Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma

GÖZELER, Esra

Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma

Esra GÖZELER (Yrd. Doç. Dr., Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Tefsir Anabilim Dalı)

Cumhuriyet İlahiyat Dergisi

20 0

Yıl: 2017 Cilt: 21 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1437 - 1496 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma

Öz:

Kur'ân metninin yazım tarihi, vahyin nüzul dönemiyle başlamaktadır. Kur'ân tarihi araştırma alanlarından biri olan elyazması Kur'ân nüshaları, Müslüman ve Batılı araştırmacıların ilgisini çekmiştir. Birçok müze ve kütüphanede elyazması Kur'ân nüshaları mevcuttur. Her bir nüshanın imlâ özellikleri, hattı, tezyini, cildi, varak ve satır sayısı, ait olduğu yıl gibi farklı karakteristiği bulunmaktadır. Bu makale Vatikan Kütüphanesi'nin Vaticani arabi, Borgiani arabi, Barberiniani orientali ve Rossiani Koleksiyonlarında bulunan 110 adet Kur'ân elyazması üzerine yapılmış bir araştırmadır. Bu elyazmalarının tarihleri, I/VII. yüzyıl (?) ile XIII/XIX. yüzyıllar arasında değişmektedir. Çalışmamız, bu yazmaların bazı temel fiziksel ve muhteva özelliklerini kronolojik olarak ele almayı ve tarih boyunca Kur'ân metninin yazım özelliklerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Makalede Kur'ân yazmalarının sûre başlıklarında yer alan farklı sûre isimleri ve sûrelerin Mekkî veya Medenî olmasına dair bilgiler de incelenmiştir

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

A Study on Qurʾān Manuscripts in the Vatican Library in terms of Physical and Content Features

Öz:

The history of the Qurʾānic text begins with the time of its revelation. The research on the Qurʾānic manuscripts is one of the main fields of textual studies of the Qurʾān. There have been many works done by both Muslim and Western scholars. Many museums and libraries around the world hold Qurʾān manuscripts. Each manuscript has its own characteristics such as orthography, calligraphy, decoration, and binding, number of the pages and the lines, and its dating. This article deals with 110 Qurʾān manuscripts found in the Vatican Library (Biblioteca Apostalica Vaticana) at the Vaticani arabi, Borgiani arabi, Barberiniani orientali ve Rossiani Collections. The dates of these Qurʾān manuscripts vary from I/VIIth (?) and XIII/XIXth centuries. The article aims to identify the features of Qurʾānic writing by studying chronologically some basic physicalcontent descriptions and characteristics of these manuscripts. It also examines the different names of the sūrahs and the knowledge on Meccan or Medinan sūrahs presented on the sūrah headings of manuscripts

