İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde

KIYAK, ABDULKADİR

İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde

Abdulkadir KIYAK (Yrd. Doç. Dr. İnönü Üni. İlahiyat Fak, Asst. Prof., IU, Theology Faculty, Orcid ID: 0000-0003-2399-8654)

İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi

1 0

Yıl: 2017 Cilt: 6 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 2494 - 2511 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde

Öz:

Ahilik, eski Türk akılık ve alp geleneğiyle Arap ve İran fütüvvet idealinin İslâmî bir sentezle birleşmesi sonucunda Anadolu'da ortaya çıkmış fütüvvet geleneğinin bir şeklidir. Fütüvvetnameler ise, tüm kural, yöntem ve ilkelerini dinin temel kaynaklarından alan Ahi nizamnameleridir. Bu çalışmanın konusu; fütüvvetnamelerin, dini alanda ilahi emir ve yasaklardan ilhamını alan sosyal alanda da seküler kurallardan istifade ederek kardeşlik duygusunun oluşumuna katkısını ortaya koymaktır. Çalışmada, konusu itibariyle ilahi vahiyle irtibatlı olmasına bağlı olarak Kur'an ve Sünnet kaynaklarına müracaat edilmiştir. Bu bağlamda Kur'an ve Sünnetin fütüvvet ve Ahilik kapsamındaki ilkeleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın temel amacı, sosyal parçalanmışlığın revaç bulduğu XXI. yüzyılda %99'u Müslüman olan milletimizin toplumsal birliğinin sağlanmasında Ahi nizamnameleri olan fütüvvetnamelerin önemini ortaya koymaktır

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The Role of Akhism in Reflecting Islam’s Principle of Social Assistance and Solidarity to Social Life: Within The Framework of Futuvvatnames

Öz:

Akhism is a form of fütüvvet tradition that emerged in Anatolia as a result of the combination of the Arab and Iranian futuevetry ideals with the old Turkish alpine tradition in an Islamic synthesis. Fütüvvetnames are collection of rules, methods and principles of Akhism’s regulations that take the basic sources from the religion. The topic of this study is to reveal the contribution of the Fütüvvetnames, inspired by divine orders and bans and benefit from secular rules in the social arena, to the formation of brotherliness. In the study, the Qur'an and Sunnah sources have been applied because its subject matter is related to revelation. In this regard, the principles of futuvva and Akhism order in Qur'an and the Sunnah were evaluated. The main purpose of the study is to reveal the importance of the Ahi futuvvatname that are essential to the social cohesion of our nationality in the 21st century when the social fragmentation is popular

