Yıl: 2016 Cilt: 11 Sayı: 7 Sayfa Aralığı: 269 - 292 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ

Öz:
Bu çalışma, din ile kültürün toplumsal zeminde cereyan eden karşılıklı ilişkilerini konu edinmektedir. Çalışmanın amacı, toplumsal hayatta onsuz olunamayacak bir boyut olan kültür ile yine onsuz olunamayacak bir inanç ve hayat tarzı olan din arasındaki etkileşimi sosyolojik bakış açısıyla anlamak ve anlamlandırmaktır. Araştırmada, toplumsal düzlemde kültür-din etkileşimi olgusu, özsel-işlevsel yaklaşımla kültür ile din hakkındaki çalışmalardan yararlanılarak ele alınmaktadır. En karmaşık antropolojik, etnolojik, folklorik, sosyolojik vs. kavramlardan biri olan kültürün çok farklı tanımları yapılmış ve yapılmaktadır. Aslına bakılırsa, toplumda üretilen her türlü insanî ürün olarak kültür, toplumsal hayatın en önemli veçhelerinden biridir. Bir dizi toplumsal süreçlerin bileşkesi olan kültür, toplumsal hayatta karmaşık bir semboller ve kavramlar bütünü olarak anlaşılabilir. Kültürün sembolik yönü, toplumun onun anlamlar dünyası, inanç dünyası ve din ile etkileşiminde de kendini gösteren çok önemli bir yöndür. Sembolik boyut, kültürle dinin etkileşim zeminidir. Dini de sembol boyutunu görmeden anlamak mümkün değildir; zira dinî inanç, düşünce ve pratikler, toplumsal hayatta sembollerle ortak nokta haline gelir, kuşaktan kuşağa aktarılır, insanın iç dünyası ve hayatında, kolektif ruh, bilinç, bellek ve yaşamda derinleşir, kalıcı hale gelir. Toplumun kutsalla iletişim kurması, kutsala yönelmesi, kutsala yönelimini toplumsal zeminde ortaya koymasında yine dindeki sembolizm veya semboller sistemi zorunludur. Kültür-din etkileşiminden bahsedildiğine göre din ile kültür toplumsal hayatta iki ayrı varlığa sahip demektir. Bu çerçevede toplumda din kültürü, kültür de dini çeşitli biçimlerde ve farklı etkenlerle etki altına alır. Din-kültür ilişkileri, bazen ahenk ve uyum, bazen de şiddet, çatışma ve uyumsuzluk içinde gerçeklik bulur.
Anahtar Kelime:

THE INTERACTION OF RELIGION AND CULTURE IN THE CONTEXT OF SOCIETY

Öz:
This study deals with mutual relations of culture and religion taking place in the social basis. The aim of the study is to understand and give meaning to the interaction between culture and religion, both of which are essential to social life, with the sociological perspective. In this research, the phenomenon of religion-culture interaction on the social setting is discussed with a substantive-functional approach through benefiting from documents on religion and culture. Culture, which is among most complex anthropological, ethnological, folklorical, sociological, etc. concepts, has varying definitions. Culture, as all kinds of human products produced in the society, is one of the most important aspects of social life. A series of combination of the social processes, culture can be understood as a set of complex symbols and concepts in social life. The symbolic aspect of culture is a very important aspect which reveals itself in society's interaction with culture's world of meanings and beliefs, and religion. The symbolic dimension is the interaction ground of culture and religion. It is impossible to understand religion witihout seeing its symbol dimension, for religious beliefs, ideas, and practices become a common point with symbols in social life, are transmitted from generation to generation, become permanent and deepened in the inner world and life of human, and in collective spirit, consciousness, memory, and life. Religious symbolism or a system of symbols is necessary for society's communication with the sacred, turning towards the sacred, and manifesting its tendency to the sacred in social ground. That culturereligion interaction is mentioned means that religion and culture have two separate entities in social life. In this context, in society, religion influences culture and culture influences religion in various ways with different factors. Religion-culture relations finds reality sometimes in harmony, accordance, and adaptation, and sometimes in violence, conflict, discord and maladaptation. interaction with culture's world of meanings and beliefs, and religion. The symbolic dimension is the interaction ground of culture and religion. It is impossible to understand religion witihout seeing its symbol dimension, for religious beliefs, ideas, and practices become a common point with symbols in social life, are transmitted from generation to generation, become permanent and deepened in the inner world and life of human, and in collective spirit, consciousness, memory, and life. Religious symbolism or a system of symbols is necessary for society's communication with the sacred, turning towards the sacred, and manifesting its tendency to the sacred in social ground. That culturereligion interaction is mentioned means that religion and culture have two separate entities in social life. In this context, in society, religion influences culture and culture influences religion in various ways with different factors. Religion-culture relations finds reality sometimes in harmony, accordance, and adaptation, and sometimes in violence, conflict, discord and maladaptation. The mutual relations of culture and religion is a reality space seen clearly on everyday life. While religion changes and transforms culture on the one hand, culture influences religion coming to life within it in various ways on the other hand. At this point it is important not to fall into a misunderstanding like that religion is entirely a product of culture or converts totally and absolutely culture. Religion is functional in the preservation, conservation, transfer from generation to generation, reshaping, conversion and continuation of culture. This feature of religion is closely linked to its functions such as preservation, conservation, legitimizing, renewal and revitalization. Religion protects it and transmits from generation to generation by getting the validity of culture accepted by society and by taking culture under its umbrella. As for culture, it is effective in the perception of religion, its interpretation, transforming behavior, becoming belief and understanding, experience and spreading in social life. Religion can influence culture in three ways: 1. Religion can support culture, 2. can modify, change it, or affect it relatively in a negative way, and 3. establish and build it. Likewise, culture influences religion in three ways: 1. Culture can influence religion in a positive way; 2 may adversely affect it, and 3 religion can arrange or change itself with regard to the situation of culture.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Bauman, Zygmunt (1999). Sosyolojik Düşünmek. Çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı.
