KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ
Yıl: 2014 Cilt: 9 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 371 - 394 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ
Öz: Türk sanatında geleneksel sanat formlarını temsil edenminyatürler ve yazma eserler tarihsel uzaklığı belirten bir belge olarakdeğerlendirilmektedir. Her biri tarihi birer belge niteliği taşıyan bu türgörsel eserler, günümüzde geçmişe yönelik bazı sorularınaydınlatılmasında önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle Osmanlı'nıngünlük hayatı, saray hayatı, muhabere-muhasara, portre ve tarihiolaylarını anlatan görsel eserlerdeki figürlerin giysileri, yapıldığıdönemin malzeme, biçim, renk, kullanım ve süsleme özellikleriniaçıklayıcı nitelikte belgeler olarak kabul edilmektedir.Osmanlılarda tekstil ve giyim ürünleri ile ilgili yayınlanan yazılıve görsel pek çok kaynakta, giysi parçalarının adları ve kullanma biçimibazen birbirine karışmış gibi görünmektedir. Üç dört kat, üst üstegiyilen kıyafet parçalarından en üste giyilen dışında, içte yer alanlargömlek, iç entari, entari, dolama, mintan gibi isimler almakta, ancakher zaman aynı sayıda giysi katmanı bulunmadığından, giysiparçalarının adları birbiriyle karıştırılmaktadır. Bu durum giysiler ileilgili terminolojide de karışıklığa neden olmaktadır. ÖzellikleAvrupa'dan gelerek Osmanlı kültürünü merak eden ve tanımak isteyenkişilerin siparişleri üzerine yapılan, Avrupa müze ve kütüphanelerinde(Fransa, İngiltere, İtalya, Avusturya, Polonya, İsveç, Yunanistan) 17.yüzyıla tarihlenen 20 den daha fazla kıyafet albümü bulunduğubilinmektedir. Türklerin Avrupalılar tarafından ilginç bulunan günlükyaşamları ve Osmanlı sarayının tasvir edildiği bu eserlerde, Osmanlıgiyim kuşamındaki küçük detaylara bile yer verilmesi dikkat çekicidir.Stockholm Kugliga kütüphanesinde bulunan Ralamb Albümündekifigürlerin giysilerinde de tüm detayların açıkça gözlenebilmesi buçalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır.Bu çalışmada; Stockholm Kugliga kütüphanesinde bulunan,"The Sultan's Procession: The Swedish Embassy to Sultan Mehmed IVin 1657-1658 and the Ralamb Paintings" başlıklı kitabın icindeki, ? Bu çalışmanın küçük bir bölümü 26-30 Temmuz 2010 Tarihinde "Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi" tarafındandüzenlenen Uluslararası katılımlı "Cıepo-19 Internatıonal Commıttee Of Pre-Ottoman And Ottoman Studıes"Sempozyumda sunulmuş ve özeti basılmıştır.Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespitedilmiştir.?? Doç. Dr. Gazi Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Moda Tasarımı Bölümü, El-mek: ekoca@gazi.edu.tr??? Doç. Dr. Gazi Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Moda Tasarımı Bölümü, El-mek: fturan@gazi.edu.tr372 Emine KOCA - Fatma KOÇTurkish StudiesInternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or TurkicVolume 9/11 Fall 2014Tadeusz Majda'nin "The Ralamb Album of Turkish Costumes" adlımakalesinde (s.196-265) yer alan Ralamb Albümü'nde tasvir edilmiş,119 kadın ve erkek figürünün giysileri tasarım özellikleri açısındanincelenerek, siluet, yaka ve kol biçimleri tespit edilmiştir. 17. yüzyılınbir dönemine ait Osmanlı giyim kuşam örneklerinin resmedildiği bualbüm üzerinden yapılan giysi analizleri sonucunda, farklı sosyalsınıflara ait giyim tarzlarının tasarım özelliklerinin belirlenmesi ile Türkkültürüne katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelime: KIYAFETNAMELER AND EXAMINATION OF THE FEATURES OF OTTOMAN SOCIETY IN THE CLOTHES ALBUM OF RALAMB IN 17TH CENTURY
Öz: Miniatures and manuscripts, which represent the traditional art forma in Turkish art, are evaluated as a document stating the historical distance. Each of these types of visual artifacts, which serve as a historical document, hold an important place in illuminating the past problems. In particular, Ottoman daily life, palace life, communicationsiege, portraits and historical events describing visual artifacts figures in clothes of the period, material, shape, color, use and ornament features a descriptive documents is considered. Names of pieces of clothes and their usage sometimes look mixed in the Ottoman Empire published on textile and apparel products in many sources, written and visual. Three or four times in a row, the clothes worn pieces on top worn outside, inside the shirt, the inner gown, gown, rolls, mint as names get, but always the same number of layers of clothing as there are pieces of clothing of the names can be mixed. This situation causes the confusion in clothing terminology. Especially coming from Europe who are interested in Ottoman culture and orders made on people who want to know, which is dated to the 17th century in European museums and libraries (France, England, Italy, Australia, Poland, Sweden, Greece) of more than 20 outfits are known to album. Ottoman costumes to be included even in the smallest detail are remarkable in the daily lives of Europeans interesting by the Turks and the Ottoman palace depicted in these Works. Starting point of this work is that observing the figures in the album of Ralamb in Kugliga Library in Stockholm. In this work; garments silhouette, neckline and arm forms have been identified by researching 119 women and men clothing figures in the book named "The Sultan's Procession: The Swedish Embassy to Sultan Mehmed IV in 1657-1658 and the Ralamb Paintings", the article named "The Ralamb Album of Turkish Costumes" by Tadeusz Majda. Period of the 17th century, depicting examples of Ottoman apparel clothing made out of this album, as a result of analysis, style of clothing belonging to different social classes with the determination of the design features were intended to contribute to Turkish culture.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AND, Metin, (1985), "17. Yüzyıl Türk Çarşı Ressamları", Tarih ve Toplum, S:16, s.40-45.
