisation and development of a quality of life measure for parents of children with autism spectrum disorder. Autism Res Treat 2014; 160783.
5. Development of the World Health Organization WHOQOL-BREF quality of life assessment. The WHOQOL Group. Psychol Med 1998; 28(3):551- 558.
6. Eser S, Fidaner H, Fidaner C, Elbi H, Eser E. Yaşam kalitesinin ölçülmesi, WHOQOL-100 ve WHOQOL-BREF. 3P Dergisi 1999; 7(Ek 2):5-13.
7. Bullinger M, von Mackensen S, Kirchberger I. KINDL-Ein Fragebogen zur Erfassung der gesundheitsbezogenen Lebensqualität von Kindern. Sonderdruck Zeitschrift für Gesundheitspsychologie 1994;1:64-77
8. Ravens-Sieberer U, Bullinger M. Assessing health-related quality of life in chronically ill children with the German KINDL: first psychometric and content analytical results. Qual Life Res 1998; 7(5):399-407.
9. Baydur H, Saatli G, Eser E, Yuksel H. Kindl 8-16 yaş yaşam kalitesi ölçeği aile formu geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. 2. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongresi (5-7 Nisan 2007, İzmir) Tam Metin Kitabı, 2007, s.133, İzmir.
10. Saatli G, Baydur H, Eser E, Yuksel H. Kiddy-Kindl 4-7 yaş yaşam kalitesi ölçeği geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. 2. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Kongresi (5-7 Nisan 2007, İzmir) Tam Metin Kitabı, 2007, s.134 ,İzmir.
11. Guy W, National Institute of Mental Health (U.S.) Psychopharmacology Research Branch., Early Clinical Drug Evaluation Program. ECDEU assessment manual for psychopharmacology Rockville, Md.: U.S. Dept. of Health, Education, and Welfare, Public Health Service, Alcohol, Drug Abuse, and Mental Health Administration, National Institute of Mental Health, Psychopharmacology Research Branch, Division of Extramural Research Programs, 1976. 603 p.
12. Krug D, Arick J, Almond P. Autism screening instrument for educational planning. Austin, TX: PRO-ED, 1980.
13. Guillemin F, Bombardier C, Beaton D. Crosscultural adaptation of health-related quality of life measures: literature review and proposed guidelines. J Clin Epidemiol 1993; 46(12):1417-1432.
14. Landgraf JM, Maunsell E, Speechley KN, Bullinger M, Campbell S, Abetz L, et al. CanadianFrench, German and UK versions of the Child Health Questionnaire: methodology and preliminary item scaling results. Qual Life Res 1998; 7(5):433-445.
15. Raat H, Botterweck AM, Landgraf JM, Hoogeveen WC, Essink-Bot ML. Reliability and validity of the short form of the child health questionnaire for parents (CHQ-PF28) in large random school based and general population samples. J Epidemiol Community Health 2005; 59(1):75-82.
16. Ware JE, Jr., Keller SD, Gandek B, Brazier JE, Sullivan M. Evaluating translations of health status questionnaires. Methods from the IQOLA project. International Quality of Life Assessment. Int J Technol Assess Health Care 1995; 11(3):525- 551.
17. Brown S. Measures of Shape: Skewness and Kurtosis 2016. http://brownmath.com/stat/shape.htm Erişim tarihi: 7 Haziran 2016.
18. GraphPad Software. GraphPad Statistics Guide. Interpreting results: Skewness and kurtosis 2016. http://www.graphpad.com/guides/prism/6/statistic s/index.htm?stat_skewness_and_kurtosis.htm Erişim tarihi: 7 Haziran 2016.
19. Barnard J, Harvey V, Potter D, Prior A. Ignored or ineligible? The reality for adults with autism spectrum disorders. The National Autistic Society Report for Autism Awareness Week. London: NAS Publications, 2001.
20. Galloway S. Main debates at the heart of quality of life definitions. Scottish Executive Social Research (Ed.), Quality of Life and Well-Being: Measuring the Benefits of Culture and Sport: Literature Review and Thinkpiece, Scottish Government, 2005, p.19-97.
21. Schalock RL. The concept of quality of life: what we know and do not know. J Intellect Disabil Res 2004; 48(Pt3):203-216.

APA	ÖZGÜR GÜRBÜZ B, aksu h, ESER E (2017). Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. , 344 - 352.
Chicago	ÖZGÜR GÜRBÜZ Börte,aksu hatice,ESER Erhan Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. (2017): 344 - 352.
MLA	ÖZGÜR GÜRBÜZ Börte,aksu hatice,ESER Erhan Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. , 2017, ss.344 - 352.
AMA	ÖZGÜR GÜRBÜZ B,aksu h,ESER E Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. . 2017; 344 - 352.
Vancouver	ÖZGÜR GÜRBÜZ B,aksu h,ESER E Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. . 2017; 344 - 352.
IEEE	ÖZGÜR GÜRBÜZ B,aksu h,ESER E "Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği." , ss.344 - 352, 2017.
ISNAD	ÖZGÜR GÜRBÜZ, Börte vd. "Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği". (2017), 344-352.

APA	ÖZGÜR GÜRBÜZ B, aksu h, ESER E (2017). Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(4), 344 - 352.
Chicago	ÖZGÜR GÜRBÜZ Börte,aksu hatice,ESER Erhan Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi 18, no.4 (2017): 344 - 352.
MLA	ÖZGÜR GÜRBÜZ Börte,aksu hatice,ESER Erhan Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, vol.18, no.4, 2017, ss.344 - 352.
AMA	ÖZGÜR GÜRBÜZ B,aksu h,ESER E Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2017; 18(4): 344 - 352.
Vancouver	ÖZGÜR GÜRBÜZ B,aksu h,ESER E Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2017; 18(4): 344 - 352.
IEEE	ÖZGÜR GÜRBÜZ B,aksu h,ESER E "Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği." Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18, ss.344 - 352, 2017.
ISNAD	ÖZGÜR GÜRBÜZ, Börte vd. "Otizmde Yaşam Kalitesi Anketi Anne-Baba sürümünün Türkçe geçerliliği ve güvenilirliği". Anadolu Psikiyatri Dergisi 18/4 (2017), 344-352.