SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 60 Sayfa Aralığı: 73 - 90 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-11-2018

SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)

Öz:
Yeryüzündeki birçok medeniyet tarafından asırlarca varoluşsal bir tehdit olarak görülmüş olan salgın hastalıklar, Anadolu’da da yıllar boyu siyasal ve sosyoekonomik yaşamı derinden etkilemiştir. Özellikle Balkan Savaşları ve onu takip eden I. Dünya Savaşı yıllarındaki bakımsızlık, tedbirsizlik ve yokluk nedeniyle hastalığa yakalanan yerli halka pek çoğu hasta binlerce muhacirin de eklenmesiyle imparatorluğun son döneminde önü alınamayan salgınlar ortaya çıkmıştır. Toplum sağlığına ilişkin endişe verici durumun en başından beri farkında olan T.B.M.M Hükümeti, 2 Mayıs 1920’de kabul edilen 3 numaralı yasayla Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’nın kurulmasını sağlamıştır. Yeni kurulan bakanlığın kısa sürede yürürlüğe koyduğu projelerin en önemlilerinden bir tanesi ise il sağlık teşkilatlarının göndermiş oldukları raporların kitap haline getirilerek bir dizi halinde yayınlanmasıdır. “Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası” adıyla ilki 1922 yılında yayınlanan bu kitaplar, ele alınan yörenin fiziki ve sosyo-ekonomik özelliklerinin yanı s ıra salgın hastalıkların dönemsel durumu ile ilgili kıymetli bilgiler içerir. Çalışma kapsamında bugün İç Anadolu Bölgesi sınırları içerisinde yer alan altı vilayet/sancağa (Niğde, Kayseri, Konya, Ankara, Kırşehir, Çankırı) ait Sıhhî-i İçtimâî Coğrafya kitapları taranmış ve en sık görülen dört temel hastalığa (frengi, sıtma, verem, çiçek) ilişkin veriler derlenerek bölgenin o dönemki genel sağlık durumu resmedilmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışmanın salgın hastalıklar veya şehir tarihi üzerine çalışma yapacaklara fikirsel anlamda katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya Temel Sağlık Hizmetleri

EPIDEMICS IN THE CENTRAL ANATOLIA REGION ACCORDING TO THE SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA BOOKS (1922-1926)

Öz:
Having seen as an existential threat by many civilizations for decades, epidemics has deeply affected political and socio-economical life in Anotolia for years. As a result of squalidity, improvidence and poverty especially in the Balkan and the following 1st World War years, unpreventable epidemics emerged at the last terms of empire when thousands of infected immigrants involved to the infected native people. Being aware of the alarming situation about the community health care, The Grand National Assembly of Turkey (GNAT) Government provided to establish Health and Social Assistance Ministry by the law no.3 which is enacted at 2nd of May 1920. The books which published firstly in 1922 with the name of “Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası”, contain valuable informations about the epidemics’ periodical situation as well as the physical and the socio-economical properties of the handled territory. In the study, “Sıhhî-i İctimâî Coğrafya” books of six province (Niğde, Kayseri, Konya, Ankara, Kırşehir, Çankırı) which they are in Central Anatolia Region today, have been reviewed and datas about four frequent basic disease (syphilis, malaria, tuberculosis, smallpox) have been compiled for picturizing the general health condition of the region at that period. It is assessed that the study would make informative contribution to those whom conduct a study on epidemics or city history.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Coğrafya Temel Sağlık Hizmetleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Yıldırım, Nuran, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Koruyucu Sağlık Uygulamaları”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 5, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, s.1320-1338.
  • Sakaoğlu, Necdet, “Osmanlı’da Salgınlar”, Toplumsal Tarih, Sayı: 22, (Ekim 1995), s.23-25.
  • Koz, M. Sabri, “Türk Halk Kültürünün Unutulmuş Kaynaklarından Biri: Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası”, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Cilt 1, Ankara, 1992, s.37-58.
  • Gümüşçü, Osman, “Milli Mücadele Dönemi Türkiye Coğrafyası için Bilinmeyen Bir Kaynak: Türkiye’nin Sıhhi-i ve İçtimai Coğrafyası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı:45, Ankara, 1999, s.939-968.
  • Tevfik Sağlam, Büyük Harpte 3.Orduda Sıhhî Hizmet, Askeri Matbaa, İstanbul, 1941.
  • Satan, Ali, İngiliz Yıllık Raporları’nda Türkiye (1920), İstanbul, Tarihçi Kitapevi, 2010.
  • Raif, Türkiye’nin Sıhhî ve İctimâî Coğrafyası Kengırı Vilâyeti, Hilal Matbaası, İstanbul, 1926.
  • Panzac, Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba 1700-1850, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
  • Özdemir, Hikmet, Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2010.
  • Noyan, Abdülkadir, Son Harplerde Salgın Hastalıklarla Savaşlarım, Son Havadis Matbaası, Ankara, 1956.
  • Nikiforuk, Andrew, Mahşerin Dördüncü Atlısı-Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
  • Nazmi, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Konya Vilâyeti Ankara: Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • Musluhıddin Safved, Türkiye’nin Sıhhî İctimâî Coğrafyası Ankara Vilâyeti, Hilal Matbaası, İstanbul, 1925.
  • Mehmed Hayri, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Niğde Sancağı, Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • İbrahim İsmail, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Kırşehri Vilâyeti, (Haz:Kâmil Büyüker), Ocak Yayınları, Ankara, 2003.
  • Hıfzı Nuri, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Kayseri Sancağı, Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • T.B.M.M Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima Senesi 1, Cilt 1, On üçüncü İçtima, 09.05.1336.
  • T.B.M.M Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima Senesi 1, Cilt 1, Dokuzuncu İçtima, 02.05.1336.
APA ESEN A (2017). SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). , 73 - 90.
Chicago ESEN ATAKAN SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). (2017): 73 - 90.
MLA ESEN ATAKAN SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). , 2017, ss.73 - 90.
AMA ESEN A SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). . 2017; 73 - 90.
Vancouver ESEN A SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). . 2017; 73 - 90.
IEEE ESEN A "SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)." , ss.73 - 90, 2017.
ISNAD ESEN, ATAKAN. "SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)". (2017), 73-90.
APA ESEN A (2017). SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0(60), 73 - 90.
Chicago ESEN ATAKAN SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). ATATÜRK YOLU DERGİSİ 0, no.60 (2017): 73 - 90.
MLA ESEN ATAKAN SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). ATATÜRK YOLU DERGİSİ, vol.0, no.60, 2017, ss.73 - 90.
AMA ESEN A SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(60): 73 - 90.
Vancouver ESEN A SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926). ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(60): 73 - 90.
IEEE ESEN A "SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)." ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0, ss.73 - 90, 2017.
ISNAD ESEN, ATAKAN. "SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)". ATATÜRK YOLU DERGİSİ 60 (2017), 73-90.