- AND, Metin, (2008), "Kıyafetnâmeler ve Giyim Kuşam Albümleri", Sanat Dünyamız Dergisi,S: 107, s. 42-51.
- ASLANAPA, Oktay, (1984), Türk Sanatı, Kervan Yayınları, İstanbul.
- ATASOY, Nurhan, (2010), "Minyatür Sanatı", Osmanlı Araştırmaları, http://www.os-ar.com (Erişim:10.04.2010).
- ATASOY,Nurhan, DENNY, Walter B., MACKİE, Louise W. ve TEZCAN, ,Hülya, (2001), İpek, Türk Ekonomi Bankası Yay., İstanbul.
- AYDEMİR, Adem, (2013), "Türk Dünyasında Bazı Düğün Terimleri ve 'Al Duvak' Geleneği Üzerine", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Terature and History of Turkish or Turkic,ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3715, S: 8/9 Summer 2013, 619-655
- BİNARK, İsmet, (1978), "Türkler'de Resim ve Minyatür Sanatı", Vakıflar Dergisi, Ankara, S:12,s.271-290
- CEYHAN, Adem,( 1997), Bedr-i Dilşâd'ın Murâd-nâmesi, M.E.B. Yayınları, C II, İstanbul.
- ÇAĞMAN, Filiz, (1993), "Tanzimat'tan önce Selçuk ve Osmanlı Toplumunda Kadınlar-Giyim Kuşam (Katalog)", Çağlar Boyu Anadolu'da Kadın, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü. İstanbul.
- ÇAĞMAN, Filiz, Renda,Günsel, Bağcı,Serpil, Tanındı,Zeren, (2006) Osmanlı Resim Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
- ÇELEBİOĞLU, Amil, (1779), "Kıyafet İlmi ve Akşemseddinzade Hamdullah Hamdi ile Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın Kıyafetnameleri", Atatürk Univ. Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi (Ahmet Caferoğlu Özel Sayısı), cilt:2, S: 11, Ankara, s. 305-347
- ÇETİN, Ö. Hakan, (2011), "17. Yüzyıla Ait Bazı Osmanlı Tasvirlerinin Günümüze Ulaşmış Taşınabilir Kültür Varlıkları İle Bağlantıları", Ekev Akademi Dergisi, Sayı:15/ 48, 421- 441
- ELMAS, Hüseyin, (1994), Nakkaş Osman ve Levni'ye Ait Surname Minyatürlerinin Kompozisyon ve Renk Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- ERKAL, Abdulkadir, (1999), "Kıyafetnameler Üzerine", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S:13, Erzurum, s.217-226
- ERUZ, Fulya, (1998), "Selçuklular Dönemi Giyim Kuşam", Türk Dünyası Kültür Atlası, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, İstanbul, C:2, s. 196-208.
- ESİN, Emel, (1962), "Eurasıa Göçebelerinin Sanatının ve İslamiyet'ten evvelki Türkistan Sanatının Türk Plastik ve Tersimi Sanatları Üzerindeki Bazı Tesirleri", Milletlerarası Birinci Türk Sanatları Kongresi Bildirileri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk ve İslam sanatları Tarihi Enstitüsü, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s.152-174
- FENERCİ, Mehmet, (1986), "Osmanlı Kıyafetleri Fenerci Mehmed Albümü: Ottoman Costumes", Vehbi Koç Vakfı Yayınları, İstanbul.
- GÖKÇEYURT, Bilal, YILDIZ, Hasan H., (2008), Osmanlı Milli Kıyafetleri, Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Ankara.
- GÖRÜNÜR, Lale, ÖGEL, Semra, (2006), "Osmanlı Kaftanları İle Entarilerinin Farkları ve Kullanılışları", İTÜ Dergisi, C:3 S:1, s.59-68.
- GÜRTUNA, Sevgi, (1997), "Osmanlı Kadınının Giyim Kuşamı" Osmanlı Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara c:9, s.190-203
- İLDEN, Serkan,(2011), "Levni İmzalı İnsan Resimlerinde Figür Anlayışı", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Terature and History of Turkish or Turkic,ISSN:1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1785, S: 6/1, 2011, s. 1303-1315.
