Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 61 Sayfa Aralığı: 207 - 248 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-11-2018

YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ

Öz:
Yeni Türk harflerinin kabulü hakkındaki kanun, TBBM'de kabul edilmesinin ve Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’nın onaylamasının ardından Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yasanın yürürlüğe girmesinden hemen sonra uygulaması için öngörülen bazı tedbirler alınmaya başlanmıştır. Öncelikle örgün eğitim yapısı içerisinde yer alan okulların öğretmenlerine ardından da hangi sınıfta olursa olsun öğrencilere yeni Türk alfabesi öğretilmesine karar verilmiştir. Yine okulların gereksinimi olan yeni Türk alfabesi ile basılan ders kitapları da ücretsiz olarak okullara dağıtılmıştır. Örgün eğitim kurumlarına ilave olarak açılmaya başlayan yaygın halk eğitimi dershaneleri ile de okul çağını aşmış kişilere yeni Türk alfabesini öğretmek amacıyla Millet Mektepleri açılmaya başlanmıştır. Köylerde ve kentlerde sabit ve seyyar olarak hem kadınlar hem erkekler için açılan bu okullarda okuma yazma eğitiminin yanı s ıra temel yurttaşlık eğitimi de verilmiştir. Millet Mekteplerinin yanında Türk Ocakları, Muallim Birlikleri, Askeri Birlikler ve Halkevleri gibi çeşitli kurumların çatısı altında da yeni Türk alfabesini halka öğretmek için çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmada, yeni Türk harflerinin halka benimsetilmesi ve öğretilmesi sürecinde kullanılan yöntem ve araçlar incelenmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde yeni Türk alfabesinin tanıtılması ve öğretilmesi için yapılan uygulamaların eğitime, kültüre ve gündelik hayata olan yansımaları araştırılmıştır. Yeni Türk alfabesinin topluma tanıtılması ve öğretilmesi için kullanılan, yaygın öğrenme metotları ve araçlarının önemi ortaya konulmuştur. Ayrıca Türk modernleşme tarihi açısından alfabe değişikliğinin önemi ve bu değişimin ulus kimliğinin oluşumuna sağladığı katkı irdelenmiştir. Araştırma verileri döneme ilişkin arşiv kaynakları, süreli yayınlar, anılar ve tetkik eserlerden oluşturulmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

TEACHING THE NEW TURKISH ALPHABET THROUGH NON-FORMAL TRAINING

Öz:
Following a comprehensive preparation period, the law on adoption of the new alphabet took effect when it was published in official gazette after it was accepted in the Grand National Assembly of Turkey and approved by President Mustafa Kemal Paşa. Immediately after the adoption of the law, some precautions were taken for it to be implemented. It was decided to teach the new Turkish alphabet first to formal education teachers and all students regardless of grade. Also, textbooks published by using the new alphabet were also distributed to schools free of charge. National Schools were opened for individuals who were out of the scope of forma education due to age so that they could learn the new alphabet. These schools in stationary and mobile forms opened in villages and cities for both genders taught reading and writing and provided basic civic education. In addition to national schools, work was carried out in various organizations such as Turkish Hearths, Teachers’ Associations, Military Units and Community Centers to teach the new Turkish alphabet to public. This study addresses the non-formal training activities undertaken in Turkey during this process and investigates the reflections of these activities pioneered by Mustafa Kemal Atatürk to present and teach the new alphabet on education, culture and daily life. The study also presents the significance of non-formal educational institutions formed to familiarize with and teach the new Turkish alphabet to public. Research data consists of achieved resources for this period, periodicals, memoirs and studies.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • http://www.meb.gov.tr.10.03.2017.
  • Kılıç, Fahri, Yeni Türk Alfabesinin Kabulü ve Öğretiminde Kullanılan Yöntemler-Araçlar, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2012.
  • Karakaş, Ömer, Cumhuriyet Dönemi’nde Manisa Vilayeti (1928-1933), Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa, 1999.
  • Vakit
  • Türk Yurdu
  • Resmi Gazete
  • Milliyet
  • Halk Mecmuası
  • Hâkimiyet-i Milliye
  • Cumhuriyet
  • Yüceer, Saime, “Millet Mekteplerinin İşleyişi Ve Bursa’daki Uygulamaları” 80. Yılında Türk Harf İnkılâbı Uluslararası Sempozyumu, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 10-11 Kasım 2008, s.171-182.
  • Yaşar, Hakan, “Yurtdışında Bir Kültür Kurumu: Londra Halkevi”, Atatürk Yolu Dergisi, S.45, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, Bahar 2010, s. 177-215.
  • Unat, Faik Reşit; “Latin Alfabesinden Türk Alfabesine”, Türk Dili, Ankara, 1 Ağustos 1953, s.727.
  • Sürmeli, Serpil, “Türk Basınında Harf İnkılâbı”, 80. Yılında Türk Harf İnkılâbı Uluslararası Sempozyumu, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü” İstanbul, 10-11 Kasım 2008, s. 257-278.
  • Sungu, İhsan, “Harf İnkılabı ve Milli Şef İsmet İnönü”, Tarih Vesikaları Dergisi, Maarif Vekâleti Yayınları, S.1, 1941, s. 10-19.
  • Sarısaman, Sadık, “Taşra’da Harf İnkılâbı’nın Uygulanışı (Afyonkarahisar Örneği)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Atatürk’ün Doğumunun 125. Yılına Armağan, Yıl:3, S.VIII, Afyon, 2006, s. 93-135.
  • Palazoğlu, Ahmet Bekir, Atatürk İnkılâpları (Milletin Çağdaşlaşması), Türk Hava Kurumu Yayınları, Ankara, 1999.
  • Öztürk, Cemil, “Maarif Vekili Mustafa Necati Bey ve Harf İnkılâbı” 80. Yılında Türk Harf İnkılâbı Uluslararası Sempozyumu, Yeditepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İstanbul 10-11 Kasım 2008, s. 158-170.
  • Köprülü, Fuad, “Alfabe İnkılâbı” Ülkü, C. XII, S. 67, Ankara, Eylül 1938, s. 1-2.
  • Kılıç, Fahri, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Yaygın Halk Eğitimi” Kuruluşundan 90.Yılına Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, C.I. Ankara, 2016, s. 559-577.
  • İnan, M. Rauf, “Yazı Değişimi, Çok Kısa Sürede Gerçekleşmiş Bir Devrim ve Gerçekleştirme Yöntemleri”, Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991, s. 169-186.
  • İlgürel, Mücteba, “Millet Mektepleri”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul, 1981, s. 25-34.
  • Güneş, Günver, Güneş, Müslime, “Türk Ocakları ve Harf İnkılâbı”, 80. Yılında Türk Harf İnkılâbı Uluslararası Sempozyumu, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü” İstanbul, 10-11 Kasım 2008, s. 187-197.
  • Ertan, Temuçin Faik, “Ahmet Cevat Emre ve Kemalizm'de Öncü Bir Dergi: Muhit, ” Kebikeç İnsan Bilimleri için Kaynak Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, 1997, s. 17-35.
  • Çağlayan, Ercan “Halkevlerinin Vilayat-ı Şarkıyye’deki Faaliyetleri (1932-1951)”, Turkish Studies Dergisi, Ankara 2015, s.105-126.
  • Arar, İsmail, “Gazi Alfabesi”, Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1981, s. 147-167.
  • Anzerlioğlu, Yonca,“Harf İnkılâbının Uygulanışı”, 80. Yılında Türk Harf İnkılâbı Uluslararası Sempozyumu, Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü”, İstanbul, 10-11 Kasım 2008, s. 396-405.
  • Albayrak, Mustafa, “Millet Mekteplerinin Yapısı ve Çalışmaları (1928-1935)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 10, S. 29, Ankara, Temmuz 1994, s. 471-483.
  • Akyüz, Kenan, “Türk Ocakları”, Belleten, No:196, Ankara,1986, s. 201-228.
  • Yılmaz, Mehmet Serhat, Harf İnkılâbı ve Millet Mektepleri 1928-1935 (Kastamonu Örneği), Berikan Yayınevi, Ankara, 2009.
  • Üstel, Füsun Üstel, İmparatorluktan Ulus-Devlet’e Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
  • Ülkütaşır, M. Şakir; Atatürk ve Harf Devrimi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
  • Tunçay, Mete, Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Türk Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999.