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Albin, Michael W. “Printing of the Qurʾān”. Encyclopedia of the Qurʾān. ed. Jane Dammen McAuliffe. 4: 264-276. Leiden – Boston: Brill, 2000.
Altıkulaç, Tayyar. “Altıkulaç’tan Birmingham’daki Kuran Açıklaması”. Erişim 31.10.2017. http://www.kuramer.org/duyurular/altikulac-tan-birmingham-daki-kuranaciklamasi.
Altıkulaç, Tayyar. Günümüze Ulaşan Mesâhif-i Kadîme: İlk Mushaflar Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi-IRCICA, 2015.
Altıkulaç, Tayyar. Hz. Ali’ye Nisbet Edilen Mushaf-ı Şerif: San’a Nüshası. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi-IRCICA, 2011.
Altıkulaç, Tayyar. Hz. Osman’a İzafe Edilen Mushaf-ı Şerif: Topkapı Sarayı Müzesi Nüshası. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi-IRCICA, 2007.
Altıkulaç, Tayyar. Hz. Osman’a Nisbet Edilen Mushaf-ı Şerif: Türk ve İslam Eserleri Nüshası. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi-İSAM, 2007.
Altıkulaç, Tayyar. Hz. Osman’a Nisbet Edilen Mushaf-ı Şerif: Kahire el-Meşhedü’l-Hüseyni Nüshası. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi-IRCICA, 2009.
Altıkulaç, Tayyar. Mushaf-ı Şerif: Biblioetheque Nationale Paris. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi-IRCICA, 2015.
Altıkulaç, Tayyar. Mushaf-ı Şerif: Tübingen Nüshası. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi-IRCICA, 2016.
Anzuini, Carlo Alberto. I manoscritti Coranici della Biblioteca Apostolica Vaticana e delle biblioteche Romane. Città del Vaticano: Biblioteca Apostalica Vaticana, 2001.
Begavî, Ferrâʾ. Meʿālimu’t-tenzīl. thk. Muḥammed ʿAbdullâh en-Nimr v.dğr. 8 cilt. Riyad: Dâru Ṭîbe, 1411.
Bilgin, Orhan. “Yazma”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43: 369-383. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
Blair, Sheila S. Islamic Calligraphy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2006.
Bozkurt, Nebi. “Kubbetü’s-Sahre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 304-308. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
Brubaker, Daniel Alan. “Intentional Changes in Qurʾān Manuscripts”. Doktora tezi, Rice University, 2014.
Dânî, Ebî ʿAmr ʿUsm̠ ân b. Saʿîd. Kitâbu’t-teysîr fî ḳırâʾâti’s-sebʿa. tashih: Otto Pretzl. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1984.
Déroche, François. “Manuscripts of the Qurʾān”. Encyclopedia of the Qurʾān. ed. Jane Dammen McAuliffe. 3: 254-274. Leiden – Boston: Brill, 2003.
Déroche, François. La transmission Ecrite du Coran dans les Débuts de l’Islam: Le codex Parisinopetropolitanus. Leiden: Brill, 2009.
Déroche, François. Le Livre Manuscrit Arabe: Préludes à une Histoire. Paris: Bibliothèque Nationale de France, 2004.
Déroche, François. Les Manuscrits du Coran. Aux Origines de la Calligraphie Coranique. Paris: Bibliothèque Nationale de France, 1983.
Déroche, François. Qurans of the Umayyads: A First Overview. Leiden: Brill, 2014.
Déroche, François. The Abbasid Tradition: Ourʾāns of the 8th to the 10th Centuries. London: Nour Foundation, 1992.
Dutton, Yasin. “Red Dots, Green Dots, Yellow Dots and Blue: Some Reflections on the Vocalisation of Early Qurʾānic Manuscripts – Part I”. Journal of Qurʾānic Studies 1, no. 1 (1999): 115-140.
Dutton, Yasin. “Red Dots, Green Dots, Yellow Dots and Blue: Some Reflections on the Vocalisation of Early Qurʾānic Manuscripts (Part II)”. Journal of Qurʾānic Studies 2, no. 1 (2000): 1-24.
Dutton, Yasin. “An Early Muṣḥaf According to the Reading of Ibn ʿĀmir”. Journal of Qurʾānic Studies 3, no. 1 (2001): 71-89.
Dutton, Yasin. “Some Notes on the British Library’s ‘Oldest Qurʾān Manuscript’ (Or. 2165)”. Journal of Qurʾānic Studies 6, no. 1 (2004): 43-71.
