GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI
Yıl: 2017 Cilt: 12 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 85 - 110 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI
Öz: Doğum olayı, insanlık tarihi boyunca kültürlerin en çok önemsedikleri ve türlü anlamlar yükledikleri bir geçiş evresi olmuştur. Türk toplumları da doğuma büyük önem vermişler, doğum olayının çevresinde çok çeşitli inanış ve uygulamalar geliştirmişlerdir. Bu uygulamaların büyük bölümü anne ve çocuğun sağaltımı ile ilgilidir. Bu çalışmada doğum ile ilgili Gaziantep'teki inanç ve uygulamalar arasında sağaltım amaçlı olanlar ele alınmıştır. Çalışma boyunca önce Türk halk kültüründeki doğum öncesi, sırası ve sonrası uygulanan sağaltım örnekleri sonra araştırma alanı olan Gaziantep'ten derlenen doğumla ilgili inanç ve uygulamalar verilmiştir. Söz konusu örnekler de doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası başlıklarıyla üç evre olarak incelenmiştir. Doğum öncesi evresi kısırlığı giderme / hamile kalma ve hamile kadının kaçınmaları / uygulamaları olarak iki kısımda ele alınmıştır. Doğum sırasında ise doğum hazırlığı ve doğum olayı çevresinde gelişen inanış ve uygulamalara yer verilmiştir. Doğum sonrası ise, lohusalık ve lohusanın kaçınmaları, albastı ve kırk basması, kırklama gelenekleriyle, çocuğun yaşaması, diş çıkarması, yürümesi ve konuşması ile ilgili uygulamaları kapsamaktadır. Bu çalışmada doğum ile ilgili sağaltım amaçlı inanç ve uygulamaların eski Türk kültürü, İslamiyet öncesi inanç sistemleri ve İslam dininin etkileriyle harmanlanarak Gaziantep'te de varlığını sürdürdüğü tespit edilmiştir
Anahtar Kelime: MOTHER AND CHILD TREATMENT IN GAZIANTEP REGIONAL BIRTH TRADITIONS
Öz: The birth event has been a transitional phase in which human cultures have taken great care and assigned various meanings throughout the history of humanity. Turkish societies have also given the birth a great importance and have developed a wide range of beliefs and practices around the birth event. Much of these practices are related to the treatment of the mother and child. In this study, beliefs and practices for treatment purposes were taken in to consideration among the ones related to birth event in Gaziantep. Throughout the study, firstly the treatments amples in the pre-natal, natal and post-natal periods in Turkish folk culture, then the beliefs and practices related to birth which were compiled from the research area Gaziantep were given. These samples were examined in three stages as pre-natal, natal and post-natal titles. The pre-natal pregnancy is addressed in two parts as eliminating infertility / getting pregnant and pregnant women’s avoidances / practices. In the title of the natal period, the beliefs and practices around the birth preparation and the birth event were given. The post-natal period includes the traditions about the puerperium and the avoidances of puerperium, the puerperalfever called albastı andkırk basması and for tiesrenovation and the applications about the child’s survival, tooth extraction, walking and talking. In this study, it was determined that treatment purposed beliefs and practices related to birth were blended with the effects of ancient Turkish culture, pre-Islamic belief systems and Islamic religion and continued their existence in Gaziantep
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdulkadiroğlu, A. (1987). “Kastamonu’da Dini Folklor veya Dini-Manevi Halk İnançları”. 3. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri içinde (s. 162-205). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Acıpayamlı, O. (1962). "Anadolu’da nazarla ilgili bazı adet ve inanmalar". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 20 (1/2), 1-40.
- Acıpayamlı, O. (1974). Türkiye'de doğumla ilgili adet ve inanmaların etnolojik etüdü.Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları
- Altun, I. (2004). Kandıra Türkmenlerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm. Kocaeli: Yayıncı Yayınları.
- Artan, G. (1973). “Tire’de Doğum Gelenekleri”. TFA 15(289), 6724.
- Artun, E. (1998). “Tekirdağ Halk Kültüründe Doğum-Evlenme-Ölüm. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9-10, 1-25.
- Artun, E. (2009). Türk Halk Edebiyatına Giriş. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Bali, A. (2015). Mersin Konargöçerlerinin halk kültüründe inanışlar ve bunlara bağlı uygulamalar. Yayınlanmamış doktora tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Başçetinçelik, A. (2009). Adana Halk Kültüründe Doğum-Evlenme-Ölüm. Adana: Altın Koza Yayınları.
- Boratav, P. N. (1999). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Çeltikçi, O. (2009). Türk Dünyası Kültüründe Doğum Üzerine Ortak Uygulamalar. Journal of AzerbaijaniStudies, 12, 511-521.
- Çıblak, N. (2003). “Mersin Tahtacı Kültüründeki Terimler Üzerine Bir Deneme”. Folklor/Edebiyat, 9 (33), 217-238.
- Çıblak, N. (2005). “Mersin’de İnanç Merkezlerine Bağlı Kurban Törenleri”. Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), 17, 155-176.
- Erşahin, İ. (2005). Halk Kültürü ve Edebiyatı Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Güzelbey, C. C. (1982). “Gaziantep’te Doğum ve Çocuğa İlişkin Eski Töre ve İnançlar. TFA, 35, 19- 36.
- Güngör, H. (1991). Gagavuz Türkleri tarih-dil-folklor ve halk edebiyatı.Ankara: KB Yayınları.
- Ilgaz, K. (1956). İstanbul’da Doğum ve Çocukla İlgili Adet ve İnanmalar. İstanbul: Yörük Matbaası.
- İnan, A. (1987). Makaleler ve incelemeler. Ankara: TTK Yayınları.