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aclunî, İsmail b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ, c.1. Beyrut: Daru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1988.
Ahmed b. Hanbel, Müsned, c.37. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2001.
Apaydın, Y., Aydın, M. A., Bardakoğlu, A., Çağrıcı, M., İlmihal II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
Beşer, F., İslam’da Sosyal Güvenlik, İstanbul: Seha Neşriyat, 1988.
Beyhaki, Ebu Bekir Ahmed b. el-Hüseyin, Şuabu’l-İman, c.11, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil, Sahîhu’l-Buhârî, I-VII. İstanbul: Çağrı Yayınları,1992.
Buladı, K., Kur’an’da Sosyal Dayanışma (Müessese-Vakıf- Kültür), İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2011.
Burgazi, Yahya b. Halil b. Çoban, “Fütüvvetname”, İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı, İstanbul: İ. Ü. Yayınları, 1953-1954, 73-153.
Çağatay, N., Ahilik Nedir, Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları, 1990.
Deylemi, Ebu Şucâ Şîrûye b. Şehredâr, El-Firdevs bi Me’sûri’l-Hitâb, c.II, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
Erdem, H., Son Devir Osmanlı Düşncesinde Ahlak. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, 1996.
Gölpınarlı, A., “İslâm ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilâtı ve Kaynakları”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 11, (1-4), 1949-1950, 3-354,
Günay, Ü., “Dini Sosyal Bir Kurum Olarak Ahilik”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10, Kayseri, 1998, 69-77.
Güngör, E., Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2010. Hakim, Muhammed b. Abdullah, Müstedrek, c. 1, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1990.
İbnü’l-Arabi, el-Fütühhat el Mekkiye, çev. N. Keklik, İstanbul: İ.Ü. Yayınları, 1980.
İmam Ebu’l-Kasım Abdulkerim el-Kuşeyri, Risale-i Kuşeyrî, çev. A. Arslan, İstanbul: Arslan Yayınları, 1980.
Kantarcı, Z., İş Etiği ve Ahilik, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2007.
Karaağaç, H., “İlk Dönem Fütüvvetnâmelerine göre Ahîliğin İtikâdî Temelleri”, Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, sayı: 2, s. 41-70.
Karasoy, Y., “Ahi Kelimesi ve Türk Kültüründe Ahilik” Selçuk Ünv. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 2003, 1–15.
Kâşâni, A., “Tuhfat-Al-İhvân Tercümesi”, İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı, İstanbul: İ. Ü. Yayınları, 1950, 261-296.
Kaşgarlı, M., Divanü Lûgat-it-Türk, çev. B. Atalay, c.1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
Kazıcı, Z., “Ahilik” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), c.1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1988, 540-542.
Kur’an-ı Kerim Meâli, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
Kuşeyrî A., Kuşeyrî Risalesi, (Haz: Süleyman Uludağ), İstanbul, 1991.
Mâlik b. Enes, el-Muvattâ, I-II, İstanbul, 1992.
Miras, K., Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, c.12. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1981.
Nakkaş, Ahmed b.İlyas, “Tuhfetu’l-Vasâyâ”, İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı, İstanbul: İ. Ü. Yayınları, 1950, 205-231
Nâsırî, “Fütüvvet-Nâme Nüshası”, İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı, İstanbul: İ.Ü. Yayınları, 1950, 311-352.
Nedvi, S. S., Asr-ı Saâdet, çev. A. Genceli, cilt 5, İstanbul: Sebilürreşad Neşriyat, 1971.
Ocak A. Y., “Fütüvvet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DiA), XIII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
Özerkmen, N., “Ahiliğin Tarihsel – Toplumsal Temelleri ve Temel Toplumsal Fonksiyonları – Sosyolojik yaklaşım”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 44, 2, 2004, 57–78.
Öztürk, N. (2002). Ahilik Teşkilatı ve Günümüz Ekonomisi, Çalışma Hayatı ve İş Ahlakı Açısından Değerlendirilmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 43–56.
Öztürk, N., (2003). Türkiye’de Afet Yönetimi: Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 12 (4), 42–64.
Parmaksızoğlu, İ., İbn Batuta Seyehatnamesi’nden Seçmeler, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1989.
Sarıkaya, S., “Ahilik Kültürü Üzerine”, Yenises Dergisi, 12, (154), 2008, 24–27.
Semnânî, A., “Fütüvvet Hakkında Risâle”, İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı, İstanbul: İ.Ü. Yayınları, 1950, 296-311.
Sülemi, H., Tasavvufta Fütüvvet, çev. S. Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1977.
Şeker, M., "İbn Batuta'ya Göı:e Anadolu'nun Sosyal, Kültürel ve İktisadi Hayatı ile Ahilik". Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993.
Şentürk, L. ve Yazıcı, Diyanet İslam İlmihali, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1998.
Taberi, Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyan fi Te’vili’l-Kur’an, Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
Uludağ, S., Fütüvvet, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), c.13, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1996, 259-261.
Uludağ, S., Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.
Zer-kûb, N., “Fütüvvet-Nâme”, İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı, İstanbul: İ. Ü. Yayınları, 1950, 235-261.

APA	KIYAK A (2017). İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. , 2494 - 2511.
Chicago	KIYAK ABDULKADİR İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. (2017): 2494 - 2511.
MLA	KIYAK ABDULKADİR İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. , 2017, ss.2494 - 2511.
AMA	KIYAK A İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. . 2017; 2494 - 2511.
Vancouver	KIYAK A İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. . 2017; 2494 - 2511.
IEEE	KIYAK A "İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde." , ss.2494 - 2511, 2017.
ISNAD	KIYAK, ABDULKADİR. "İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde". (2017), 2494-2511.

APA	KIYAK A (2017). İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 2494 - 2511.
Chicago	KIYAK ABDULKADİR İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6, no.5 (2017): 2494 - 2511.
MLA	KIYAK ABDULKADİR İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, vol.6, no.5, 2017, ss.2494 - 2511.
AMA	KIYAK A İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2017; 6(5): 2494 - 2511.
Vancouver	KIYAK A İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2017; 6(5): 2494 - 2511.
IEEE	KIYAK A "İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde." İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6, ss.2494 - 2511, 2017.
ISNAD	KIYAK, ABDULKADİR. "İslam’ın Yardımlaşma ve Dayanışma Prensibinin Sosyal Hayata Aksettirilmesinde Ahiliğin Rolü: Fütüvvetnâmeler Ekseninde". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 6/5 (2017), 2494-2511.