  • Tuncer, Tuncer, Hacaloğlu, Yücel, Memişoğlu, Türk Ocakları Tarihi (1912-1997), C. 1, Ankara, 1998.
  • Tekin, Mehmet, Harf İnkılâbı: Türk Ocaklarının Çalışmaları ve Hatay’da Yeni Yazı, Antakya, 1988.
  • Şimşir, Şimşir, Türk Yazı Devrimi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1992.
  • Sarınay, Yusuf, Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (19121931), Ötüken Yayınları, İstanbul, 1994.
  • Sakaoğlu, Necdet, Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2003.
  • Özerdim, Nihat Sami, Yazı Devriminin Öyküsü, Ankara, 1978.
  • Önder, Mehmet, Atatürk’ün Yurt Gezileri, İş Bankası Yayınları, Ankara, 1975.
  • Karaer, İbrahim Karaer, Türk Ocakları (1912-1931), Türk Yurdu Neşriyatı, Ankara, 1992.
  • Güçlü, A. Hilmi, Çok Resimli Süslü Alfabe, Resimli Ay Matbaası, İstanbul, 1929.
  • Geray, Cevat, Halk Eğitimi, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayını, 73, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1978.
  • Ergün, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
  • Dönmez, Cengiz, Tarihi Gerçekleri ile Harf İnkılabı ve Kazanımları, Gazi Kitabevi, Ankara, 2008.
  • Dewey, John, Türkiye Maarifi Hakkında Rapor, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1939.
  • Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (I-III), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1997.
  • Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Alfa Yayınları, İstanbul, 1999.
  • TBMM Zabıt Ceridesi
  • Milli Talim Terbiye Kurulu Kararları, 12 Şubat 1928-2 Temmuz 1928.
  • Milli Eğitimle İlgili Kanunlar, C. 1, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1953.
  • Millet Mektepleri ve Halk Dershaneleriyle Harf Kurslarında Alfabe, Kıraat, Yazı ve İmla Tedrisi Usulü, Devlet Matbaası, İstanbul, 1928.
  • Millet Mektepleri Teşkilatı Talimatnamesi, Hakimiyet-i Milliye Matbaası, Ankara, 1928.
  • Millet Mektepleri Talimatnamesi, Maarif Matbaası, İstanbul, 1940.
  • Millet Mektepleri Faaliyet İstatistiği (1928-1935), İstanbul, 1936.
  • Maarif Vekâleti Mecmuası
  • Halk Okuma Odaları Rehberi.
  • Halk Dershanelerine Mahsus Türk Alfabesi, Devlet Matbaası, 1928.
  • CHF Halkevleri Talimatnamesi.
  • Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü, Maarif, Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği (1928-1935), İstanbul, 1935.
  • Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü, Maarif Halk Okuma Odaları ve Umum Kütüphaneler İstatistiği (1933-1934), İstanbul, 1935.
  • Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü Kültür İstatistiği (1935-1936), Ankara, 1937.
  • 3 Teşrin-i Sani 1928 Tarih ve 1353 Numaralı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun.
  • Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
APA Kılıç F (2017). YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. , 207 - 248.
Chicago Kılıç Fahri YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. (2017): 207 - 248.
MLA Kılıç Fahri YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. , 2017, ss.207 - 248.
AMA Kılıç F YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. . 2017; 207 - 248.
Vancouver Kılıç F YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. . 2017; 207 - 248.
IEEE Kılıç F "YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ." , ss.207 - 248, 2017.
ISNAD Kılıç, Fahri. "YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ". (2017), 207-248.
APA Kılıç F (2017). YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0(61), 207 - 248.
Chicago Kılıç Fahri YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ 0, no.61 (2017): 207 - 248.
MLA Kılıç Fahri YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, vol.0, no.61, 2017, ss.207 - 248.
AMA Kılıç F YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(61): 207 - 248.
Vancouver Kılıç F YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(61): 207 - 248.
IEEE Kılıç F "YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ." ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0, ss.207 - 248, 2017.
ISNAD Kılıç, Fahri. "YENİ TÜRK ALFABESİNİN YAYGIN EĞİTİM YOLUYLA ÖĞRETİLMESİ". ATATÜRK YOLU DERGİSİ 61 (2017), 207-248.