KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ

Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 60 Sayfa Aralığı: 233 - 276 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-11-2018

KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ

Öz:
II. Meşrutiyet’in ilanının getirdiği özgürlük ortamı, basın, düşünce ve siyaset hayatına büyük bir canlanma getirmiş, bu dönemde pek çok yeni gazete yayınlanırken yeni siyasi fikirler ve siyasi partiler gelişmeye başlamıştır. Bu yeni siyasi akımlardan biri de sosyalizm olmuştur. Hüseyin Hilmi ve arkadaşları, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk örgütlü ve uzun süreli sosyalist yayıncılığını yapmaya başlamışlar, bir süre sonra da İmparatorluğun ilk sosyalist partisi olan Osmanlı Sosyalist Fırkası’nı kurmuşlardır. 1910 yılı Eylül ayından 1913 yılı Haziran’ına kadar siyaset sahnesinde kalan parti, ciddi bir etkinlik gösterememiş, kitleselleşememiş, seçimlere katılmamış ve parlamentoda milletvekili bulunduramamıştır. Temel faaliyeti basın alanı ile sınırlı kalmıştır. Bu partiyi kuran çevrenin basın alanındaki faaliyeti göreli olarak etkili olmuştur. İlk olarak çıkardıkları İştirak gazetesi kapatıldığında, İnsaniyet, Sosyalist ve Medeniyet isimli gazeteleri, biri kapandıkça diğeri onun yerine geçmek suretiyle yayınlayarak sosyalist yayın faaliyetini sürdürmüşlerdir. Bu çevrenin yayınlarında sosyalist düşüncenin tanıtılması, işçi sınıfı sorunlarının anlatılması, işçilere haklarını kazanmaları için örgütlenme bilinci aşılanması temel amaçlar olmuştur. 1913 yılında Mahmut Şevket Paşa’nın öldürülmesi sonrası, Osmanlı Sosyalist Fırkası üyelerinin ve gazetelerin sorumlularının tutuklanması ve sürgün edilmesi ile birlikte, fırka ve yayınlarının faaliyeti son bulmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler

OTTOMAN SOCIALIST PARTY COMMUNITY’S IDEAS IN THE FRAME OF ITS OWN PUBLICATIONS

Öz:
The Second Constitutional Period, had brought a significant revival in press, intellectual and political lives in the Ottoman Empire. Many newspapers had been published under the relatively free atmosphere of that period; new ideas had developed and the politcal parties had begun to be organized. One of the political thoughts, which had occured within this relatively free atmosphere, was socialism. The newspaper, titled ‘İştirâk’, which was the first organized and long-term published socialist publication by Hüseyin Hilmi and his colleagues, had begun to be published on February 26th, 1910. The same political group had estabilished the first Ottoman Socialist Party. It could not show a significant activity, not be a mass party, not participate in the elections and not have any deputy in the Parliament. Its main political activity remained limited within their publications. When their first newspaper, ‘İştirâk’, had been closed, they had published the other newspapers such as ‘İnsaniyet’, ‘Sosyalist’, and ‘Medeniyet’ substituting with each other, as one was closed; and thus, they had maintained their socialist publication activity. The fundamental objectives of such publications of that political group were to introduce the socialist thought, tell the problems of the working class and to impose the conscious to organise to the workers to led them to gain their rights. The political party and its publications had been ceased upon the Ottoman Socialist Party members and its newspapers’ editors were arrested and exiled, after Mahmut Şevket Pasha had been assassinated in 1913.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Sosyalist, Sene: 1 Sayı: 2, 16 Teşrinisani 1326 (29 Kasım 1910).
  • Sosyalist, Sene: 1, Sayı: 1 11 Teşrinisani 1326 (24 Kasım 1910).
  • Medeniyet, Sene: 1 Sayı: 2, 6 Kanunuevvel 1326 (19Aralık 1910).
  • Medeniyet, Sene: 1 Sayı: 1, 1 Kanunuevvel 1326 (14 Aralık 1910).
  • İştirâk, Sene:2 Sayı:20-3, 5 Temmuz 1328 (18 Temmuz 1912).
  • İştirâk, Sene: 2 Sayı: 20-2, 21 Haziran 1328 (4 Temmuz 1912).
  • İştirâk, Sene: 2 Sayı: 20-1, 7 Haziran 1328 (20 Haziran 1912).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 20, 2 Eylül 1326 (15 Eylül 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 19, 26 Ağustos 1326 (8 Eylül 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 18, 19 Ağustos 1326 (1 Eylül 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 17, 31 Mayıs 1326 (13 Haziran 1910) Ahmet Samim Özel Sayısı.
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 16, 29 Mayıs 1326 (11 Haziran 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 15, 22 Mayıs 1326 (4 Haziran 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 14, 15 Mayıs 1326 (28 Mayıs 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 13, 8 Mayıs 1326 (21 Mayıs 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 12, 1 Mayıs 1326 (14 Mayıs 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 11, 24 Nisan 1326 (7 Mayıs 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 10, 17 Nisan 1326 (30 Nisan 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 9, 10 Nisan 1326 (23 Nisan 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 8, 3 Nisan 1326 (16 Nisan 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 7, 27 Mart 1326 (9 Nisan 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 6, 20 Mart 1326 (2 Nisan 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 5 13 Mart 1326 (26 Mart 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 4, 6 Mart 1326 (19 Mart 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 3, 27 Şubat 1325 (12 Mart 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 2, 20 Şubat 1325 (5 Mart 1910).
  • İştirâk, Sene: 1 Sayı: 1, 13 Şubat 1325 (26 Şubat 1910).
  • İnsaniyet, Sene: 1 Sayı: 2, 12 Ağustos 1326 (25 Ağustos 1910).
  • İnsaniyet, Sene: 1 Sayı: 1, 5 Ağustos 1326 (18 Ağustos 1910).
  • Zürcher, Erik Jan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalizm, Milliyetçilik ve Tarih Yazımı”, Mete Tunçay, Erik Jan Zürcher (Der.), Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalizm ve Milliyetçilik, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008, s.7-12.
  • Tunçay, Mete, “Hüseyin Hilmi Çevresi ve Osmanlı Sosyalist Fırkası”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1995, s.1450.
  • Sofuoğlu, Adnan, “Siyasal Partiler ve Demokrasi”, 80. Yılında Türkiye Cumhuriyeti ve Demokrasi, Editör: Yonca Anzerlioğlu ve diğerleri, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2004, s.89-105.
  • Jaures, Jean, “Laiklik”, Dine Karşı Düşünce Tarihi (Ed. Albert Bayet), Broy Yayınları, 1991, s.117-165.
  • Baydar, Oya, “İştirâkçı Hilmi”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt:6, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, s. 1822-1823.
  • Alkan, Mehmet Ö., “II. Meşrutiyet’te İstanbul’da Sosyalist Basın ve Sosyalist Yayınlar”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt:6, İletişim Yayınları, İstanbul, 1998, s.1834-35.
  • Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999.
  • Tunçay, Mete, Türkiye’de Sol Akımlar-I (1908-1925), BDS Yayınları, İstanbul, 2000.
  • Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler Cilt:1, İkinci Meşrutiyet Dönemi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1998.
  • Tökin, Füruzan Hüsrev, Türkiye’de Siyasi Partiler ve Siyasi Düşüncenin Gelişmesi 1839-1965, Elif Yayınevi, İstanbul, 1965.
  • Topuz, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003.
  • Tevetoğlu, Fethi, Türkiye’de Sosyalist ve Komünist Faaliyetler (1910-1960), Ankara, 1967.
  • Sayılgan, Aclan, Türkiye’de Sol Hareketler, Doğu Kütüphanesi, İstanbul, 2009.
  • Onulduran, Ersin, Political Development and Political Parties in Turkey, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1974.
  • Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008.
  • Louis, Paul, Fransız Sosyalizmi Tarihi (1789-1950), Dördüncü Yayınevi, İstanbul, 1966.
  • Koloğlu, Orhan, Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2006.
  • Kaygusuz Bezmi Nusret, Bir Roman Gibi, İhsan Gümüşayak Matbaası, İzmir, 1955.
  • Kansu, Aykut, 1908 Devrimi, İletişim Yayınları, İstanbul, 1995.
  • Güzel, M. Şehmus, Türkiye’de İşçi Hareketi 1908-1984, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1996.
  • Duverger, Maurice, Siyasi Partiler, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1993.
  • Çapanoğlu, Münir Süleyman, Türkiye’de Sosyalist Hareketleri ve Sosyalist Hilmi, Pınar Yayınevi, İstanbul, 1964.
  • Cerrahoğlu, A., Türkiye’de Sosyalizmin Tarihine Katkı, May Yayınları, İstanbul, 1975.
  • Akşin, Sina, Jön Türkler ve İttihat Terakki, İmge Kitabevi, Ankara, 1998.
  • Ahmad, Feroz, İttihat ve Terakki 1908-1914, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2007.
APA TEMÜR H (2017). KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. , 233 - 276.
Chicago TEMÜR Haydar KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. (2017): 233 - 276.
MLA TEMÜR Haydar KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. , 2017, ss.233 - 276.
AMA TEMÜR H KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. . 2017; 233 - 276.
Vancouver TEMÜR H KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. . 2017; 233 - 276.
IEEE TEMÜR H "KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ." , ss.233 - 276, 2017.
ISNAD TEMÜR, Haydar. "KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ". (2017), 233-276.
APA TEMÜR H (2017). KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0(60), 233 - 276.
Chicago TEMÜR Haydar KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ 0, no.60 (2017): 233 - 276.
MLA TEMÜR Haydar KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ, vol.0, no.60, 2017, ss.233 - 276.
AMA TEMÜR H KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(60): 233 - 276.
Vancouver TEMÜR H KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ. ATATÜRK YOLU DERGİSİ. 2017; 0(60): 233 - 276.
IEEE TEMÜR H "KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ." ATATÜRK YOLU DERGİSİ, 0, ss.233 - 276, 2017.
ISNAD TEMÜR, Haydar. "KENDİ YAYINLARI ÇERÇEVESİNDE OSMANLI SOSYALİST FIRKASI ÇEVRESİNİN FİKİRLERİ". ATATÜRK YOLU DERGİSİ 60 (2017), 233-276.