Yıl: 2015 Cilt: 10 Sayı: 8 Sayfa Aralığı: 1325 - 1344 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ

Öz:
Cumhuriyet döneminin sosyo-kültürel yapılanması, dil, kültür ve yazın alanında başlatılan pek çok yeniliği beraberinde getirmiştir. Özellikle Arap abecesinden Latin abecesine geçiş, kitle eğitim kurumlarının artması, eğitim örgütlenmesindeki değişimler, bilgi ve kültür aktarımını temel alan çeviri etkinliği gibi atılımlar yeni bir Türk kimliğini inşa etmeğe yönelik planlamanın başat hamlelerini oluşturmuştur. Bu çalışma bu bağlamda 1928-1967 yılları arasındaki zaman kesitiyle sınırlı kalmak kaydıyla dönemin sosyo-politik ve sosyokültürel yapısına koşut olarak Türkiye'nin çeviri ve yayın politikalarına odaklanacaktır. Çalışmanın birinci bölümünde, çeviri çalışmalarını başlatıp şekillendiren ulusal kurumlar ve etkinlikler incelenecektir. Dikkate alınacak zaman kesitleri tarihsel bağlamda nirengi noktası olarak bulundurularak belirlenmiştir. Buna göre ilk aşamada, Türk harflerinin kullanıma girdiği 1928'de gerçekleştirilen Abece Devrimi ile 1939'da gerçekleştirilen Birinci Türk Neşriyat Kongresi'ne dek geçen süreçte, Atatürk oluşturulmasında rol alan öğeler irdelenecektir. Belirlenen ikinci dönem 1939-1967 arasıdır. Bu dönem kapsamında, Türkiye'de yayıncılığı ve bunun bir uzantısı olarak çeviri etkinliğini bir programa oturtmak amacıyla Birinci Türk Neşriyat Kongresinde alınan kararlar doğrultusunda 1940 yılında Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde başlatılan ve 1967 yılında son bulan çeviri seferberliği mercek altına alınacaktır. kapsamda çoğunluğu Türk basın-yayın hayatının merkezi olmuş İstanbul'un Bâbıâli olarak tanınan ve 19. yüzyıl sonlarından itibaren Ankara caddesinde yer almış ve çeviri alanında da etkinlik göstermiş yayınevleri incelenecektir. Bu amaçla dönemin yayıncılık müessesesi, daha eski olanlara öncelik tanıyan bir yayınevi seçkisi aracılığıyla, çeviri ürün çerçevesinde ele alınacaktır
Anahtar Kelime:

A SURVEY ON TRANSLATION POLICIES AND PUBLISHERS IN TURKEY WITHIN A TIME FRAME

Öz:
Cumhuriyet döneminin sosyo-kültürel yapılanması, dil, kültür ve yazın alanında başlatılan pek çok yeniliği beraberinde getirmiştir. Özellikle Arap abecesinden Latin abecesine geçiş, kitle eğitim kurumlarının artması, eğitim örgütlenmesindeki değişimler, bilgi ve kültür aktarımını temel alan çeviri etkinliği gibi atılımlar yeni bir Türk kimliğini inşa etmeğe yönelik planlamanın başat hamlelerini oluşturmuştur. Bu çalışma bu bağlamda 1928-1967 yılları arasındaki zaman kesitiyle sınırlı kalmak kaydıyla dönemin sosyo-politik ve sosyokültürel yapısına koşut olarak Türkiye’nin çeviri ve yayın politikalarına odaklanacaktır. Çalışmanın birinci bölümünde, çeviri çalışmalarını başlatıp şekillendiren ulusal kurumlar ve etkinlikler incelenecektir. Dikkate alınacak zaman kesitleri tarihsel bağlamda nirengi noktası olarak bulundurularak belirlenmiştir. Buna göre ilk aşamada, Türk harflerinin kullanıma girdiği 1928’de gerçekleştirilen Abece Devrimi ile 1939’da gerçekleştirilen Birinci Türk Neşriyat Kongresi’ne dek geçen süreçte, Atatürk oluşturulmasında rol alan öğeler irdelenecektir. Belirlenen ikinci dönem 1939-1967 arasıdır. Bu dönem kapsamında, Türkiye’de yayıncılığı ve bunun bir uzantısı olarak çeviri etkinliğini bir programa oturtmak amacıyla Birinci Türk Neşriyat Kongresinde alınan kararlar doğrultusunda 1940 yılında Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde başlatılan ve 1967 yılında son bulan çeviri seferberliği mercek altına alınacaktır. kapsamda çoğunluğu Türk basın-yayın hayatının merkezi olmuş İstanbul’un Bâbıâli olarak tanınan ve 19. yüzyıl sonlarından itibaren Ankara caddesinde yer almış ve çeviri alanında da etkinlik göstermiş yayınevleri incelenecektir. Bu amaçla dönemin yayıncılık müessesesi, daha eski olanlara öncelik tanıyan bir yayınevi seçkisi aracılığıyla, çeviri ürün çerçevesinde ele alınacaktır
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKBAYAR, Nuri. (1994). “Yayıncılık”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını. Cilt V, s. 448-449.
