Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık

YETİŞKUL ŞENBİL, EMİNE

Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık

EMİNE YETİŞKUL ŞENBİL (Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ankara, Turkey)

PLANLAMA

1 0

Yıl: 2017 Cilt: 27 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 7 - 15 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık

Öz:

Geleceğin kentlerinin yirminci yüzyıl kentlerinin devamı niteliğinde olmayacağı açıktır. Ekonomilerin, kültürlerin ve kurumların hem küresel ölçekte hem de yerel ölçekte birbirlerine olan karşılıklı bağımlılıkları, sonsuz sayıdaki nesnelerle ve yapılarla oluşan kentsel çevrede milyonlarca temsilcinin ve paydaşın etkileşimi, bu etkileşimin oluşturduğu çeşitli ağlardan yayılan bilgi ve iletişim kentlerin nasıl farklılaşacağını göstermektedir. Karmaşıklık içinde kentlerin geçmişteki gibi sadece temel üretim ve tüketim ilişkileriyle açıklanamayacağı ve benzer uzun dönemli ve değişmez kararlarla kentlerin planlanamayacağı açıktır. Bu kentlere ve kent planlamaya olan yaklaşımda değişikliği gerektirmektedir. Kentler artık dinamik, doğrusal olmayan, açık ve sürekli evrilen, beklenmedik durumlar yaratan, kendi kendini örgütleyen karmaşık sistemler olarak kabul edilmektedir. 1990'lı yıllardan bu yana karmaşıklık kuramına dayanan araştırmalar ve model çalışmaları kentleri açıklamaktan çok anlamak için geliştirilmektedir. Bilgisayar ve bilişim teknolojilerindeki ilerlemelerle bir kentteki temsilciler ve onların kentin gelişimine esas ilişkisel davranışları belirlenmiş ve kentin geçmişteki değişim evreleri doğrultusunda geleceğine ilişkin senaryolar üretilmeye başlanmıştır. Böylece doğa bilimlerindeki karmaşıklık sosyal bilimlerde de uyarlanabilir olmuştur. Bu derleme çalışmasında karmaşıklık kuramından yola çıkarak geliştirilen fraktal kentler, hücresel özişleme kentleri gibi bilişim ve matematik-temelli modelleme çalışmalarıyla mekansal planlama ve siyasa-gelişimi odaklı eleştirel ve söylemsel çalışmalar birleştirilerek kent planlamadaki yeni yaklaşım tartışılmaktadır

Anahtar Kelime:

Konular: Kentsel Çalışmalar

Complex Cities and Complexity in Planning

Öz:

It is becoming ever more clear that cities in the future will not be a continuation of the twentieth century’s ones. The interdependence of economies, cultures and institutions at both global and local scales; assemblages of infinite numbers of objects and structures; interactions of agents and stakeholders in that physical environment; and information transmissions equally and pervasively through networks show how cities will change and evolve differently. Under this complexity cities could not be explained only by basic production and consumption relations as well as urban planning could not keep pace with planners’ desire only by long-term, static and similar land-use decisions. This brings about a new approach towards cities and urban planning. According to this approach cities are assumed to be complex systems, which are dynamic, non-linear, open and evolutionary, adaptive with emerging properties and self-organizing. Since the 1990s research and model studies based on the complexity theory have been accumulated to understand how cities evolve rather than formulating them. With the technological advents in computers and informatics it is possible to identify agents in a city and their relational behaviors while developing scenarios for the future after specifying phase-transitions and bifurcations in the process. By this way complexity in natural sciences could be adapted to social sciences. In this article, we compile prominent computational and mathematical modeling studies such as fractal cities and cellular automata cities in the complexity literature and critical and narrative studies that highlight strategic spatial planning and policymaking issues to open new urban planning approach up for discussion

Anahtar Kelime:

