TY  - JOUR
TI  - MEVLEVÎ GÜLBANKLARI VE MEVLEVÎ GÜLBANKLARININ İŞLEVSEL AÇIDAN TAHLİLİ
AB  - Gülbanklar, Türk sözlü kültürünün önemli ürünleridir. Gülbank çekmek-okumak; sosyal hayatta, askerî ve dinî-tasavvufî kültürde yaygın bir uygulama olmuştur. Mevlevîliğin âdâb ve erkânına ait hemen her ritüelde gülbank çekilmektedir. Mevlevî gülbankları, diğer tasavvuf ekollerinin gülbanklarına benzemekle birlikte şekil, içerik ve işlev açısından özgün bir yapıya sahiptirler. Mevlevî gülbankları, kalıp ifadelerle başlar ve kalıp bir ifadeyle sona erer. Bu gülbankların tamamında Hz. Ali, Şems-i Tebrîzî ve Mevlânâ'ya atıf yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Mevlevî gülbanklarını işlevsel metot açısından tahlil etmektir. Çalışmada, Mevlevîliğe ait ulaşabildiğimiz tüm gülbank metinleri ve bu metinlerin varyantları tahlil edilmiştir. Gülbanklar, Mevlevîliğin temel ayinlerinin yanında; geçiş dönemleri, yemek, çile çıkarma gibi diğer ritüellerde de okunmaktadır. Gülbankların temel işlevi, mevcut ritüeli kutsamaktır. Bunun yanında, her ritüelde okunan gülbankın farklı bir anlamı ve işlevi vardır. Mevlevî ritüelleri, kadim bir geçmişe sahiptirler ve gülbanklar da bu ritüellerin ruhunu yansıtmaktadırlar. Bu sebeple, gülbanklarda tarihî bir olay, şahıs ya da bir duruma sıkça telmih yapılmaktır. Gülbanklar, tarihî faktörlerin yanında Mevlevî âdâb ve erkânının sosyal ve psikolojik faktörlerinden de etkilenmişlerdir. Gülbank metinleri, birbirlerine çok benzemekle birlikte metinlerin bağlamı göz önüne alındığında her gülbankın özgün ve otantik bir değeri olduğu görülecektir. Çalışmada, kaynak eserlerden yararlanılmış bunun yanında Yenikapı Mevlevîhanesindeki törenler gözlemlenerek metnin bağlamı pekiştirilmiştir.
AU  - İYİYOL, Fatih
PY  - 2014
JO  - Turkish Studies (Elektronik)
VL  - 9
IS  - 6
SN  - 1308-2140
SP  - 583
EP  - 600
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/269824
ER  -