BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ

YANIK, AKAN

BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ

Akan YANIK (3Arş. Gör.,İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi (caner.caki@inonu.edu.tr))

Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi

10 2

Yıl: 2017 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 784 - 800 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ

Öz:

İnsanlık tarihi boyunca egemen ve iktidar olan her güç, çeşitli yöntemlerle sosyal kitleler üzerinde yeni kontrol ve gözetim teknikleri geliştirmiştir. Fakat özellikle son 20 yılda, yeni medya teknolojileri ile birlikte gözetim biçim değiştirmiş, yeni medya aygıtlarıyla birlikte sistematik gözetimin küreselleşmiş ve her yer yeni medya yoluyla süperpanoptikon alanlara dönüştürülmüştür. Bu çalışmada Panoptikon kavramı yerine Süperpanoptikon kavramının kullanılmasının nedeni, Panoptikon kavramının günümüz gözetim yapısını ve teknikleri anlatmakta yetersiz kalmasıdır. Yalnızca internet değil, nesnelerin interneti, bulut bilişim, akıllı aygıtlar, büyük veri gelişmeleri ve öğrenen makineler gibi birçok gelişme Panoptikon kavramının sınırlarını aşmaktadır. Bundan dolayı gözetimin "yeni" halini anlatabilmek ve kapsamının genişlediğini vurgulamak için süperpanoptikon kavramı kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, panoptikondan süperpanoptikona dönüşen gözetim sistemlerinde yeni medyanın rolü ve geleceği üzerine tartışmaları ortaya koymak ve iktidar tarafından fonksiyonel amaçlarla önerilen gözetim sistemlerinin ideolojik amaçlara sürüklenebileceğiyle ilgili bilinç yaratmaktır. Bu amaç ışığında, gözetimin yaratacağı etkiler bilimsel ve sanatsal çalışmalar ışığında örneklendirilmiş ve yorumlanmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim Film, Radyo, Televizyon

NEW MEDIA AS A SUPERPANOPTICON: CRITICISM OF SURVEILLANCE IN NEW MEDIA LIGHT

Öz:

Throughout human history, the sovereign and dominant powers have developed new control and surveillance techniques on social masses in various ways. Especially in the last 20 years, surveillance techniques have changed forms with the new media technologies. The globalization of the systematic surveillance is possible with the new media and everywhere has been transformed into superpanopticon areas through new media. The reason for using the concept of Superpanopticon is that the concept of Panopticon is inadequate in explaining the structure of today's surveillance and techniques. Not only the Internet, but many other developments, such as the Internet of objects, large data analysis and learning machines, are beyond the limits of the Panopticon concept. So the concept of superpanopticon was used to understand the “new” state of surveillance and to emphasize the expansion of its scope. The purpose of this paper is to discuss the role of new media on surveillance systems and to raise awareness about the possibility that surveillance systems proposed by the government for functional purposes can be dragged into ideological ends. In this light of purpose, the effects of surveillance are exemplified and interpreted in the light of scientific and artistic works

Anahtar Kelime:

