XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî)

Emrullah DUMLU (Yrd. Doç. Dr., Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi.)
İlahiyat Tetkikleri Dergisi
25 0
Yıl: 2015 Cilt: 0 Sayı: 44 Sayfa Aralığı: 303 - 337 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî)

Öz:
Bu çalışma, XVI. yüzyıl Osmanlı uleması arasında cereyan eden para vakıfları etrafındakitartışmaları ele almaktadır. Konu, tartışmaya iştirak eden dönemin önemli fıkıh âlimlerindenEbussuûd, İbn Kemal, Çivizâde ve Birgivî'nin tez-antitez şeklindeki görüşleri eksenindeincelenmiştir. Çalışma üç bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde genel olarak vakıf ve vakıflailgili bazı meseleler, ikinci bölümde para vakıfları etrafındaki tartışmalar incelenmiştir. Üçüncübölümde ise konunun genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The Discussions Discussed among XVI. Century Ottoman Scholars about the Cash Waqfs (Ebussuûd, İbn Kemal- Çivizâde, Birgivî)

Öz:
The Discussions Discussed among XVI. Century Ottoman Scholars about the Cash Waqfs (Ebussuûd,İbn Kemal- Çivizâde, Birgivî)This study tackles the the discussions about the cash waqfs in 16th century among Ottomanscholars. Topic was examined in the perspective thesis-antithesis among significant jurist scholars ofthe period like Ebussuûd, İbn Kemal, Çivizâde and Birgivî. The study was divided into threesections. In the first section, some general issues related to cash waqfs, in the second part somediscussions around cash waqfs trusts it was investigated. In the third section it was made a generalevaluation of the subject.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmed b. Hanbel, Müsned, İstanbul, 1992.
  • Akgündüz, Ahmet, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, İstanbul, 2013.
  • Apaydın, H. Yunus, "Îne", DİA, XXII, ss.283-285.
  • Bayındır, Abdulaziz, Ticaret ve Faiz, İstanbul, 2007.
  • Beyhakî, Ebubekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali, es-Sünenü'l-kübrâ, thk: Muhammed Abdulkadir Ata, Beyrut, 2003.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuku İslamiyye ve Istılahâtı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul, ts.
  • Birgilî (Birgivî) Muhyiddîn Muhammed b. Pir Ali, Risale li İbtâli Vakfi'n-Nukûd, b.y.y, ts.
  • Birgivî, Muhammed b. Pir Ali, et-Tarikatü'l-Muhammediyye, Bombay, ts.
  • ______, Takıyyüddîn Muhammed, Risâletü İnkâzü'l-Hâlikîn, thk: Hüsameddîn b. Musa Afâne?, Kudüs, 2002.
  • Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail Sahîhu'l-Buhârî, İstanbul, 1992.
  • Çivizâde, Muhyiddin Muhammed b. İlyas el-Menteşevi, Risâle fi Vakfi'n-Nukûd, Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü, Arşiv No: BY0009460/18.
  • Çizakça, Murat, İslam Dünyasında ve Batıda İş Ortaklıkları Tarihi, İstanbul, 1999.
  • Derdîr, Ebu'l-Berekât Ahmed b. Muhammed b. Ahmed, Akrebü'l-Mesâlik li-Mezhebi'l- İmami'l-Malik, Kano/Nijerya, 2000.
  • Desûkî, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Arefe, Hâşiye't-Desûkî ale'ş- Şerhi'l-Kebîr, b.y.y., ts.
  • Döndüren Hamdi, "İslam'da Para Vakfı", Altınoluk Dergisi, sayı: 53, y. 1990.
  • ______, "Osmanlı Tarihinde Bazı Faizsiz Kredi Uygulamaları ve Modern Türkiye'de Faizsiz Bankacılık Tecrübesi", Uludağ Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi, c. 17, s. 1, 2008.
  • ______, "Ebussuûd Efendinin Görüşleri", Altınoluk Dergisi, sayı: 55, y. 1990.
  • Ebu Davud, Süleyman b. Eş'as, Sünenü Ebî Davud, İstanbul, 1992.
  • Ebussuûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-İmâdî, Risâle fî Cevazi Vakfi'n- Nukûd, Tahkik ve ta'lik: Ebu'l-Eşbâl Sağîr Ahmed Şâğıf el-Pakistanî, Beyrut, 1997.
  • Elmalılı, Hamdi Yazır, İrşâdü'l-Ahlâf fî Ahkâmi'l-Evkâf, (Nazif Öztürk, Elmalılı Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar) Ankara, 1995.
  • Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1998.
  • Gözübenli, Beşir, "Türk Hukuk Tarihinde Vakıf Mallarının Faizli İşletilmesi Hakkında Tahlili Bir Değerlendirme", XI. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara, 1994.