  • Benedict, Ruth (1998). Kültür Örüntüleri. Çev. Mustafa Topal. Ankara: Öteki.
  • Berger, Peter L (1993). Dinin Sosyal GerçekliğiT. Çev. Ali Coşkun. İstanbul: İnsan.
  • Bergson, Henri (1986). Ahlâk ile Dinin İki Kaynağı. Çev. M. Karasan. İstanbul: MEBY.
  • Bilgin, Vejdi (2003). "Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. 12/1, ss. 193-214.
  • Chalfant, H. Paul, Beckley, Robert E. ve Palmer, C. Eddie (1987). Religion In Contemporary Society. 2. bs. California: Mayfield Publishing Company.
  • Cuche, Denys (2013). Sosyal Bilimlerde Kültür Kavramı. Çev. Turgut Arnas. İstanbul: Bağlam.
  • Davies, Merrly Wyn (1991). İslami Antropolojinin Oluşturulması. Çev. Tayfun Doğukargın. İstanbul: Endülüs.
  • Descartes, Rene (1986). Metot Üzerine Konuşma. Çev. Mehmet Karasan. İstanbul: MEBY.
  • Dönmezer, Sulhi (1990). Sosyoloji. 10. bs. İstanbul: Beta.
  • Durkheim, Emile (1924). Din Hayatının İbtidâî Şekilleri. Çev. Hüseyin Câhid. c.1. İstanbul: Tanin.
  • Eagleton, Terry (2005). Kültür Yorumları. Çev. Özge Çelik. İstanbul: Ayrıntı.
  • Eren, Selim (2009). Kültürel Karşılaşmalarda Dinin Toplumsal İşlevi. Ankara: Yayınevi.
  • el-Gazâlî, Ebû Hâmid (1967). el-Munkızu Mine'd-Dalâl. 7. bs. Tah. C. Salîbâ, K. Ayyâd. Beyrut: Dâru'l- İnsân.
  • el-Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (1982). İhyâ'u 'Ulûmi'd-Dîn. c. I-IV. Beyrut: Dâru'lMa'rife.
  • Geertz, Clifford (1973). The Interpretations of Cultures: Selected Essays. New York: Basic Books.
  • Geertz, Clifford (1987). "Religion as a Cultural System". Religion and Ideology (Der. R. Bocock ve K. Thompson). Manchester: Manchester University Press, ss.
  • Geertz, Clifford (1995). After the Fact: Two Countries, Four Decades, One Anthropologist. Cambridge: Harvard University.
  • Geertz, Clifford (2000). Available Light: Anthropological Reflections on Philosophical Topics. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
  • Gellner, Ernest (1992). Reason and Culture. Cambridge, Massachusetts: Blackwell.
  • Güngör, Erol (1991). İslâmın Bugünkü Meseleleri. 8. bs. İstanbul: Ötüken.
  • Güngör, Erol (1995). Ahlâk Psikolojisi ve Sosyâl Ahlâk. İstanbul: Ötüken.
  • Güvenç, Bozkurt (1984). İnsan ve Kültür. 4. bs. İstanbul: Remzi.
  • Freyer, Hans (1964). Din Sosyolojisi. Çev. Turgut Kalpsüz. Ankara: AÜİFY.
  • Ğays, M. Atıf (1979). Kamûsu İlmi'l-İctimâ'. İskenderiye: el-Hey'etu'l-Mısrıyyetu'l-Amme lil-Kitâb.
  • Hasanov, Behram (2015). "Clifford Geertz'e Göre Kültürel Bir Sistem Olarak Din". Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 1. Sayı 2. 2014, ss. 79-96.
