YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR
Yıl: 2014 Cilt: 25 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 37 - 60 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR
Öz: 2002 yılında yapılan bir araştırmaya göre Türkiye nüfusunun %12,29'unu yeti yitimli bireyler oluşturmaktadır. Ama nüfusun yoğun olduğu kentlerde günlük hayatın içerisinde yeti yitimli bireyler çok nadir olarak bulunurlar. Çünkü kentsel mekân tasarlanırken inşa edilirken "normal" bireylere göre düzenlenmekte, yapılmaktadır. "Normal bireylere go"re inşa edilen kentlerde, yeti yitimli bireyler pek çok zorluğu göze almak zorundadırlar. Kendini dışlayan, yeti yitiminden dolayı sakatlayan bir mekânda ve toplumda varolmaya çabası gösterirler. Sakatlığı açıklamada yeni bir açılım getiren sosyal model ve kentsel mekânın toplumsal olanla ilişkisi ni kuran Lefebvre'nin yaklaşımı yeti yitimli bireylerin kentsel mekânda sakatlanmasının ipuçlarını vermektedir. Bireyin bedenindeki herhangi bir organının olmaması veya işlevini yerine getirememesi yeti yitimidir. Sakatlık ise kentsel mekân ve toplumsal iliş- kilerin bu yeti yitimini dezavantaja do"nüş- türmesidir. Kentsel mekânın ve toplumun birbirini biçimlendirme, etkileme özelliği bir yerde olumlu bir biçimde kırılmadığı sürece sakatlığı sürekli hale getirmektedir. Bu çalışma kapsamında nitel yöntem kullanılarak sakatlığın oluşumunda kentsel mekânın etkisinin ne olduğu yeti yitimli bireyleri nasıl etkilediği anlaşılmaya çalışılmıştır. Yeti yitimli bireyler diğer bireylerin yardımlarına gerek kalmadan güvenli, rahat, çekinmeden dolaşabilecekleri ulaşabilecekleri mekânlarda bulunmak istemektedirler. Bu tür mekânlar oluştuğu sürece sakatlıklar sadece yeti yitimi halini alacaktır. Kentsel mekânın erişilebilir olması insanlar arasında yeti yitiminden kaynaklanan farkın azalmasını sağlayabilecektir
Anahtar Kelime: Konular:
Urban Spaces Crippling Individuals with Impairment
Öz: According to survey conducted in 2002, 12.29% of Turkey’s population are impaired persons. But in urban areas where population is high, impairedpersons arefound very rarely, because of the construction and the designs of urban space are organized "normal individual. irmly pairedpersons want to live in urban areas, they must venture very diflicult situations. They struggle for living in an exclusive society. Lefebvre ’s approach, which brings new initiative explaining impairment ana' which forms relationshıp between urban space and urban space side-lined within individuals, provides evidence to impairment of individuals in urban spaces. The lack of any organ or unable to fulfill the function in the person’s body is impairment. Disability isconverting this impairment to disadvantage by urban space and social relationship. Urban space and society, formatting each other, influence the injury is not broken in place constantly, making the property. In this study, using qualitative method, the impact of disability in the formation of urban space impairment and injury is chronic unless urban space and society shape each other in positive way. Impaired individuals without assistance of other individuals want to be in the safe and comfortable places. As long as these types of urban areas are available, disability will become the only impairment. As urban spaces are accessible, the diflerences derivedfrom impairment with individuals will diminish.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aközer, E. (2007). Özgürleştiren tasarım, Dosya 04, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten 46, Ocak(7), 7-9.
- Alver, K.(2007). Steril hayat/ar, Ankara: Hece Yayınları.
- Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6353 S.(2012).
- Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararname, 572 S.(1997)
- Braddock, D. L., Parish, S. L. (2011). Sakatlığın kurumsal tarihi, sakatlık çalışmaları, D. Bezmez, 8. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları (ss.101-187). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Burcu, E. (2007). Türkiye’de özürlü birey olma, temel sosyolojik özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
- Demircioğlu, M. (2010). Üretim sürecinde sakat emeği, İstanbul: Kibele Yayınları.
- DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü). (2002). Özürlüler araştırmasının temel göstergeleri türkiye özürlü/er araştırması, Ankara: DİE Matbaası.
- Finkelstein, V. (1981). Sakatlığı yadsımak ya da yadsımamak, Erişim 15 Mayıs 2012, http://www.sakatlikcalismalari.net/2009/10/ vic-finkelstein-ingilterede-sakat.html
- Gleeson, B. (2011). Teknoloji sakatlayıcı kentin üstesinden gelebilir mi?, D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları (ss.362-384). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Gottdiener, M. (2001). Mekan kuramı üzerine tartışma: kentsel praksise doğru, H. Ç. Keskinok (Çev.) Praksis(2), 248-269.
- Gül, İ. |. (2008). Bir hak mücadelesi alanı olarak engellilik ve engellilerin haklarına ilişkin birleşmiş milletler sözleşmesi, ÖzVeri Dergisi, 5(2), ss.1233-1249.