  • Hıraşî, Ebu Abdillah Muhammed, Şerhu'l-Hiraşî alâ Muhtasar-i Halîl, b.y.y, 1317
  • İbn Âbidîn, Muhammed Emîn Ömer b. Abdilaziz, Reddü'l-Muhtâr ale'd-Dürri'l- Muhtâr, Beyrut, 1998.
  • İbn Kayyım el-Cevziyye, İ'lamu'l-Muvakkiîn an Rabbi'l-Âlemîn, Beyrut, 1996.
  • İbn Kemal, (Kemalpazâde) Şemsüddin Ahmed b. Süleyman b. Kemal Paşa, Risâle fî Cevazi Vakfi'd-Derahim ve'd-Denanir, Thk ve trc. Tahsin Özcan, "İbn Kemal'in Para Vakıflarına Dair Risalesi," İslam Araştırmaları Dergisi, s. 4, y.2000.
  • İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah, el-Muğnî, thk: Muhammed Şerefudddin Hattâb - Seyyid Muhammed Seyyid, Kahire, 1996.
  • İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b. Zeyd, Sünenü İbn Mâce, İstanbul, 1992
  • İbn Maze el-Buharî, Burhanuddin Ebu'l-Meâlî Mahmud b. Ahmed Abdilaziz, el-Muhî- du'l-Burhânî, thk: Abdulkerim Sâmî el-Cündî, Beyrut, 2003.
  • İbn Rüşd, Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed, Bidayetü'l- Müctehid ve Nihayetü'l-Muktesıd, thk: Macit el-Hamevî, Beyrut, 1995.
  • İbnü'l-Hümâm, Kemalüddîn Muhammed Abdilvahid es-Sivasî, Fethu'l-Kadîr, Beyrut, 2003.
  • ______, Şerhu Fethi'l-Kadîr, Ta'lik ve Tahrîc: Abdurrezzâk Galib el-Mehdî, Beyrut, 1424/2003.
  • İnalcık, Halil, The Ottomon Empire, The Classial Age, 1300-1600, London, 1973.
  • İpşirli, Mehmet, "Çivizâde Muhyiddîn Mehmed Efendi", DİA, VIII, ss. 348-349.
  • Karâfî, Ebu'l-Abbas Ahmed b. İdris, el-Furûk: Envaru'l-Burûk fî Envâi'l-Furûk, Beyrut, 1998.
  • Kâsânî, Alâuddîn Ebubekir b. Mesud, Bedâiu's-Sanâi' fî Tertibi'ş-Şerai', thk: Ali Muhammed Muavvaz-Adil Ahmed Abdulmevcûl, Beyrut, 2003.
  • Kâtip Çelebî, Mîzânü'l-Hak fî İhtiyâri'l-Ehakk, Sadeleştirenler: Süleyman Uludağ, Mustafa Kara, İstanbul, 2001.
  • Kurt, İsmail, "Kredi Kaynağı Olarak Para Vakıfları", İslam Hukuku Açısından Tarihten Günümüze Kredi ve Finans Yöntemleri,İstanbul, 2011, ss. 315-339.
  • Kübeysî, Muhammed Abîd, Ahkâmu'l-Vakf fi'ş-Şerîati'l-İslamiyye, Bağdat, 1977.
  • Mandaville, Jon E. "Faizli Dindarlık: Osmanlı İmparatorluğunda Para Vakfı Tartışması", çev.: Fethi Gedikli, Türkiye Günlüğü, sayı: 51, Ankara,1998, ss. 131-144.
  • Maverdî, Ebu'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb, el-Hâvi'l-Kebîr, thk: Ali Muhammet Muavvez- Adil Ahmet Abdulmevcûd, Beyrut, 1994.
  • Merğînânî, Burhanudddin Ebu'l-Hasan Ali b. Ebîbekir b. Adilcelil, el-Hidâye Şerhu Bi- dâyeti'l-Mübtedî, İstanbul, ts.
  • Molla Hüsrev, Muhammed b. Feramuz b. Ali, Düreru'l-Hukkâm fî Şerhi Ğureri'l- ahkâm, İstanbul, 1339.
  • Müslim, Müslim b. Haccâc, Sahîhu'l-Müslim, İstanbul, 1992.
  • Nesâî, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, Sünenü'n-Nesâî, İstanbul, 1992.
  • Nevevî, Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref, Ravzatü'l-Tâlibîn, thk: Adil Ahmet Abdulmev- cut-Ali Muhammet Muavvez, Beyrut, 2003.
  • Okur, Kaşif Hamdi, "Para Vakıfları Bağlamında Osmanlı Hukuk Düzeni ve Ebussuud Efendinin Hukuk Anlayışı Üzerine Bazı Değerlendirmeler", Çorum İlahiyat Fak. Dergisi,c. IV, s. 7-8, 2005, ss. 33-58.
