SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE
Yıl: 2015 Cilt: 18 Sayı: 47 Sayfa Aralığı: 55 - 78 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE
Öz: Selefi zihin yapısının, süreç içerisinde çeşitli isimler altında ortaya çıkarak Müslümanların yaşamlarında etkili olduğu gözlenmektedir. İster yeni ister eski olsun, içerisinde Selefi unsurlar barındıran bu hareketler, Seleüliğin ana karakteri olarak ortaya çıkan tarihin belirli bir dönemine dönmeyi ve söz konusu dönemin dini anlayış ve uygulamalarına bağlı kalmayı içermektedir. Dolayısıyla içerisinde Selefi izler taşıyan her düşünce veya hareket, aslında tutucu ya da gelenekçi bir düşünce veya harekettir. Müslümanların yaşadığı coğrafyalarda görülen hemen her alandaki geri kalmışlığın, hak ihlallerinin, savaş, şiddet ve vahşet benzeri olumsuzlukların, bu zihin yapısıyla da ilgisi olduğu açıktır. Günümüzde yaşanan gelişmeler, konunun önemini daha da artırmaktadır. Biz bu makalede Selefi algının ana karakterlerini açıklamaya, bu zihniyetin oluşmasında etkili olan faktörleri ortaya koymaya çalışacağız.
Anahtar Kelime: Konular:
On The Birth and Development of Salafi Mentality
Öz: It is seen that Salafi mentality appeared in course of time under the different names and had an influence on the life of Muslims. These movements with Salafi elements, no matter they are old and new ones, are the movements that aims to return to certain period of history and abide by the religious understanding and practices of that period that emerges as the main character of Salafism. Thus, every thought or movement that bears the Salafi traces is, in fact, fanatic or traditionalist thought or movement. It is clear that the backwardness nearly in all fields, war, violence, savagery etc. seen in the geographies where Muslims live in are related to this mentality. Today, the developments makes the matter even more important. In this article, we will try to explain the main character of Salafi perception and put the factors that play an effective role in the formation of this mentality.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Kaynaklar
- Ahmed b. Hanbel, (1983). Kitâbü ’z- Zühd, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-llmiyye.
- Akbulut, Ahmet,(2001). Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Ankara: Pozitif Mat— baacılık.
- (1992). Nübüvvet Meselesi Üzerine, Ankara: Birleşik Yayıncılık.
- _, (2014). “Selefiliğin Teolojik ve Düşünsel Temelleri”, Tarihte ve Günü'- müzde Selejîlik içinde, Istanbul.: Ensar Neşriyat.
- Ahmed Emin, (1975). Fecru’l- İslam, Beyrut: Dâru Kütübi’l-Arabi.
- Armağan, Mustafa, (1992). Gelenek, İstanbul: Ağaç Yayınları.
- Ay, Mahmut,(2011). Sistematik Kelam, Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları.
- Baktır, Mehmet,(2004). “İMütekadimin Seleüyye ve Düşünce Yapısı”, Sivas: Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi, VII(2): 25—48.
- el-Beyhaki, Ebu Bekir Ahmed b. El—Huseyn,(1410). Şuâbu’l— İman, Beyrut: Dâru’l—Kütübi’l— İlmiyye.
- W.Brown, Daniel, (2009). İslam Düşüncesinde Sünneti Yeniden Düşünmek, çev. Sabri Kızılkaya-Salih Özer, 2. baskı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Buhari, Ebu Abdullah Muhammed b.İsmail, (1991). Halku Efâli’l- “İbâd, tahkik ve takdim: Abdurrahman Umeyre, Beyrut: Daru’l- Ceyl.
- Buhari, Ebu Abdullah Muhammed b.İsmail,(1987). Sahih-i Buhari ve Tercümesi, çev. Mehmet Sofuoğlu, Istanbul: Otüken Yayınları.
- Burke, Peter,(2004). Bilginin Toplumsal Tarihi, çev. Mete Tuncay, Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- el—Buti, Muhammed Said Ramazan, (1988). es-Selefiyye Merheletün Zemeniyyetün Mubâreketün La Mezhebun Islamiyyün, Şam: Dâru’l-Fikr.
- Cabiri, Muhammed Abid, (2011), Arap-İslâm Aklının Oluşumu, İstanbul: Kita— bevi.
- Cevizci, Ahmet,( 2000). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Çetin, Halis,(2005). “Ezelden Ebede Kadîm Bilgeliğin Kutsal Yolculuğu: Gele— nek”, Muhafazakâr Düşünce, (3) 153-171.
- Dabaşi, Hamid, (1995). İslam’da Otorite, çev.: Süleyman E. Gündüz, İstanbul: Insan Yay1nlar1.
- Devellioğlu, Ferit, (2012). Osmanlıca—Türkçe Ansiklopedik Lügat, 29. Baskı, An— kara: Aydın Yayınevi.
- Düzgün, Ş. Ali, (1997). Din, Birey ve Toplum, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Güler, Zekeriya, (2009). Selefi Hareketin Tarihi Kökenleri ve Yöntem Proble— mi”, Marife, IX(3): 47—74.
- Gündüz, Şinasi_(2004). “Kur’an Vahyi ve Diğerleri Zincirin Son Halkası Olarak Ilk Buluşma”, lslamiyat, Vll(1): 13—28.
- Hançerlioğlu, Orhan, (1975), İnanç Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
- el—lsfahâni, Râgıb,(2007). Müfredat Kur’an Kavramları Sözlüğü, çeviren ve notlandıran: Yusuf Türker, 1. Baskı, lstanbul: Pınar Yayınları.
- İbn Abdilberr,(1982). Camiu ’l-Beyani ’l-İlm ve adlihi ve ma Yenbağifî Rivayetihi ve Hamlihi, takdim: Abdulkerim el- Hatip, Kahire: Dâru’l—Kütibi’l- Islamiyye.
- İbn Hibban, Ebu Hatim Muhammed b. Hibban b. Ahmed, (1987). es—Sîretu ’n— Nebeviyye ve Ahbâru ’l-Hulefâ, Tashih: S.Aziz Bey, Beyrut: Müessesetü’l—Kütübi’sSekaliyye.
- İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdülmelik b. Hişam b. Eyüp el—Himyerî, (1985).
- Islâm Tarihi Siret-i Ibn-i Hişam Tercemesi, trc., Hasan Ege, Istanbul: Kahraman Yayınları.
- İbn Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim ed—Dineveri, (1976). Te’vilu Muhtelifü ’l-Hadis, Muhammed Zuhrî en—Neccar, Beyrut: Daru’l-Ceyl.
- İbn Manzur, (1993). Lisânu’l-Arab, 3. Baskı, Beyıut: Darü’l—Kütibi’l—İlmiyye.
- İşcan, Mehmet Zeki, (2012). Selejilik-İslami Köktenciliğin Tarihi Temelleri, 4. Basım, İstanbul: Kitap Yayınevi.
- (2014). ”Selefıliğin Temel Esasları ve Sosyo-Politik Arka Plan”, Tarihte ve Günümüzde Selefilik, İstanbul: Ensar Neşriyat.
- (2006), “Sunni Düşüncede Dinî Bir Otorite Olarak ‘Selef’ Fikrinin Ortaya Çıkışı”, Dinî Otorite içinde, İstanbul: Ensar Neşriyat.
- İzmirli İsmail Hakkı, (1981). Yeni İlm-i Kelam, haz. Sabri Hizmetli, Ankara: Um— ran Yayınları.
- Kâdı Ebu Ya’lâ, Muhammed b. El- Huseyn b. Muhammed b. Halef b. Ahmed b.
- Ahmed el —Ferrâ el- Bağdadî, (1410). el-Kadî Ebü Ya ’lâ ve Kitâbühü Mesâilü’lİman, tahk. Suüd b. Abdülaziz el—Halef, 1. Baskı, Riyad: Daru’l-Asıma.
- Kahveci, Niyazi, (1996). İslâm Siyaset Düşüncesi, Ankara: Türk Demokrasi Vak— fı Yayınları.
- Karaman, Hayrettin, (1975). İslâm Hukukunda İçtihat, Ankara: DİB Yayınları.
- Kardâvî, Yusuf, (1993). Sünneti Anlamada Yöntem, çev. Bünyamin Erul, 2.Bas— kı, Kayseri: Rey Yayıncılık.
- Kazanç, Fethi Kerim, (2010). “Selefıyye’nin ass ve Metot Ekseninde Din Anla— yışı ve Sonuçları”, Kelam Araştırmaları Dergisi, Vİİİ(1): 93-121.
- Kırbaşoğlu, Hayri, (1993). İslâm Düşüncesinde Sünnet—Yeni Bir Yaklaşım, Anka— ra: Fecr Yayınları.
- Koca, Ferhat,(2002). İslam Hukuk Tarihinde Selefi Söylem—Hanbeli Mezhebi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Kutlu, Sönmez, (2000). İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler, 1. Baskı, Ankara: Kitabiyat.
- (2001). “İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söylemleri Olgusu” İslamiyat, İV(4): 15-36.
- Le Bon, Gustave, (1988). Ulusların Yükselişlerinin Psikolojik Yasaları, çev. Mehmet Demirezer, İstanbul: Ufuk Yayınları.
- Lewis, Bernard, (1979). Tarihte Araplar, çev.Hakkı Dursun Yıldız, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Lukas, Steven, (1997). “İktidar ve Otorite”, çev. Sabri Tekay, Robert isbet-Tom B. Bottomore, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi içinde, Ankara: Ayraç Yayınları.
- Müslim, Ebü’l- Hüseyin b. el—Kuşeyri, (2005). Sahih-i Müslim Muhtasarı, Çev., Thrç. ve Notlar, Abdullah Feyzi Kocaer, İstanbul: Hüner Yayınevi.
- Onat, Hasan, (1993). Erneviler Devri Şiî Hareketleri, Ankara: TDV Yayınları.
- (2014). “İslam Ortak Paydasını Kaybetmiş Müslümanların Açmazı: Şi>î— Selefî Kutuplaşması”, Tarihte ve Günümüzde Selejîlik içinde, İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Sönmez, Vecihi, (2010), ”Selef Düşüncesinin Tarihi Arka Planı ve Selefılik”, Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmi Dergisi, Bişkek, (9-10): 169-185.
- Şafiî, Muhammed b. İdris, (2010). er—Risâle, çev. Abdülkadir Şener—İbrahim Çalışkan, Ankara: TDV Yayınları.
- Tözluyurt, Mehmet, (2014). “Kur’an’da Yer Alan Geleneklerin Farklı Bir Açıdan Değerlendirilmesi”, Bilimnâme, XXVI(1): 133—156.
- Türkçe Sözlük, (1988). TDK, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Türkdoğan, Orhan, (1977). Çağdaş Türk Sosyolojisi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları.
- Ünal, Yaşar, (2011). İnsan Egemenliğinin Teolojik Temelleri, Basılmamış Dok— tora tezi, Ankara: Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Watt, W. Montgomery, (1985). “Batılı İlim Adamlarının Kur’an’a Yaklaşımları”, Uluslararası Birinci İslam Araştırmaları Sempozyumu, (16- 18 Eylül), lzmir: Do— kuz Eylül Ün. Yayınları.
- (1997). İslâmî Hareketler ve Modernlik, Türkçesi: Turan Koç, lz Yayın— cılık, İstanbul.
- Welhausen, Julius, (1963), Arap Devleti ve Sükutu, çev. Fikret Işıltan, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Yavuz, Yusuf Şevki, (2006). “Kur’an—ı Kerim’de Dinî Otorite”, Dinî Otorite içinde, İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Yılmaz, Hüseyin, (2004). “Gelenekselcilerin Modernlik Yorumu: Niceliğin Ege— menliği”, İslâmiyât, Vll(4): 95—107.
- Yücesoy, Hayrettin, (2005). “Mihne”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları.
| APA | ÜNAL Y (2015). SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. , 55 - 78. |
| Chicago | ÜNAL YAŞAR SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. (2015): 55 - 78. |
| MLA | ÜNAL YAŞAR SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. , 2015, ss.55 - 78. |
| AMA | ÜNAL Y SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. . 2015; 55 - 78. |
| Vancouver | ÜNAL Y SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. . 2015; 55 - 78. |
| IEEE | ÜNAL Y "SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE." , ss.55 - 78, 2015. |
| ISNAD | ÜNAL, YAŞAR. "SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE". (2015), 55-78. |
| APA | ÜNAL Y (2015). SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. DİNİ ARAŞTIRMALAR, 18(47), 55 - 78. |
| Chicago | ÜNAL YAŞAR SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. DİNİ ARAŞTIRMALAR 18, no.47 (2015): 55 - 78. |
| MLA | ÜNAL YAŞAR SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. DİNİ ARAŞTIRMALAR, vol.18, no.47, 2015, ss.55 - 78. |
| AMA | ÜNAL Y SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. DİNİ ARAŞTIRMALAR. 2015; 18(47): 55 - 78. |
| Vancouver | ÜNAL Y SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE. DİNİ ARAŞTIRMALAR. 2015; 18(47): 55 - 78. |
| IEEE | ÜNAL Y "SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE." DİNİ ARAŞTIRMALAR, 18, ss.55 - 78, 2015. |
| ISNAD | ÜNAL, YAŞAR. "SELEFİ ZİHNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ÜZERİNE". DİNİ ARAŞTIRMALAR 18/47 (2015), 55-78. |