- İnan, A. (2006). Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: TTK Yayınları.
- Jumabaev, M. (2006). Kırgız Gelenek ve İnanışlarında Dini Ritüeller.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Kalafat, Yaşar (1994). “Türk Halk İnançlarında Hususiyle Doğu Anadolu’da ve Orta Toroslar’da ‘Kırk’ Motifi”. Milli Folklor Dergisi, 11/22, C.3, 15-21.
- Kalafat, Y. (1999a). “Türk Dünyasında Ayak ve Ayakkabı ile İlgili İnançlar”. Türk Folkloru Dergisi, 79-96, 15-17.
- Kalafat, Y. (1999b). “Kazakistan’daki Türk Halk İnançları”. Milli Folklor, 41, 66-74.
- Kalafat, Y. (2001). “Sivas Yöresi Örnekleri ile Türk Halk İnançlarında Aşermek/Yeriklemek”. TÜBİAR, 9, 168-172.
- Kalafat, Y. (2010). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Karaaslan, M. (2011). Kaşkay Türklerinde Doğum Çevresinde Gelişen İnanç ve Pratikler. Turkey: TurkishStudies-International PeriodicalfortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic 6(3), 1435-1448.
- Karakaş, A. (2004). Osmaniye’de Durmayan Çocuk Üzerine Uygulamalar ve Bunlardaki Eski Kültür İzleri. Karacaoğlan’dan Bela Bartok’a Dadaloğlu’ndan Âşık Feymani’yeOsmaniye KültürSanat ve Folklor Sempozyumu’nda sunulan bildiri. EKKM:Osmaniye.
- Karakaş, A. (2005). Feke Halk Kültürü Araştırması.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Kurt, B. (2012). Malatya İli Doğanşehir İlçesi Halk Kültürü Araştırması.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Küçük, A. (1987). “Erzincan ve Çevresindeki Halk İnanışlarına Toplu Bakış”. 3. Milletlerarası Türk Folkloru Kongresi Bildirileri içinde (s. 241-255). Ankara:Başbakanlık Basımevi.
- Örnek, S. V. (1995). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Örnek, S. V. (2000). Türk Halk Bilimi. Ankara: KB Yay.
- Öztelli, C. (1951). “Zile’de Doğum ve Adetleri”. TFA 2(28), 436-664.
- Rahman, A. (1996). Uygur F olkloru. Ankara: KB Yayınları. Sevindik, H. (1996). “Akçaören ve Yeşilöz Köylerindeki Doğum Geleneğinin Halkbilimsel Açıdan İncelenmesi”. I. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyumu BildirileriIIiçinde (s.227-242). Ankara: KB Yayınları.
- Şener, C. (2003). Şamanizm. İstanbul: Etik yayınları.
- Şenesen, R. (2011). Çukurova Bölgesi Girit Göçmenleri Halk Kültürü Araştırması. Adana: Karahan Kitabevi.
- Şişman, B. (2002). “Samsun Yöresinde Geçiş Dönemleriyle (Doğum, Sünnet, Evlilik ve Ölümle) İlgili Yaşayan Halk İnançları ve Bunlara Ait Uygulamalar”. Erdem Halk Kültürü Özel Sayısı- III, 13(29), 445-464.
- Tacemen, A. (1995). Bulgaristan Türkleri İnanışları veya Türk Kimliği. Ankara: Üçbilek Matbaası.
- Taş, H. (1996). “Erzurum’da Doğum ve Çocukla İlgili Eski Adet ve İnançlar”. THK Derlemeleri içinde (s.187-205). Ankara: KB HKAGM Yayınları.
- Taylan, E. (1977). Çolaklı’da Doğumla İlgili Adet ve İnanmalar. TFA 17, 8061.
- Uçar, M. (1976). Anadolu Folklorunda Fadime Ana. Ankara: KBMFAD Yayınları.
- Uslu, (2004). “Darende ve Çevresinde Halk İnançları”. Millî Folklor, 61, 90-101.
- Uysal, Y. (2009). “Gazipaşa Folkloru/Geçiş Dönemi Adetleri”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 209-224.
- Yalgın, A. R. (2000). Cenupta Türkmen oymakları. (C.I-II)(Sabahat Emir, Ed.). Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
| APA | BALİ A (2017). GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. , 85 - 110. |
| Chicago | BALİ ASLI GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. (2017): 85 - 110. |
| MLA | BALİ ASLI GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. , 2017, ss.85 - 110. |
| AMA | BALİ A GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. . 2017; 85 - 110. |
| Vancouver | BALİ A GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. . 2017; 85 - 110. |
| IEEE | BALİ A "GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI." , ss.85 - 110, 2017. |
| ISNAD | BALİ, ASLI. "GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI". (2017), 85-110. |
| APA | BALİ A (2017). GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. Turkish Studies (Elektronik), 12(5), 85 - 110. |
| Chicago | BALİ ASLI GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. Turkish Studies (Elektronik) 12, no.5 (2017): 85 - 110. |
| MLA | BALİ ASLI GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. Turkish Studies (Elektronik), vol.12, no.5, 2017, ss.85 - 110. |
| AMA | BALİ A GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. Turkish Studies (Elektronik). 2017; 12(5): 85 - 110. |
| Vancouver | BALİ A GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI. Turkish Studies (Elektronik). 2017; 12(5): 85 - 110. |
| IEEE | BALİ A "GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI." Turkish Studies (Elektronik), 12, ss.85 - 110, 2017. |
| ISNAD | BALİ, ASLI. "GAZİANTEP YÖRESİ DOĞUM GELENEKLERİNDE ANNE VE ÇOCUK SAĞALTIMI". Turkish Studies (Elektronik) 12/5 (2017), 85-110. |