  • Ömer Hilmi Efendi, İthâfu'l-Ahlâf fî Ahkâmi'l-Evkâf, Ankara, 1977.
  • Özcan, Tahsin, "Sofyalı Bâlî Efendi'nin Para Vakıflarını İlgili Mektupları", İslam Araştırmaları Dergisi,s. 3, 1999, ss. 125-155.
  • ______, Osmanlı Para Vakıfları: Kanûnî Dönemi Üsküdar Örneği, Ankara, 2003.
  • ______, "Para Vakıfları İle İlgili Önemli Bir Belge", İLAM Araştırma Dergisi, c. III, sy. 2, 1998, ss. 107-112
  • Öztürk, Nazif, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara, 1995.
  • Râfiî, Ebu'l-Kasım Abdulkerim Muhammed b. Abdulkerim, el-Azîz Şerhu'l-Veciz, (eş- Şerhu'l-Kebîr), (thk: Ali Muhammed Muavvaz- Âdil Ahmed Abdülmevcûd), Beyrut, 1997.
  • Remlî, Şemsüddîn Muhammed b. Ebi'l-Abbas Ahmed b. Hamza, Nihayetü'l-Muhtac ilâ Şerhi'l-Minhâc, Beyrut, 2003.
  • San'ânî, Ebubekir Abdurrezzâk b. Hemmâm, el-Musannef, Beyrut, 1970.
  • Serahsî, Ebubekir Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, el-Mebsût, Beyrut, 2001.
  • Serahsî, Muhammed b. Muhammed, Şerhu Kitabi's-Siyeri'l-Kebîr, thk: Kemal Abdulazîm el-Anânî, Beyrut, 1997.
  • Şevkânî, Muhammed b. Ali, Neylü'l-Evtâr min Ehâdîs-i Seyyidi'l-Ahbâr, Beyrut, 1996.
  • Şeyhulislam Ebussud Efendi, Ma'rûzât, (Hazırlayan: Behlül Düzenli), İstanbul, 2013.
  • Şimşek, Mehmet, "Osmanlı Cemiyetinde Para Vakıfları Üzerinde Münakaşalar", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,c. 27, sayı: 1, 1986.
  • Şirâzî, Ebu İshak İbrahim b. Ali b. Yusuf el-Fîruzabadî, el-Mühezzeb fî Fıkhi'l-İmami'ş- Şafiî, Beyrut, 1995.
  • Tahâvî, Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed b. Seleme b. Abdilmelik b. Seleme, Şerhu Maâni'l-Âsâr, thk: Muhammed Zehra en-Neccâr-Muhammed Seyyid Carulhak, Beyrut, 1994.
  • Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa, Sünenü't-Tirmizî, İstanbul, 1992.
  • Yediyıldız, Bahaeddin, "Vakıf ", Meb İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1993.
  • Yüksel, Emrullah, "Birgivî", DİA, VI, ss. 191-194.
  • Zehra, Muhammed, Muhâdarât fi'l-Vakf, b.y.y., 1959.
  • Zencânî, Şihabuddîn Mahmud b. Ahmed, Tahrîcü'l-Furu' ale'l-Usûl, thk: Muhammed Edîp Salih, Beyrut, 1982.
APA DUMLU E (2015). XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). , 303 - 337.
Chicago DUMLU EMRULLAH XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). (2015): 303 - 337.
MLA DUMLU EMRULLAH XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). , 2015, ss.303 - 337.
AMA DUMLU E XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). . 2015; 303 - 337.
Vancouver DUMLU E XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). . 2015; 303 - 337.
IEEE DUMLU E "XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî)." , ss.303 - 337, 2015.
ISNAD DUMLU, EMRULLAH. "XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî)". (2015), 303-337.
APA DUMLU E (2015). XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 0(44), 303 - 337.
Chicago DUMLU EMRULLAH XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). İlahiyat Tetkikleri Dergisi 0, no.44 (2015): 303 - 337.
MLA DUMLU EMRULLAH XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). İlahiyat Tetkikleri Dergisi, vol.0, no.44, 2015, ss.303 - 337.
AMA DUMLU E XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). İlahiyat Tetkikleri Dergisi. 2015; 0(44): 303 - 337.
Vancouver DUMLU E XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî). İlahiyat Tetkikleri Dergisi. 2015; 0(44): 303 - 337.
IEEE DUMLU E "XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî)." İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 0, ss.303 - 337, 2015.
ISNAD DUMLU, EMRULLAH. "XVI. Yüzyıl Osmanlı Uleması Arasında Para Vakıfları Etrafında Cereyan Eden Tartışmalar (Ebussuûd, İbn Kemal - Çivizâde, Birgivî)". İlahiyat Tetkikleri Dergisi 44 (2015), 303-337.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 6:22

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları