Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi

BAYDAR, Aylin; Kahveci, Rabia; AYHAN BAŞER, Duygu; AKSOY, Hilal; YAŞAFL, İlknur; KOÇ, Esra Meltem

Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi

Duygu AYHAN BAŞER, (Kocaeli Halk Sağlığı Müdürlüğü, ÇEKÜS Şube, Kocaeli)

Rabia KAHVECİ, (Aile Hekimliği Kliniği, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi)

Esra Meltem KOÇ, (Sağlık Bakanlığı, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara)

Hilal AKSOY, (Pamukkale Toplum Sağlığı Merkezi, Denizli)

İlknur YAŞAFL, (Yenimahalle Toplum Sağlığı Merkezi,)

Aylin BAYDAR (Aile Hekimliği Kliniği Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ankara)

Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi

46 9

Yıl: 2016 Cilt: 36 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 65 - 72 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi

Öz:

Kanıta Dayalı Tıp (KDT) uygulamalarının somut hali olan klinik uygulama rehberleri çok önemlidir.Rehberler, hekimlere karar verme sürecinde önemli katkıda bulunabilen araçlardır. Bir ülkede kaliteli ve çok sayıdaklinik uygulama rehberleri geliştirilmesi, ülkenin sağlık sistemi için gelişnıişliğin göstergelerinden biridir. Bu çarlışma ile 2013 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) sağlık istatistiklerine göre Türkiye'de hekim tarafından en sık teş--his edilen hastalıklar ile ilgili ülkemizdeki mevcut rehberlerin sayısının saptanıp, bu rehberlerin genel özelliklerinindeğerlendirilmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntemler: Ülkemizde en sık teşhis edilen hastalıklara ait güncel verilereTÜİK'ten ulaşıldı. Araştırmanın dahil etme kriterlerine göre doktorlara yönelik geliştirilmiş hastalığın önlenmesi,teşhisi, tedavisi ve rehabilitasyonu ile ilgili öneriler içeren, son 10 yıl içinde hazırlanmış ve yayınlanmış olan Türkçerehberler incelemeye aldındı. Sağhk Bakanlığı'nın rehberlerine resmi web sitesi ve google meta tarama motoru ta--ranarak; sivil toplum kuruluşlarının rehberlerine ise "Türkiye için Sivil Toplum Kuruluşları Klinik Uygulama Reh--beri Haritası" üzerinden ulaşıldı. Ülkemizde en sık görülen 10 hastalığa ilişkin rehberler hazırlayan kurum,hazırlanma ve güncellenme yılı, rehber geliştirme metodolojileri açısından detaylandırıldıı Bulgular: Araştırmadakas iskelet sistem problemleri ile ilgili adet bel bölgesini, adet boyun bölgesini ilgilendiren rehber; hipertansi--yon ile ilgili 5; romatizmal eklem hastalığı ile ilgili 5; mide ülseri ile ilgili ]; diyabetle ilgili 6; osteoartrit, artroz, de--jeneratif eklem hastalığı ile ilgili 2; demir eksikliği anemisi ile ilgili 3; sinüzitle ilgili 3; migren ve benzeri şiddetli başağrısı ile ilgili 4, toplam 32 adet rehbere ulaşıldı. 32 rehberin 18'i Sağlık Bakanlığı tarafından geliştirilen rehberlerdi.Sonuç: Çalışmanın sonucunda ülkemizdeki tüm mevcut rehberleri kapsayan bir veritabanı ya da bir kaynağa ulaşı--lamamıştır. Hastalıkların hepsi ile ilgili birinci basamağa yönelik rehber bulunmaktadır. Birinci basamağa yönelikolarak hazırlanmış olan rehberler, Elektronik Kanıta Dayah Tıp Rehberleri ve Birinci Basamağa Yönelik Tanı veTedavi Rehberi kapsamında bulunmaktaydı. Bu şekilde bir rehberin içinde birden çok rehberin toplu halde bulunması, rehber kullanıcısı için istediği konu ile ilgili rehberlere daha kolay bir şekilde ulaşmasına imkân tanıması açısından yararlı bir uygulamadır. Ayrıca aile hekimlerine yönelik hazırlanan rehberlerin birden çok hastalığı kapsayankapsamlı bir rehber seklinde hazırlanması kullanıcılar için daha pratik bir uygulama olacaktır.

Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

According to Health Data Turkey Statistical Institute in Turkey Top 10 Most Common Diagnosis of Diseases of the present Guide Mapping and Assessment Guide

Öz:

Clinical practice guidelines that are tangible form of Evidence Based Medicine (EBM) arevery important, Guidelines are tool that can significantly contribute to the physicians in the decision--makingprocess. Development of high quality and large number of clinical practice guidelines in country is one of the in--dicators of development for the country's health care system. In this study, the number of the current guidelines'sof top 10 diagnosis by doctors in Turkey according to 2013 health data released by Turkish Statistical Institute (TSI)was detected and those guidelines were evaluated. Material and Methods: The current data on the most frequentlydiagnosed diseases of our country was reached from TSI. According to the inclusion criteria of the study, examinedon Turkish guidelines which were developed for doctors, included recommendations about prevention, diagnosis,treatment and rehabilitation of disease, prepared and published within the last 10 years. The guidelines of the Min--istry of Health were reached by searching the official website and google meta--search engines, while we reached tothe guidelines of NGOs from the "Map of Clinical Practice Guidelines of Civil Society Organizations for Turkey".The guidelines of the most common 10 diseases of our country were elaborated in terms of prepared organizations,preparation and updating years, guideline development methodologies. Results: 32 guidelines were reached in re--search; guidelines related to musculoskeletal problems; related to hypertension; related to rheumatic joint dis--ease; on gastric ulcer; about diabetes; related to osteoarthritis, arthrosis, degenerative joint diseases; about irondeficiency with anemia; about sinusitis; related to severe migraine and other headaches. 18 guidelines of the 32guidelines were developed by the health ministry. Conclusion: As result of this study, we have not reached database or resource which consists of all existing guidelines of our country. There are guidelines for primary care re--lated to all diseases. Guidelines which were prepared for primary care were located within the scope of the ElectronicEvidence--Based Medicine Guidelines and Diagnosis and Treatment Guidelines for Primary Care. Like in this way,multiple guidelines in guideline is nice application for guideline user to reach easily to guidelines about wantedsubject. In addition, preparation of the guidelines intented for family practitioners in the form of consisting of multiple diseases and comprehensively will be more practical for users.

Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Babaoğlu MÖ, Yaşar Ü, Dost T, Kayaalp SO. [Evidence based medicine: definitions, examples and opinions: medical education]. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2009;29(5):1298-305.
2. Kahveci R, Özyiğit F. [Training methods to ımprove evidence-based medicine skills]. TAF Prev Med Bull 2010;9(3):245-54.
3. Sackett DL, Rosenberg WM, Gray JA, Haynes RB, Richardson WS. Evidence based medicine: what it is and what it isn't. BMJ 1996; 312(7023):71-2.
4. Gambrill E. Evidence-based clinical practice, [corrected] evidence-based medicine and the Cochrane collaboration. J Behav Ther Exp Psychiatry 1999;30(1):1-14.
5. Woolf SH, Grol R, Hutchinson A, Eccles M, Grimshaw J. Clinical guidelines: potential benefits, limitations, and harms of clinical guidelines. BMJ 1999;318(7182):527-30.
6. Vijayananthan A, Nawawi O. The importance of Good Clinical Practice guidelines and its role in clinical trials. Biomed Imaging Interv J 2008;4(1):e5.
7. Clinical Practice Guidelines. In: Field MJ, Lohr KN, eds. 1sted. Washington DC: National Academy Press; 1990. p.1-166.
8. Twaddle S. Clinical practice guidelines. Singapore Med J 2005;46(12):681-6.
9. Klein WW. Current and future relevance of guidelines. Heart 2002;87(6):497-500.
10. Graham ID, Harrison MB, Brouwers M. Evaluating and adapting practice guidelines for local use: a conceptual framework. In: Pickering S, Thompson J, eds. Clinical Governance in Practice. 2nd ed. London: Harcourt; 2003. p.213-29.
11. Field MJ; Institute of Medicine (U.S.). Committee on Methods for Setting Priorities for Guidelines Development. Setting Priorities for Clinical Practice Guidelines. Washington, DC: National Academy Press; 1995. p.162.
12. Burgers JS, Grol RP, Zaat JO, Spies TH, van der Bij AK, Mokkink HG. Characteristics of effective clinical guidelines for general practice. Br J Gen Pract 2003;53(486):15-9.
13. Shekelle PG, Woolf SH, Eccles M, Grimshaw J. Clinical guidelines: developing guidelines. BMJ 1999;318(7183):593-6.
14. Baydar Artantas A, Kahveci R, Sunay D, Caylan A. [Quality assessment of primary care guidelines in Turkey]. Healthmed 2011;5(6): 1565-92.
15. Köse MR, Bora Başara B, Güler C, Yentür GK. The Ministry of Health of Turkey Health Statistics Yearbook 2013. Republic of Turkey Ministry of Health General Directorate of Health Research. Ankara: Sentez Matbaacılık ve Yayıncılık; 2014. p.173.
16. Locatelli F, Andrulli S, Del Vecchio L. Difficulties of implementing clinical guidelines in medical practice. Nephrol Dial Transplant 2000; 15(9):1284-7.