George, Alain. “The Geometry of the Qurʾān of Amājūr: A Preliminary Study of Proportion in Early Islamic Calligraphy”. Muqarnas 20 (2003): 1-15.
George, Alain. “The Geometry of Early Qurʾānic Manuscripts”. Journal of Qurʾānic Studies 9, no. 1 (2008): 78-110.
George, Alain. “Calligraphy, Colour and Light in the Blue Qurʾān”. Journal of Qurʾānic Studies 11, no. 1 (2010): 75-125.
George, Alain. “Coloured Dots and the Question of Regional Origins in Early Qurʾāns (Part I)”. Journal of Qurʾānic Studies 17, no. 1 (2015): 1-44.
George, Alain. “Coloured Dots and the Question of Regional Origins in Early Qurʾāns (Part II)”. Journal of Qurʾānic Studies 17, no. 2 (2015): 75-102.
George, Alain. “The Geometry of Early Qurʾānic Manuscripts”. Journal of Qurʾānic Studies 9, no. 1 (2008): 78-110.
Gökkır, Necmettin. “Mingana 1572a Kur’an Fragmanları, Birmingham Üniversitesi”. Erişim 31.10.2017. http://www.kuramer.org/s/doc-dr-necmettin-gokkir-indegerlendirme-raporu.
Gökkır, Necmettin. Tanzimattan Günümüze Din-Devlet İlişkileri ve Siyaset Bağlamında Mushaf Basımı. İstanbul: İlahiyat Fakültesi-İFAV Yayınları, 2015.
Gözeler, Esra. “Vatikan Kütüphanesinde Tefsir İlmine İlişkin Arapça El Yazmaları Üzerine Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 51, sy. 2 (2010): 350-352.
Gözeler, Esra v.dğr. “Corpus Coranicum Projesi: Kur’an’ı Geç Antik Döneme Ait Bir Metin Olarak Okumak”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53, sy. 2 (2012): 219-253.
Gündüz, Mahmut. “Matbaanın Tarihçesi ve İlk Kur’anı Kerim Basmaları”. Vakıflar Dergisi 12 (1978): 335-350.
Hâşim Velî Efendi. “Vatikan Kütüphanesi’ndeki Āsār-ı İslāmiyye”. Sırāṭ-ı Mustaḳīm VI, sy. 136 (1326): 91.
Hâşim Velî Efendi. “Vatikan Kütüphanesi’ndeki Āsār-ı İslāmiyye”. Sırāṭ-ı Mustaḳīm VI, sy. 138 (1326): 118.
Hâşim Velî Efendi. “Vatikan Kütüphanesi’ndeki Āsār-ı İslāmiyye”. Sırāṭ-ı Mustaḳīm VI, sy. 139 (1327): 137.
Hâşim Velî Efendi. “Vatikan Kütüphanesi’ndeki Āsār-ı İslāmiyye”. Sırāṭ-ı Mustaḳīm VI, sy. 140 (1327): 159.
Hâşim Velî Efendi. “Vatikan Kütüphanesi’ndeki Āsār-ı İslāmiyye”. Sırāṭ-ı Mustaḳīm VI, sy. 141 (1327): 167-168.
Ibrahim, Yasir S. “Continuity and Change in Qurʾānic Readings: A Study of The Qurʾānic Ms. Garrett 38”. Journal of Islamic Studies 19, no. 3 (2008): 369-390.
Izutsu, Toshihiko. God and Man in the Qurʾān: Semantics of the Qurʾānic Weltanschauung. Islamic Book Trust 2002.
Jocham, Tobias J. “Studien zu den frühen Qurʾān-Handschriften Is. 1615 aus der Chester Beatty Library in Dublin- Zum Einsatz elektronischer Datentechnik in der Textanalyse”. Yüksek Lisans tezi, Freie Universität Berlin, 2012.
Journal of Qur’anic Studies 19:3 (2017). “Qur’anic Manuscripts in the Western Islamic World”. ed. Nuría Martínez de Castilla.
Karabıyık, Elif Behnan. “Birmingham Varakları Hakkında Rapor”. Erişim 31.10.2017. http://www.kuramer.org/s/ars-gor-elif-behnan-karabiyik-in-raporu.
Karabıyık, Elif Behnan. “Berlin Kur’an Yazması ve Metin Tahlili – Neşri”. Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi, 2017.
Keskioğlu, Osman. “Türkiyede Matbaa Te’sisi ve Mushaf Basımı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15, no. 1 (1967): 121-139.
Maraqten, Mohammed. “Writing Materials in Pre-Islamic Arabia”. Journal of Semitic Studies XLIII, no. 2 (1998): 287-310.
Marx, Michael. “The Qurʾān – the First Arabic Book”. The Roads of Arabia içinde, ed. Ute Franke, Joachim Gierlichs, 194-207. Berlin: Staatliche Museen zu Berlin, 2011.
Marx, Michael. “Manuscript London, BL, Or. 2165 and the transmission of the Qurʾān”. Comparative Oriental Manuscript Studies. An Introduction içinde, ed. Alessandro Bausi v.dğr., 430-434. Hamburg: COMSt, 2015.
