Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması

BABACAN, Ali Erden; YALÇINALP, Bülent; ERSOY, Hakan

Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması

Hakan ERSOY, (Karadeniz Teknik Üniversitesi)

Bülent YALÇINALP, (Karadeniz Teknik Üniversitesi)

Ali Erden BABACAN (Karadeniz Teknik Üniversitesi)

Jeoloji Mühendisliği Dergisi

2 0

Yıl: 2014 Cilt: 38 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 39 - 50 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması

Öz:

İşletme maliyetinin yüksek olması ve son yıllarda Çin, Hindistan gibi ülkelerden ülkemize çok ucuza sert taş girişi olması gibi sebepler, özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi'nde son 10 yılda granit, gabro ve bazalt gibi magmatik kayaçlara ait mermer ocaklarının tamamına yakınının kapanmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, bölgede sert taş üretiminin teşvik edilmesi ve geliştirilmesi amacıyla Trabzon ili sınırları içerisinde yer alan Saraftepe ocağı pilot bölge olarak seçilmiş, ocakta işletilen tefritlerin oluşum koşulları ve jeolojik özellikleri araştırılmıştır. Kalınlığı 25 ile 30 metre arasında değişen ve yaklaşık 750 metre boyunca yüzeylenme veren tefritler K70D/25KB duruşlu kireçtaşı, marn, kumtaşı ve tüf tabakaları arasına sil şeklinde yerleşmiştir. Silin tavandan tabana doğru anizotrop bir yapı sunması nedeniyle, farklı zonlardan temin edilen kayaç örnekleri üzerinde bir dizi laboratuvar deneyi yapılarak, tefritlerin jeomekanik özellikleri araştırılmıştır. Farklı bölgelerden alınan örneklerin tek eksenli basınç dayanımı değerlerinin 87-130 MPa, boyuna dalga hızı değerlerinin 5048-5642 m/s, yoğunluk değerlerinin 2.58-2.68 g/cm3, görünür porozite değerlerinin % 2.77-4.54 ve ağırlıkça su emme değerlerinin % 1.04-1.78 arasında değiştiği belirlenmiştir. Donma-çözünme deneyi sonrası ağırlık kaybı % 0.36, ıslanma-kuruma deneyi sonrası ağırlık kaybı % 0.22 olarak hesaplanan tefritlerin bu deneyler sonucunda dayanımlarında en fazla % 10 değer kaybı belirlenmiştir. Tüm bu özellikler düşünüldüğünde, çalışma konusu tefritlerin bölge ekonomisine önemli bir katkı sunacağı düşünülmektedir

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Investigation of Geological and Geomechanical Properties of the Saraftepe (Trabzon) Tephritic Sill

Öz:

Almost all granite, gabbro and basalt quarries have been abandoned in the last ten years, especially in the eastern Black Sea Region because of high operation costs and cheap hard rock entrance to Turkey from the countries such as China and India. In the study, the Saraftepe hard rock quarry in the Trabzon City was selected as a pilot site for encouraging and developing the hard rock production in the region, and the formation condition and geological properties of the operated tephrites in the quarry were investigated. Thickness of the operating tephrite varies between 25 and 30 meters and it crops out along 750 meters. This tephrite sill intruded in the N70E/25NW directed limestone, marl, sandstone and tuff layers. Geomechanical properties of the tephrite samples were investigated and some laboratory tests were conducted on the rock samples obtained from different zones because there is an anisotropic structure from top to bottom in the sill. The result of the conducted tests on the rock samples obtained from the different zones show that their uniaxial compressive strength values are between 87 and 130 MPa, p-wave velocities are between 5048 and 5642 m/s, density values are between 2.58 and 2.68 g/cm, apparent porosity values are between 2.77 and 4.54 % and water absorption by weight are between 1.04 and 1.78 %. The weight lost at the end of the freezing-thawing test and wetting-drying tests are 0.36 and 0.22 %, respectively. These test results shows there is % 10 strength loss at the end of the tests. Considering the all investigation results, the studied tephrite will contribute to the regional economy