APA	AYHAN BAŞER D, Kahveci R, KOÇ E, AKSOY H, YAŞAFL İ, BAYDAR A (2016). Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. , 65 - 72.
Chicago	AYHAN BAŞER Duygu,Kahveci Rabia,KOÇ Esra Meltem,AKSOY Hilal,YAŞAFL İlknur,BAYDAR Aylin Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. (2016): 65 - 72.
MLA	AYHAN BAŞER Duygu,Kahveci Rabia,KOÇ Esra Meltem,AKSOY Hilal,YAŞAFL İlknur,BAYDAR Aylin Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. , 2016, ss.65 - 72.
AMA	AYHAN BAŞER D,Kahveci R,KOÇ E,AKSOY H,YAŞAFL İ,BAYDAR A Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. . 2016; 65 - 72.
Vancouver	AYHAN BAŞER D,Kahveci R,KOÇ E,AKSOY H,YAŞAFL İ,BAYDAR A Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. . 2016; 65 - 72.
IEEE	AYHAN BAŞER D,Kahveci R,KOÇ E,AKSOY H,YAŞAFL İ,BAYDAR A "Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi." , ss.65 - 72, 2016.
ISNAD	AYHAN BAŞER, Duygu vd. "Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi". (2016), 65-72.

APA	AYHAN BAŞER D, Kahveci R, KOÇ E, AKSOY H, YAŞAFL İ, BAYDAR A (2016). Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 36(2), 65 - 72.
Chicago	AYHAN BAŞER Duygu,Kahveci Rabia,KOÇ Esra Meltem,AKSOY Hilal,YAŞAFL İlknur,BAYDAR Aylin Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi 36, no.2 (2016): 65 - 72.
MLA	AYHAN BAŞER Duygu,Kahveci Rabia,KOÇ Esra Meltem,AKSOY Hilal,YAŞAFL İlknur,BAYDAR Aylin Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, vol.36, no.2, 2016, ss.65 - 72.
AMA	AYHAN BAŞER D,Kahveci R,KOÇ E,AKSOY H,YAŞAFL İ,BAYDAR A Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi. 2016; 36(2): 65 - 72.
Vancouver	AYHAN BAŞER D,Kahveci R,KOÇ E,AKSOY H,YAŞAFL İ,BAYDAR A Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi. 2016; 36(2): 65 - 72.
IEEE	AYHAN BAŞER D,Kahveci R,KOÇ E,AKSOY H,YAŞAFL İ,BAYDAR A "Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi." Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 36, ss.65 - 72, 2016.
ISNAD	AYHAN BAŞER, Duygu vd. "Türkiye İstatistik Kurumu Sağlık Verilerine Göre Türkiye'de En Sık Teşhis Edilen İlk 10 Hastalığın Mevcut Rehberlerinin Haritalaması ve Rehberlerin Değerlendirilmesi". Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi 36/2 (2016), 65-72.