  • ARPAD, Burhan. (13.01.1981). “Hesaplaşma: “Babıali Kitapçıları,, II”, Cumhuriyet Gazetesi, İstanbul.http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/5921/001582450010. pdf?sequence=1 (22.05.2015)
  • ÇAĞLAYAN, Ercan. (2014). “Köy Enstitüleri’nin Açılması Ve Dicle Köy Enstitüsü”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/1 Winter 2014, p. 119-132, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net,
  • DOI Number: http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.6428, ANKARA-TURKEY.
  • ÇAVDAR, Tevfik. (1983) “Halkevleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları. Cilt 4. s. 878-884.
  • ÇIKAR, M. (1998). Hasan Âli Yücel ve Türk Kültür Reformu, Ankara: Türkiye İs Bankası Yayınları.
  • DURAŞ, Refik. (3010.2008.). “Yeditepe dergisi emektarı Bozok hayata veda etti”, Sabah gazetesi, İstanbul.http://arsiv.sabah.com.tr/2008/10/30/haber,223CD4B07EEB41D7A6BBF936AE3 1D81C.html (01.03.2015).
  • ELBİR, Bilal, Karakaş, Ömer. (2007). “Cumhuriyet Dönemi Türk Kültür Ve Edebiyatında Hümanizmin Etkileri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4 Fall., p.381-392. ISSN: 1308- 2140, www.turkishstudies.net, (01.03.2015). DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.180 ANKARA-TURKEY
  • ERDOĞAN, Mehmet. (2014). “Milli Mücadele Döneminde Bir Mizah Dergisi: Âyine”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/12 Fall 2014, p. 169-177, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net,
  • DOI Number: http://dx.doi.org/ 10. 7827/TurkishStudies.7621 ANKARA-TURKEY. ERŞAHİN, İsmail. (2011). “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Kur’an Meali Yayıncılığı: İbrahim Hilmi Örneği”, Toplum Bilimleri, Ocak - Haziran 2011, C.5, S.9: 149-160, ISSN: 2147- 5644.http://www.toplumbilimleridergisi.org/index.php/1/article/view/52 (23.05.2015)
  • GÜMÜŞ, Semih. (08.09.2006).“Yayıncılık: Bir adım ileri bir adım geri”, Radikal gazetesi Kitap eki, İstanbul.http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=5561 (01.03.2015).
  • GÜNYOL, Vedat (1983). “Türkiye’de Çeviri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, Cilt 2, s. 324-330.
  • GÜRÇAĞLAR, Şehnaz Tahir. (2001). “The Politics and Poetics of Translation in Turkey 1923- 1960”, Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. http://www.transint.boun.edu.tr/html/tezler/SehnaztahirGurcaglar.pdf, (Nisan, 2009).
  • GÜRLEK, Dursun, “Salih Saim Bey ve Üsküdarlı Şaşı Hafız”. http://www.osar.com/modules.php?name=Encyclopedia&op=content&tid=501572 (01.03.2015) Türkiye’de Çeviri Politikaları ve Yayınevleri Üzerine Dönemsel Bir Kesit İncelemesi 1343 Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/8 Spring 2015
  • HIZLAN, Doğan. (31.10.2008). “Hüsamettin Bozok’un ardından”, Hürriyet gazetesi, İstanbul.
  • http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/10249925.asp?yazarid=4&gid=61&sz=%3C%=xa_hab er%%3 (01.03.2015). İLERİ, Selim. (2004). Yarın Yapayalnız, İstanbul: Doğan Kitap.
  • _______. (16.12.1997). “Yazı Odası: 'Sait Faik İçin'”, Cumhuriyet gazetesi, İstanbul. http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/10504/001507564006.pdf?seq uence=3&isAllowed=y (22.05.2015)
  • İŞLİ, Emin Nedret. (2004). Kitaphaneden Yayınevine Bâbıâli, (Sergi Kataloğu) Türkiye Yayıncılık Kurultayı, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • KARDAŞ, Abdulaziz. (2014). “Cumhuriyet Dönemi’nde Bir Modernleşme Hareketi Olarak Siirt Halkevleri Ve Halkodaları (1934-1951)”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/7 Summer 2014, p. 411- 444, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.7199, ANKARA-TURKEY.