Konular: İletişim Film, Radyo, Televizyon

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AKTAŞ, Ümit (2012), Anarşizm, İstanbul: Metamorfoz Yayıncılık.
ALTHUSSER, Louis (2003), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev. Alp Tümertakin. İstanbul: İthaki Yayınları.
AYDOĞAN, Filiz (2009), “Eleştirel Perspektiften Yeni Medya”, Marmara İletişim Dergisi, 15.
BALDINI, Massimo (2000), İletişim Tarihi. Çev. Gül Batuş. İstanbul: Avcıol Basımevi.
BAUDRILLARD, Jean (2014), Simülakrlar ve Simülasyon. Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
BAUMAN, Zygmunt (1999), Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları. Çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BENTHAM, Jeremy (2008), “Mektup II: Hapishane Gözetim-Evi İçin Bir Plan”. Panoptikon: Gözün İktidarı Der. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan. İstanbul: Su Yayınevi: 103-110.
BERGER, John (2006), Görme Biçimleri. Çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Metis Yayınları.
BOETIE, Ettienne de La (1995), Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev. Çev. Mehmet Ali Ağaoğulları. İstanbul: İmge Kitabevi.
BOZKURT, Veysel (2000), “Gözetim Toplumu ve İnternet”, Birikim Dergisi, 136, 69-74.
CASTELLS, Manuel (2005), Ağ Toplumunun Yükselişi. Çev. Ebru Kılıç. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
DAVENPORT, Thomas; Barth, Paul; Bean, Randy (2012), “How ‘Big Data’ is different” MIT Sloan Management Review. Erişim: Nisan 2017. http://sloanreview.mit.edu/article/how-big-data-is-different/.
DOLGUN, Uğur (2008), Şeffaf Hapishane Yahut Gözetim Toplumu. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
DOLGUN, Uğur (2005), İşte Büyük Birader. İstanbul: Hayy Kitap.
EAGLEMAN, David (2013), Incongnito: Beynin Gizli Hayatı. İstanbul: Domingo Yayınları.
EKİNİL, Burçin (2009), “A New Era on The Internet: Facebook”, İletişim Dergisi, 28, Bahar, 93-114.
ETZIONI, Amitai (1999), The Limits of Privacy, USA: Basic Books.
FLEW, Terry (2002), New Media: An Introduction. London: Oxford University Press.
FOUCAULT, Michel (2000), Büyük Kapatılma, Çev. Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
FOUCAULT, Michel (2005), Hapishanenin Doğuşu. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Yayınevi.
FOUCAULT, Michel (2007), İktidarın Gözü, Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
GARDNER, Howard (1983), Frames of Mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books.
GERAY, Haluk (2003), İletişim ve Teknoloji: Uluslararası Birikim Düzeninde Yeni Medya Politikaları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
GIDDENS, Anhony (2008), Ulus Devlet ve Şiddet, Çev. Cumhur Atay, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
GIOVANNI, Sartori (2004), Görmenin İktidarı. Çev. Gül Batuş ve Bahar Ulukan. İstanbul: Karakutu Yayınları.
GÖKBERK, Macit (1974), Felsefe Tarihi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
GÜVEN, Sevim Kesim (2011), “Gözetimin Toplumsal Meşruiyeti”, Medya Mahrem, (Der.) Hüseyin Köse. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
HERMAN, Edward ve Chomsky, Noam C. (2006), Kitle Medyasının Ekonomi Politiği: Rızanın İmalatı, Çev. Ender Abadoğlu İstanbul: Aram Yayıncılık.
HIZIR, Nusret (1981), Felsefe Yazıları, İstanbul: Çağdaş Yayınları.
HUXLEY, Aldous (2011), Cesur Yeni Dünya, Çev. Edip Polat. İstanbul: Yaba Yayınları.
KAFKA, Franz (2009), Dava, Çev. Ahmet Cemal. İstanbul: Can Yayınları.
KEEFE, Patrick (2006), Echelon: Dünyayı Dinleyen İstihbarat Örgütleri, İstanbul: Defne Yayınları.
KÖSE, Hüseyin (2011), Medya Mahrem: Medyada Mahremiyet Olgusu ve Transparan Bir Yaşamdan Parçalar, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
LI, Stan; Schouten, Ben; Tistarelli, Massimo (2009), “Biometrics at a Distance: Issues, Challenges, and Prospects”, Handbook of Remote Biometrics, (Der.) Stan Z. Li, Massimo Tistarelli and Rama Chellappa. New York: Springer.