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ASTM (American Society for Testing and Materials), 1992a. Standard Test Method for Evaluation of Durability of Rock for Erosion Control Under Wetting and Drying Conditions (ASTM D5313-92), Annual Book of ASTM Standards, Construction: Soil and Rock, ASTM Publication, 189-190.
ASTM (American Society for Testing and Materials), 1992b. Standard Test Method for Evaluation of Durability of Rock for Erosion Control Under Freezing and Thawing Conditions (ASTM D5312-92), Annual Book of ASTM Standards, Construction: Soil and Rock, ASTM Publication, 1344-1346.
Aydın, F., 2003. Değirmendere Vadisi (TrabzonEsiroğlu, KD Türkiye) Volkanitlerinin Mineral Kimyası, Petrolojisi ve Petrojenezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Doktora Tezi, 232 s. (yayımlanmamış).
Aydın, F., Karslı, O., Chen, B., 2008. Petrogenesis of the Neogene alkaline volcanics with implications for post-collisional lithospheric thinning of the Eastern Pontides, NE Turkey. Lithos, 104, 249- 266.
Ersoy, H., 2007. Trabzon İli Katı Atıkları İçin Düzenli Depolama Yeri Seçimi Ve Önerilen Düzyurt Düzenli Depolama Alanının Mühendislik Jeolojisi Açısından İncelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Doktora Tezi, 248 s. (yayımlanmamış) Ersoy, H., Özdemir, A., Yalçınalp, B., 2009.
Geology and geotechnical properties of kalecik (Gümüşhane) travertines. Proceedings of The 21st International Mining Congress and Exhibition of Turkey, Antalya, 639-648.
Güven, İ.H., 1993. Doğu Pontidlerin Jeolojisi ve 1/250.000 Ölçekli Kompilasyonu. MTA Yayınları, Ankara, 65 s.
ISRM (International Society for Rock Mechanics), 2007. The complete ISRM suggested methods for rock characterization testing and monitoring. Eds: Ulusay, R., Hudson J.A, 628 p.
Ketin, I., 1966. Anadolu’nun tektonik birliktelikleri. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 66, 23-34.
Korkmaz, S., Van, A., 1995. Trabzon kıyı bölgesinin stratigrafisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü 30. Yıl Sempozyumu Bildiri Özleri, 107.
Korkmaz, S., 1993. Stratigraphy of The Tonya– Düzköy (Southwest of Trabzon). Türkiye Jeoloji Bülteni, 36–1, 151– 158.
Okay, A.I., Şahintürk, O., 1997. Geology of the eastern Pontides. Report of Regional and Petroleum Geology of the Black Sea and Surrounding Region, 68, 291– 311.
Özdemir, A., 2009. Kalecik (Gümüşhane) Travertenlerinin Fiziko-Mekanik Özellikleri ve Ekonomik Olarak Değerlendirilmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, Yüksek Lisans Tezi, 69 s. (yayımlanmamış).
Yağız, S., 2010. Geomechanical properties of construction stones quarried in South-western Turkey. Scientific Research and Essays, 5 (8), 750–757.
Yılmaz, A.O, Çavuşoğlu, İ., Alp, İ., Kaya, R., Vıcıl, M., 2003. Doğu Karadeniz Bölgesi’nin doğaltaş potansiyeli ve doğaltaş işletmeciliği ile ilgili sorunlar. Türkiye IV. Mermer sempozyumu bildiriler kitabı, 435-448.
Yücel, C., Arslan, M., Temizel, İ., Abdioğlu, E. 2012. Trabzon-Giresun arasındaki Tersiyer alkalen volkanitlerinin petrokimyası ve Sr-Nd izotop jeokimyası, KD Türkiye. V. Jeokimya Sempozyumu, Denizli, 132-133.

APA	ERSOY H, YALÇINALP B, BABACAN A (2014). Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. , 39 - 50.
Chicago	ERSOY Hakan,YALÇINALP Bülent,BABACAN Ali Erden Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. (2014): 39 - 50.
MLA	ERSOY Hakan,YALÇINALP Bülent,BABACAN Ali Erden Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. , 2014, ss.39 - 50.
AMA	ERSOY H,YALÇINALP B,BABACAN A Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. . 2014; 39 - 50.
Vancouver	ERSOY H,YALÇINALP B,BABACAN A Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. . 2014; 39 - 50.
IEEE	ERSOY H,YALÇINALP B,BABACAN A "Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması." , ss.39 - 50, 2014.
ISNAD	ERSOY, Hakan vd. "Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması". (2014), 39-50.

APA	ERSOY H, YALÇINALP B, BABACAN A (2014). Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 38(1), 39 - 50.
Chicago	ERSOY Hakan,YALÇINALP Bülent,BABACAN Ali Erden Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi 38, no.1 (2014): 39 - 50.
MLA	ERSOY Hakan,YALÇINALP Bülent,BABACAN Ali Erden Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, vol.38, no.1, 2014, ss.39 - 50.
AMA	ERSOY H,YALÇINALP B,BABACAN A Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi. 2014; 38(1): 39 - 50.
Vancouver	ERSOY H,YALÇINALP B,BABACAN A Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması. Jeoloji Mühendisliği Dergisi. 2014; 38(1): 39 - 50.
IEEE	ERSOY H,YALÇINALP B,BABACAN A "Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması." Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 38, ss.39 - 50, 2014.
ISNAD	ERSOY, Hakan vd. "Saraftepe (Trabzon) Tefrit Silinin Jeolojik ve Jeomekanik Özelliklerinin Araştırılması". Jeoloji Mühendisliği Dergisi 38/1 (2014), 39-50.