- H/copower (t.y.). Models of Disability, Eri- şim 24 Haziran 2011, http:/lwww.copower. org/models-of—disability.html
- H/disabled-world.(2010). Definitions of The Models of Disability, Erişim 24 Haziran 2011, http:/lwww.disabled-world.com/definitions/disability-models.php
- H/ozida. (2010). Raporlar, Erişim 24 Mayıs 2010, http://www.ozida.gov.tr/raporlar/ uluslararasi/bm/ESCAP/Sbildiri.doc
- Harvey, D. (2003). Sosyal adalet ve şehir, M. Moralı(Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
- Hughes, B., Paterson, K. (2011). Sakatlık sosyal modeli ve kaybolan beden: bir yeti yitimi sosyolojisine doğru, D. Bezmez, 8. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları (ss.63-80). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- lmrie, R. (2011). From universal to inclusive design in the built environment, J. Swan, S. French, C.Barnes, C. Thomas (Ed.), DisabIing barriers-enabling environments(2th. ed., ss.279-284), Londan: SAGE Publications. imar Kanunu, 3194 S.(1985)
- İnceoğlu, M., Aytuğ, A. (2009). Kentsel mekânda kalite kavramı, Megaron, 4(3), ss. 131-146.
- Kaplan, H., Yüksel, Ü., Gültekin, A. B., Güngör, C., Karasu, N., Çavuş, M. (2010). Yerel yönetimler için ulaşılabilir/ik temel bilgiler teknik el kitabı, Ankara: ÖZİDA
- Lefebvre, H. (1984). The production of space, D. N.Smith(Tr.), Oxford: Blackwell. Okur, N. (2001). Özürlülere yöne/ik örgütlenmenin incelenmesi, Ankara: ÖZİDA
- Oliver, M. (1990). The politics of disablement, London: Macmillan Press Ltd.
- Oliver, M. (2011) Sakatlığın ideolojik inşası, D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları (ss.227-241). İstanbul: Koç Üniversitesi YayınIarı.
- Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 3578 S.(2005)
- Pınarcıoğlu, N. Ş. (2011). Yerel siyaset ve kadın katılımı: İstanbul ve Kocaeli’nde niteliksel bir araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, SBE, İstanbul.
- Seyyar, A. (2006). Özürlülere adanmış sosyal politika yazıları, Adapazarı: Adapazarı Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
- Shakespeare, T., Watson, N. (2011). Farkı yaratmak: sakatlık, siyaset ve tanınma, D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları (ss.387-413). İstanbul: Koç Üniversitesi YayınIarı.
- Thomas, C. (2011). Sakatlık kuramı: kilit fikirler, meseleler ve düşünürler, D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları (ss.31-50). İş- tanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- WH O, WB. (2011 ). World report on disability, Erişim 12 Mayıs 2012, http:/lwhqlibdocwho. int/publications/2011/9789240685215_ eng.pdf,
- Yardımcı, S. (2010). Sakat hareketleri ve örgütlenmeler/(taslak), Erişim 20 Temmuz 2011, http:/!www.kongrekaraburunorgl eski/tam_metin|er_2010/b_2/04_Sibe|_ Yardimci.pdf
- Yardımcı, S., Bezmez,D., Şentürk, Y. (2011). Giriş, D. Bezmez, S. Yardımcı, Y. Şentürk (Der.), F. B. Aydar (Çev.), Sakatlık çalışmaları (ss.17—27). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları
| APA | ŞİRİNER ÖNVER M (2014). YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. , 37 - 60. |
| Chicago | ŞİRİNER ÖNVER MAKBULE YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. (2014): 37 - 60. |
| MLA | ŞİRİNER ÖNVER MAKBULE YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. , 2014, ss.37 - 60. |
| AMA | ŞİRİNER ÖNVER M YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. . 2014; 37 - 60. |
| Vancouver | ŞİRİNER ÖNVER M YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. . 2014; 37 - 60. |
| IEEE | ŞİRİNER ÖNVER M "YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR." , ss.37 - 60, 2014. |
| ISNAD | ŞİRİNER ÖNVER, MAKBULE. "YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR". (2014), 37-60. |
| APA | ŞİRİNER ÖNVER M (2014). YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(2), 37 - 60. |
| Chicago | ŞİRİNER ÖNVER MAKBULE YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. Toplum ve Sosyal Hizmet 25, no.2 (2014): 37 - 60. |
| MLA | ŞİRİNER ÖNVER MAKBULE YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. Toplum ve Sosyal Hizmet, vol.25, no.2, 2014, ss.37 - 60. |
| AMA | ŞİRİNER ÖNVER M YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2014; 25(2): 37 - 60. |
| Vancouver | ŞİRİNER ÖNVER M YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR. Toplum ve Sosyal Hizmet. 2014; 25(2): 37 - 60. |
| IEEE | ŞİRİNER ÖNVER M "YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR." Toplum ve Sosyal Hizmet, 25, ss.37 - 60, 2014. |
| ISNAD | ŞİRİNER ÖNVER, MAKBULE. "YETİ YİTİMLİ BİREYLERİ SAKATLAYAN KENTSEL MEKANLAR". Toplum ve Sosyal Hizmet 25/2 (2014), 37-60. |