LYON, David (1994), The Electronic Eye: The Rise of Surveillance Society, Minneapolis: University of Minnesota Press.
LYOTARD, Jean-François (1990), Postmodern Durum. Çev. Ahmet Çiğdem. İstanbul: Ara Yayıncılık.
MANOVICH, Lev (2001), The Language of New Media, Cambridge: The MIT Press.
MARX, Garry (2002), “What’s New About the New Surveillance? Classifying for Change and Continuity”, Surveillance and Society, 1, 1, 9-29.
MASUDA, Yoneji (2004), “Image Of The Future Information Society”, The Information Society Reader. (Der.) Frank Webster, New York: Routledge.
ORWELL, George (1985), Bindokuzyüzseksendört. Çev. H. Derin. Ankara: Kültür B. Yayınları.
PAPACHARISSI, Zizi (2004), “The Public Sphere”, The Information Society Reader, (Der.) Frank Webster, ss. 379-392, New York: Routledge.
PLASS, Jan; MORENO, Roxana; BRÜNKEN, Roland (2010), Cognitive load theory. New York: Cambridge University Press.
RİGEL, Nurdoğan ve BATUŞ Gül (2005), Kadife Karanlık, İstanbul: Su Yayınları.
ROUSE, Joseph (1994), “Power / Knowledge” The Cambridge Companion to Foucault. (Der.) G. Gutting. Cambridge: Cambridge University Press, 92-114.
RUBIN, Michael Rogers (1988), Private Rights, Public Wrongs: The Computer and Personal Privacy, New Jersey: Ablex Publishing.
RULE, James (1974), Private Lives Public Surveillance: Social Control in The Computer Age, New York: Schocken Books.
SENNETT, Richard (2008), Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri. Çev. Barış Yıldırım. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
SMALL, Garry ve Vorgan Gigi (2009), Modern Beynin Evrimi, İstanbul: Omega Yayınevi.
ŞAYLAN, Gencay (2002), Postmodernizm, Ankara: İmge Kitabevi.
TOFFLER, Alvin (1992), Yeni Güçler Yeni Şoklar. Çev. Hülya Tekoğlu ve Nilgün Himmetoğlu, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınları.
TOPRAK, Ali; Yıldırım Ayşenur; Aygül, Eser; Binark, Mutlu (2009), Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook: “Görülüyorum Öyleyse Varım!”, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
WERRET, Simon (2008), “Potemkin ve Panoptikon: Samuel Bentham ve On Sekizinci Yüzyıl Rusyasında Mutlakiyetçi Mimari”. Panoptikon – Gözün İktidarı, (Der.) Z. Özarslan ve B. Çoban. İstanbul: Su Yayınevi, 87-111.
YANIK, Akan (2016), “Yeni Medya Nedir Ne Değildir?” Journal of International Social Research, 9,45,898-910.
ZAMYATIN, Yevgeni İvanoviç (2010), Biz. Çev. Fatma Arıkan. İstanbul: İthaki Yayınları.

APA	YANIK A (2017). BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. , 784 - 800.
Chicago	YANIK AKAN BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. (2017): 784 - 800.
MLA	YANIK AKAN BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. , 2017, ss.784 - 800.
AMA	YANIK A BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. . 2017; 784 - 800.
Vancouver	YANIK A BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. . 2017; 784 - 800.
IEEE	YANIK A "BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ." , ss.784 - 800, 2017.
ISNAD	YANIK, AKAN. "BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ". (2017), 784-800.

APA	YANIK A (2017). BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(2), 784 - 800.
Chicago	YANIK AKAN BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 5, no.2 (2017): 784 - 800.
MLA	YANIK AKAN BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, vol.5, no.2, 2017, ss.784 - 800.
AMA	YANIK A BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2017; 5(2): 784 - 800.
Vancouver	YANIK A BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2017; 5(2): 784 - 800.
IEEE	YANIK A "BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ." Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5, ss.784 - 800, 2017.
ISNAD	YANIK, AKAN. "BİR SÜPERPANOPTİKON OLARAK YENİ MEDYA: YENİ MEDYA IŞIĞINDA GÖZETİMİN ELEŞTİRİSİ". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 5/2 (2017), 784-800.