- KIRBIYIK, Mehmet, (2009), "Kıyâfet-Nâme-İ Cedîde Hakkında", A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S:39, Erzurum, s.793-813.
- KOCA, Emine, (2009), "18. Ve 19. Yüzyıl Osmanlı Erkek Modası", Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, S:7, s. 63-82.
- KOÇ, Fatma, KOCA, Emine, PAMUK, Beyhan, (2010), "17-18. Yüzyıl Türk Minyatür Sanatında Kadın Giysilerinin Yaka ve Kol Formu Özellikleri", 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu, Orhun Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl Bildiriler Kitabı, II. Cilt Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 26-29 Mayıs, Ankara, s.479-496
- KOÇ, Fatma, (2009), "18. Yüzyıl Minyatür Sanatında Osmanlı Kadın Modası", Türk- İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, S: 7, s.82-98
- KOÇU, R. Ekrem, (1996), Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Güncel Yayıncılık, İstanbul.
- MAHİR, Banu, (2005) Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, Tanyeli, Sözen Uğur,(1996), Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul.
- MAJDA, Tadeusz, (2006), "The Ralamb Album of Turkish Costumes", The Sultan's Procession: The Swedish Embassy to Sultan Mehmed IV in 1657-1658 and the Ralamb Paintings, (Ed. Karin Adahl), Swedish Research Institute in Istanbul, İstanbul. s.196-265
- MANTRAN, Robert, (1991), XVI.-XVII. Yüzyılda İstanbul'da Gündelik Hayat, Eren Yayınevi, İstanbul.
- MARDİN, Şerif, (1991), Tabakalaşmanın Tarihsel Belirleyicileri: Türkiye'de Toplumsal Sınıf ve Sınıf Bilinci, Türkiye'de Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul.
- ÖNGE, Ergül, (1995), Türk Giyim Tarihi Ders Notları, Selçuk Üniv. Mesleki Eğitim Fakültesini Yaşatma ve Geliştirme Vakfı Yayınları, Konya.
- SEVİN, Nurettin, (1973), On üç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür Yayınları, İstanbul.
- TEZCAN, Hülya, (1999), "Topkapı Sarayı Müzesi Giyim Kuşam Koleksiyonu Saray Kıyafetleri", Osmanlı Ansiklopedisi, Kültür ve Sanat, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, C:11, s. 515- 528
- TOUCHELT, Klaus, NAUMAN, Rudolf, (1965), 18. Yüzyıl Osmanlı Kıyafetleri ve Cemiyeti, (Almanca'dan Tercüme), Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kütüphanesi, Ankara.
- ÜNAL, Mehmet A., (1999), "Osmanlı Devri Türk Kültürünün Genel Özellikleri", Uluslararası, Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi Bildiriler Kitabı, Konya, s.747-753.
- ÜNVER, A. Süheyl, (1958), Geçmiş Yıllarda Kıyafet Resimlerimiz, M.E.B. Basımevi, Ankara.
- ÜYEPAZARCI, Erol, (1999), 1873 Yılında Türkiye'de Halk Giysileri "Elbise-i Osmaniye (önsöz,notlar, sözlük denemesi, dizin), Sabancı Üniversitesi, İstanbul.
- YETKİN, S. Kemal, (1984), İslam Ülkelerinde Sanat, Cem Yayınları, İstanbul.
| APA | KOCA E, KOÇ F (2014). KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. , 371 - 394. |
| Chicago | KOCA EMİNE,KOÇ FATMA KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. (2014): 371 - 394. |
| MLA | KOCA EMİNE,KOÇ FATMA KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. , 2014, ss.371 - 394. |
| AMA | KOCA E,KOÇ F KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. . 2014; 371 - 394. |
| Vancouver | KOCA E,KOÇ F KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. . 2014; 371 - 394. |
| IEEE | KOCA E,KOÇ F "KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ." , ss.371 - 394, 2014. |
| ISNAD | KOCA, EMİNE - KOÇ, FATMA. "KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ". (2014), 371-394. |
| APA | KOCA E, KOÇ F (2014). KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik), 9(11), 371 - 394. |
| Chicago | KOCA EMİNE,KOÇ FATMA KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik) 9, no.11 (2014): 371 - 394. |
| MLA | KOCA EMİNE,KOÇ FATMA KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.9, no.11, 2014, ss.371 - 394. |
| AMA | KOCA E,KOÇ F KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2014; 9(11): 371 - 394. |
| Vancouver | KOCA E,KOÇ F KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2014; 9(11): 371 - 394. |
| IEEE | KOCA E,KOÇ F "KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ." Turkish Studies (Elektronik), 9, ss.371 - 394, 2014. |
| ISNAD | KOCA, EMİNE - KOÇ, FATMA. "KIYAFETNAMELER VERALAMB'IN KIYAFET ALBÜMÜN'DEKİ 17. YÜZYIL OSMANLI TOPLUMU GİYSİ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ". Turkish Studies (Elektronik) 9/11 (2014), 371-394. |