Konular: Kentsel Çalışmalar

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Allen, P. M. (1997). Cities and Regions as Self-Organizing Systems: Models of Complexity. Amsterdam: Gordon and Breach Science Publishers.
Ball, P. (2012). Why Society is a Complex Matter (Helbing, D. Katkısıyla). Heidelberg: Springer-Verlag.
Barabási, A-L. (2002). Linked: The New Science of Networks. Cambridge: Perseus.
Barabási, A-L. ve Albert, R. (1999). Emergence of Scaling in Random Networks. Science, 286 (Ekim), 509–512.
Batty, M. (2005). Cities and Complexity: Understanding Cities with Cellular Automata, Agent-Based Models, and Fractals. Cambridge: The MIT Press.
Batty, M. (2009). Urban Modelling. N. Thrift ve R. Kitchin (Ed.), International Encyclopedia of Human Geography (s. 51-58). Oxford: Elsevier.
Batty, M. ve Longley, P.A. (1994). Fractal Cities: A Geometry of Form and Function. San Diego: Academic Press.
Benguigui, L., Czamanski, D., Marinov, M. ve Portugali, J. (2000). When and where is a city fractal. Environ Planning B, 27 (4), 507–519.
BM, Birleşmiş Milletler (2014). World’s Population Increasingly Urban with More Than Half Living in Urban Areas. Erişim: http://www. un.org/en/development/desa/news/population/world-urbanizationprospects-2014.html
Booher, D. and Innes, J. (2006). Complexity and Adaptive Policy Systems. CALFED as an Emergent Form of Governance for Sustainable Management of Contested Resources. Proceedings of the 50th Annual Meeting of the ISSS.http://www.csus.edu/ccp/documents/publications/ isss_complexity_and_adaptive_policy_systems.pdf
Cilliers, P. (2005). Complexity, deconstruction and relativism. Theory, Culture and Society, 22 (5), 255-267.
De Roo (2010). Planning and Complexity: An Introduction. De Roo, G. ve Silva, E. (Ed.), A Planner’s Encounter with Complexity. Surrey: Ashgate Publishing.
De Roo, G., Hillier, J. ve Wezemael, J. van (Ed.) (2012). Complexity and Planning: Systems, Assemblages and Simulations. Surrey: Ashgate.
Frankhauser, P. (1994). La Fractalite des Structures Urbaines. Paris: Collection Villes, Anthropos.
Gleick, J. (1987). Chaos. New York: Viking.
Healey, P. (1997). Collaborative Planning: Shaping Places in Frgamented Societies. London: Macmillan.
Hillier, J. (2007). Stretching Beyond the Horizon: A Multiplanar Theory of Spatial Planning and Governance. Aldershot: Ashgate.
Hillier, J. (2011) Strategic Navigation Across Multiple Planes, TPR, 82 (5), 503-527.
Hillier, J. (2012). Baroque Complexity: ‘If Things were Simple, Word Would Have Gotten Round’. De Roo, G., Hillier, J. ve Wezemael, J. van (Ed.), Complexity and Planning: Systems, Assemblages and Simulations (s. 37- 73). Surrey: Ashgate.
Holland, J. (1998). Emergence: From Chaos to Order. New York: AddisonWesley.
Innes, J. ve Booher, D. (2010). Planning with Complexity. New York: Routledge.
Jacobs, J. (2009). Şehir Ne Tür Bir Problemdir? Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı (s. 439-458). Bülent Doğan (Çev.). İstanbul: Metis.
Johnson, N. (2009). Simply Complexity A Clear Guide to Complexity Theory. London: Oneworld Publications.
Kauffman, S. A. (1991). Antichoas and Adaptation. Scientific American, Ağustos, 78-84.
Mandelbrot, B. (1977). Fractals: Form, Chance and Dimension. New York: W.H. Freeman and Co.
Mitchell, M. (2009). Complexity A Guided Tour. New York: Oxford University Press.
Nicolis, G. ve Prigogine, I. (1977). Self-Organization in Non-Equilibrium Systems. London: Wiley.
Portugali, J. (2000). Self-Organisation and the City. Heidelberg: Springer.
Portugali, J. (2009). Self-organisation and the City. R. A. Meyers (Ed.), Encyclopedia of Complexity and Systems Science (s. 7953-7991). Berlin: Springer.
Portugali. J. (2011). Complexity, Cognition and the City. Heidelberg: Springer. Prigogine, I. ve Stengers, I. (1984). Order Out of Chaos: Man’s New Dialogue with Nature. London: Flamingo.
Sawyer, R. K. (2001). Creating Conversations: Improvisation in Everyday Discourse. Cresskill, NJ: Hampton Press.
Sawyer, R. K. (2005). Social Emergence Societies as Complex Systems. New York: Cambridge University Press.
Schelling, T.C. (1971). Dynamic Models of Segregation, Journal of Mathematical Sociology, 1 (2), 143–186.
Von Neumann, J. (1966). Theory of Self-Reproducing Automata. A. W. Burks (Ed. & Tamamlayan). Chicago: University of Illinois Press.
Waldrop, M. M. (1993). Complexity: The Emerging Science at the Edge of Order and Chaos. London: Viking.
Wolfram, S. (1984). Universality and complexity in cellular automata. Physica D, 10 (Ocak), 1-35.
Wu, J., Gao, Z., Sun, H. ve Huang, H. (2004). Urban Transit System as a Scale-Free Network. Modern Physics Letters B, 18 (19&20),1043–1049.

APA	YETİŞKUL ŞENBİL E (2017). Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. , 7 - 15.
Chicago	YETİŞKUL ŞENBİL EMİNE Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. (2017): 7 - 15.
MLA	YETİŞKUL ŞENBİL EMİNE Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. , 2017, ss.7 - 15.
AMA	YETİŞKUL ŞENBİL E Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. . 2017; 7 - 15.
Vancouver	YETİŞKUL ŞENBİL E Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. . 2017; 7 - 15.
IEEE	YETİŞKUL ŞENBİL E "Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık." , ss.7 - 15, 2017.
ISNAD	YETİŞKUL ŞENBİL, EMİNE. "Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık". (2017), 7-15.

APA	YETİŞKUL ŞENBİL E (2017). Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. PLANLAMA, 27(1), 7 - 15.
Chicago	YETİŞKUL ŞENBİL EMİNE Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. PLANLAMA 27, no.1 (2017): 7 - 15.
MLA	YETİŞKUL ŞENBİL EMİNE Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. PLANLAMA, vol.27, no.1, 2017, ss.7 - 15.
AMA	YETİŞKUL ŞENBİL E Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. PLANLAMA. 2017; 27(1): 7 - 15.
Vancouver	YETİŞKUL ŞENBİL E Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık. PLANLAMA. 2017; 27(1): 7 - 15.
IEEE	YETİŞKUL ŞENBİL E "Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık." PLANLAMA, 27, ss.7 - 15, 2017.
ISNAD	YETİŞKUL ŞENBİL, EMİNE. "Karmaşık Kentler ve Planlamada Karmaşıklık". PLANLAMA 27/1 (2017), 7-15.