  • King, Robert H. (2001). Tanrı'nın Anlamı. Çev. Temel Yeşilyurt. İstanbul: İnsan.
  • Long, Charles H. (2016). "Popüler Din". Çev. Mustafa Arslan. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/23.php#_edn2, 16/05/2016.
  • Mardin, Şerif (1992). Din ve İdeoloji. 5. bs. İstanbul: İletişim.
  • Okumuş, Ejder (2002). "Küreselleşme ve Medeniyetlerarası Diyalog". Marife Dergisi. 2/2, ss. 115-132.
  • Okumuş, Ejder (2005). Dinin Meşrulaştırma Gücü. İstanbul: Ark Kitapları.
  • Okumuş, Ejder (2007). "ABD'de İslamofobi ve Anti-İslamizm: 11 Eylül Öncesi ve Sonrası". Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti-İslamizm. Ed. K. Canatan ve Ö. Hıdır. Ankara: Eski Yeni, ss. 235-257
  • Okumuş, Ejder (2008). "Küresel Durum-Problemi, Evrensel Barış ve İslam". Diyanet İlmi Dergi. 44/3. Temmuz-Ağustos-Eylül.
  • Okumuş, Ejder (2012). Toplumsal Değişme ve Din. 4. bs. İstanbul: İnsan.
  • Okumuş, Ejder (2015a). "Din ve Sosyalleşme". Turkish Studies - International Periodical for Languages, Literature, and History of Turkish or Turkic, Volume: 9/11, Fall 2014, ss.429-454.
  • Okumuş, Ejder (2015b). Dinin Toplumsal İnşası. Ankara: Akçağ.
  • Okumuş, Ejder (2016). Din ve Toplumsal Çatışma. İstanbul: İnsan.
  • Robertson, Ronald (1980). The Sociological Interpretation of Religion. Oxford: Basil Blackwell.
  • Said, Edward W. (1998). Kültür ve Emperyalizm. Çev. Necmiye Alpay. İstanbul: Hil.
  • Sarıbay, A. Yaşar (1994). Postmodernite, Sivil Toplum ve İslâm. İstanbul: İletişim.
  • Sezen, Yümni (1994). İslâm Sosyolojisine Giriş. İstanbul: Turan Kültür Vakfı.
  • Simmel, Georg (1918). Der Konflikt der Modernen Kultur. München ve Leipzig: Verlag von Duncken ve Humblot.
  • Simmel, Georg (2006). Modern Kültürde Çatışma. Çev. Tanıl Bora, Nazile Kalaycı ve Elçin Gen. 4. bs. İstanbul: İletişim.
  • Tomlinson, John (1999). Kültürel Emperyalizm. Çev. Emrehan Zeybekoğlu. İstanbul: Ayrıntı.
  • Turhan, Mümtaz (1994). Kültür Değişmeleri. 2. bs. İstanbul: İFAV.
  • Tylor, Edward B. (1920). Primitive Culture I, USA: John Murray.
  • Uçar, Şahin (1997). Tarih Felsefesi Meseleleri. İstanbul: Nehir.
  • Weber, Max (1985). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Çev. Zeynep Aruoba. İstanbul: Hil.
  • Williams, Raymond (1993). Kültür. Çev. Suavi Aydın. Ankara: İmge Kitabevi.
  • Wilson, Bryan (1989). Religion in Sosciological Perspective. Oxford, New York: Oxford University Press.
APA OKUMUŞ E (2016). TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. , 269 - 292.
Chicago OKUMUŞ Ejder TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. (2016): 269 - 292.
MLA OKUMUŞ Ejder TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. , 2016, ss.269 - 292.
AMA OKUMUŞ E TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. . 2016; 269 - 292.
Vancouver OKUMUŞ E TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. . 2016; 269 - 292.
IEEE OKUMUŞ E "TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ." , ss.269 - 292, 2016.
ISNAD OKUMUŞ, Ejder. "TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ". (2016), 269-292.
APA OKUMUŞ E (2016). TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. Turkish Studies (Elektronik), 11(7), 269 - 292.
Chicago OKUMUŞ Ejder TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. Turkish Studies (Elektronik) 11, no.7 (2016): 269 - 292.
MLA OKUMUŞ Ejder TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.11, no.7, 2016, ss.269 - 292.
AMA OKUMUŞ E TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. Turkish Studies (Elektronik). 2016; 11(7): 269 - 292.
Vancouver OKUMUŞ E TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ. Turkish Studies (Elektronik). 2016; 11(7): 269 - 292.
IEEE OKUMUŞ E "TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ." Turkish Studies (Elektronik), 11, ss.269 - 292, 2016.
ISNAD OKUMUŞ, Ejder. "TOPLUM BAĞLAMINDA DİN-KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ". Turkish Studies (Elektronik) 11/7 (2016), 269-292.