  • KAYAOĞLU, Taceddin. (1998). Türkiye’de Tercüme Müesseseleri. İstanbul: Kitabevi.
  • KOLOĞLU, Orhan. (1994). “Kitapçılar”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, Cilt 5, s.29-30.
  • _______. (1994a). “Remzi Kitabevi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını. Cilt 6. s.314-315.
  • _______. (1994b). “Vakıt”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını. Cilt 7, s.359.
  • KÜLEBİ, Cahit. (1983 ).“Türk Dili”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları. Cilt 10. s. 2576-2587.
  • MANGIR, Mediha. (2011). “Osman Cemal Kaygılı-Hayatı, Edebî Kişiliği Ve Eserleri”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/4 Fall 2011, p.755-768, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/ 10.7827/TurkishStudies.2564TURKEY OCAK, Başak. (2003). Bir Yayıncının Portresi: Tüccarzade İbrahim Hilmi Çığıraçan, İstanbul: Müteferrika Yayınları.
  • OKAY, M. Orhan. (2002). Bir Başka İstanbul, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
  • ÖZCAN, Mustafa. (2004. ). “Yaşar Nabi Nayır’ın Çeviriye Dair Görüşleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi Cilt. 16, s.15-29, file:///C:/Users/win8/Downloads/249-489-1-SM%20(1).pdf (01.03.2015).
  • ÖZEY, Ramazan. (2001). “Adalar Denizi Ve Batı Anadolu Bölgesi Hakkında”, Marmara Coğrafya Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3, s. 27-36, İstanbul. http://dspace.marmara.edu.tr/bitstream/handle/11424/2416/434-835-1-SM.pdf?sequence=1 (22.05.2015).
  • ÖZLÜK, Nuran. (2011). “Resimli Yirminci Asır’ın Türk Siyasi, Kültür, Düşünce Ve Edebî Hayatındaki Yeri”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p.1487-1508.
  • ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/ 1344 Beki HALEVA – A. Zeynep KIVANÇ Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/8 Spring 2015 10.7827/TurkishStudies.2368 TURKEY.
  • SARI, Muhammed, GEDİK, Hatice. (2014). “Türkiye’de Harf Devrimi Öncesinde Basına Yansıyan Görüşler”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/7 Summer 2014, p. 485-505, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7201,ANKARA-TURKEY.
  • TAMER, Ülkü. (24.04.2004).“YKY... Enis Batur”, Radikal Gazetesi, İstanbul. http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=cts&haberno=3317 (01.03.2015).
  • TEKELİ, İlhan. (1983). “Eğitim/Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Eğitim Kurumlarının Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları. Cilt 3, s.650-672.
  • YAZICI, Mine. (2004). Çeviri Etkinliği. İstanbul: Multilingual Yayınları.
APA HALEVA B, KIVANÇ A (2015). TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. , 1325 - 1344.
Chicago HALEVA BEKİ REFKA,KIVANÇ A Zeynep TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. (2015): 1325 - 1344.
MLA HALEVA BEKİ REFKA,KIVANÇ A Zeynep TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. , 2015, ss.1325 - 1344.
AMA HALEVA B,KIVANÇ A TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. . 2015; 1325 - 1344.
Vancouver HALEVA B,KIVANÇ A TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. . 2015; 1325 - 1344.
IEEE HALEVA B,KIVANÇ A "TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ." , ss.1325 - 1344, 2015.
ISNAD HALEVA, BEKİ REFKA - KIVANÇ, A Zeynep. "TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ". (2015), 1325-1344.
APA HALEVA B, KIVANÇ A (2015). TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. Turkish Studies (Elektronik), 10(8), 1325 - 1344.
Chicago HALEVA BEKİ REFKA,KIVANÇ A Zeynep TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. Turkish Studies (Elektronik) 10, no.8 (2015): 1325 - 1344.
MLA HALEVA BEKİ REFKA,KIVANÇ A Zeynep TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.10, no.8, 2015, ss.1325 - 1344.
AMA HALEVA B,KIVANÇ A TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2015; 10(8): 1325 - 1344.
Vancouver HALEVA B,KIVANÇ A TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2015; 10(8): 1325 - 1344.
IEEE HALEVA B,KIVANÇ A "TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ." Turkish Studies (Elektronik), 10, ss.1325 - 1344, 2015.
ISNAD HALEVA, BEKİ REFKA - KIVANÇ, A Zeynep. "TÜRKİYE’DE ÇEVİRİ POLİTİKALARI VE YAYINEVLERİ ÜZERİNE DÖNEMSEL BİR KESİT İNCELEMESİ". Turkish Studies (Elektronik) 10/8 (2015), 1325-1344.