Marx, Michael ve Tobias J. Jocham. “Zu den Datierungen von Koranhandschriften durch die 14C-Methode”. Frankfurter Zeitschrift für Islamisch-Theologische Studien. Koranforschung, Verortung und Hermeneutik içinde, 9-43. Berlin: EB-Verlag, 2015.
Maşalı, Mehmet Emin. “Mushaf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 242-248. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
Piazzoni, Ambrogio M. “Treasures in the Vatican Library”. Vatican Library: Books and Places at the Begining of the Third Millennium içinde, ed. Gennaro Guala, Ambrogio M. Piaz-zoni ve Andreina Rita, 24-69. Città del Vaticano: Biblioteca Apostalica Vaticana, 2011.
Sabev, Orlin. İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni. İstanbul: Yeditepe Yayı- nevi, 2013.
Sadeghi, Behnam & Mohsen Goudarzi. “Ṣanʿāʾ 1 and the Origins of the Qur’ān”. Der Islam 87 (2010): 1-129.
Sehâvî, ‘Alemuddîn. Cemâlu’l-ḳurrâʾ ve kemâlu’l-iḳrâʾ. thk. ʿAlî Ḥuseyn el-Bevvâb. 2 cilt. Mekke: Mektebetu’t-Turâs, 1987. ̠
Süyûtî, Celâluddîn. El-İtḳān fî ‘ulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Merkezu’d-Dirâsâti’l-Ḳurʾâniyye. 6 cilt. Medine: Mucemmaʿu’l-Melik Fehd li-Ṭıbaʿâti’l-Muṣḥafi’ş-Şerîf, t.y.
Süyûtî, Celâluddîn. El-İtḳān fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Fevvâz Ahmed Zemerlî. Beyrut: Dâru’lKitâbi’l-ʿArabî, 2004.
Taberî, İbn Cerîr. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. ʿAbdullâh b. Abdulmuḥsîn etTurkî. 26 cilt. Kahire: Dâru Hecr, 2001.
Vida, Giorgio Levi della. Elenco dei Manoscritti Arabi Islamici Della Biblioteca Vaticana: Vaticani, Barberiniani, Borgiani, Rossiani. Città del Vaticano: Biblioteca Apostalica Vaticana, 1935.
Vida, Giorgio Levi della. Frammenti Coranici in Carattere Cufico nella Biblioteca Vaticana. Città del Vaticano: Biblioteca Apostalica Vaticana, 1947.
Vida, Giorgio Levi della. Secondo Elenco dei Manoscritti Arabi Islamici Della Biblioteca Vaticana. Città del Vaticano: Biblioteca Apostalica Vaticana, 1965.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. Yeni Meâlli Tefsîr. Faksimile Baskı. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015.
http://coranica.de/ (Erişim 31.10.2017).
http://coranica.de/computatio-radiocarbonica-en (Erişim 31.10.2017).
http://digi.vatlib.it/mss/(Erişim 31.10.2017).

APA	GÖZELER E (2017). Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. , 1437 - 1496.
Chicago	GÖZELER Esra Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. (2017): 1437 - 1496.
MLA	GÖZELER Esra Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. , 2017, ss.1437 - 1496.
AMA	GÖZELER E Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. . 2017; 1437 - 1496.
Vancouver	GÖZELER E Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. . 2017; 1437 - 1496.
IEEE	GÖZELER E "Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma." , ss.1437 - 1496, 2017.
ISNAD	GÖZELER, Esra. "Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma". (2017), 1437-1496.

APA	GÖZELER E (2017). Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21(3), 1437 - 1496.
Chicago	GÖZELER Esra Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21, no.3 (2017): 1437 - 1496.
MLA	GÖZELER Esra Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol.21, no.3, 2017, ss.1437 - 1496.
AMA	GÖZELER E Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2017; 21(3): 1437 - 1496.
Vancouver	GÖZELER E Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2017; 21(3): 1437 - 1496.
IEEE	GÖZELER E "Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21, ss.1437 - 1496, 2017.
ISNAD	GÖZELER, Esra. "Vatikan Kütüphanesi’ndeki Kur’ân Elyazmaları Üzerine Biçim ve İçerik Açısından Bir Araştırma". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21/3 (2017), 1437-1496.