AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI
Yıl: 2018 Cilt: 16 Sayı: 61 Sayfa Aralığı: 97 - 151 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 20-12-2018
AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI
Öz: Türkiye’de Kürt Dili, devlet tarafından çoğunlukla güvenlik konsepti içinde ele alındı ancak bukonu, Kürt Sorunu’nun en önemli bileşenlerinden biri oldu. Geçmişten bu yana çeşitli siyasalve kültürel uygulamalar çerçevesinde ele alınan Kürt Dili konusunda ilk kez AKP dönemindefarklı bir uygulamaya gidildi. AKP, Kürt Sorunu’nu görüşme ve müzakerelerle çözme yolunda,Kürt dili konusunda ilk kez çeşitli ‘reform’lara başvurdu. Kısmen ‘resmi tanıma’yı da içeren bu‘reform’lar, bazı çevrelerde olumlu bulunurken, bazı çevrelerde de sert eleştirilerle karşılandı.Bu makalenin amacı, 1930’lardan AKP dönemine değin Türkiye Cumhuriyeti devletinin‘geliştirici’ (Türkçe) ve ‘kısıtlayıcı’ (gayri müslimlerin dilleri, Kürtçe vd.) dil politikalarını bazalarak, AKP döneminde uygulanan Kürt Dili ile ilgili ‘kurumsal reformcu’ politikaların çeşitliboyutlarını ve nedenlerini irdelemektir. Makalede bu ‘reform’ların mantığı ve uygulama biçimisorgulanmaktadır. Makalenin temel tezi, dille ilgili bu kurumsal ‘reform’ların Kürt Sorunu’nunçözümünde etkili olmadığıdır.
Anahtar Kelime: Konular:
Kurdish Language Policies during the AKP Era in Turkey
Öz: Kurdish language in Turkey, has been one of the most important components of the Kurdish Question that has usually been considered by the state mostly through the notion of security. For the first time a very different practice has been implemented during the reign of AKP governments about Kurdish language which was in the past dealt within the framework of various official political and cultural practices. The AKP governments have put a number of ‘reforms’ about Kurdish language for the first time into practice, towards resolving the Kurdish Question through dialogue and negotiations. These ‘reforms’, partially including ‘official recognition’, have been welcomed by some circles but criticized harshly by some others. The purpose of this article is to examine various dimensions and causes of the ‘institutional reform’ policies developed by the Turkish Republic about the Kurdish language, based on the language policies since 1930s, focusing on the policies of AKP period. In the study the logic and modus operandi of the ‘reforms’ are questioned. The main thesis of the study is that these ‘institutional reforms’ have not been effective in finding solutions to the Kurdish Question.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Zelyut, R. (1986). Osmanlıda Karşı Düşünce ve İdam Edilenler, İstanbul: Alan yay.
- Yücel, H. / Yıldız, S. (2015). “Kimliklenerek Toplumla Bütünleşme: Türkiye’deki Ermeni ve Yahudi Örgütlenmeleri Aktörlerinin Kimlik Algıları ve Stratejileri”, Alternatif Politika, C.7, Sayı:3.
- Yeni Şafak (2012). Erdoğan: Ana dilde eğitim diye bir şey yok, http://www. yenisafak.com/politika/erdogan-anadilde-egitim-diye-bir-sey-yok-414166 [Erişim Tarihi: 13.12.2017]
- Yeğen, M. (2011). Son Kürt İsyanı, İstanbul: İletişim
- Vittoria, P.(2016). Narrating Paulo Freire: Towards a pedagogy of dialogue, Londra: Institute for Education Policy Studies
- Uzun, M. (2006). Dengbêjlerim, İstanbul: İthaki, 7. Basım.
- Türkmen, E. A. ve Özmen, A. (Haz.), (2013). Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı. 60’lardan 2000’lere Seçme Metinler, Ankara: Dipnot yay.
- Timur, T. (2001). Türk Devrimi ve Sonrası, Ankara: İmge.
- Tagharobi, K. ve Zarei, A. (2016). Modernism in the Middle East and Arab World, Routledge Encyclopedia of Modernism, https://www.rem. routledge.com/articles/overview/accommodating-an-unexpected-guest (Erişim Tarihi: 11.12.2017]
- Skutnabb-Kangas, Tove. vd. (ed.) (2013). Çokdilli Eğitim Yoluyla Toplumsal Adalet, Türkçe Yayına Hazırlayanlar: Fatma Gök ve M. Şerif Derince, Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
- Shakib, M. K. (2011). The Position of Language in Development of Colonization, Journal of Languages and Culture, Vol. 2 (7), July, pp. 117- 123.
- Saraçoğlu, C. (2011). Şehir, Orta Sınıf ve Kürtler. İnkar’dan “Tanıyarak Dışlama”ya, İstanbul: İletişim yay.
- Sadoğlu, H. (2010). Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı.
- Sabah Gazetesi. (2012). “Kürtçe seçmeli ders eğitimi başladı”, http://www. sabah.com.tr/egitim/2012/10/03/kurtce-secmeli-ders-egitimi-basladi [Erişim tarihi: 24.02.2016]
- Rodney, W. (2015). Avrup Afrika’yı Nasıl Geri Bıraktı? Çev. Hülya Osmanağaoğlu, Ankara: Dipnot.
- Parıltı, A. (2006). Dengbêjler. Sözün Yazgısı, İstanbul: İthaki
- Özoğlu, H. (2017). Osmanlıda Kürt Milliyetçliği. Kimlik, Evrim, Sadakat, çev. N. Özok-Gündoğan ve A. Z. Gündoğan, İstanbul: İletişim.
- Önder, M. S. (2015). Devlet ve PKK İkileminde Korucular, İstanbul: İletişim yayınları.
- Oran. B. (2015). Türkiye’de Azınlıklar. Kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama, İstanbul: İletişim.
- Okutan, M. Ç. (2009). Tek Parti Döneminde Azınlık Politikaları, 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Ogunmodimu, M. (2015). Language Policy in Nigeria: Problems, Prospects and Perspectives, International Journal of Humanities and Social Science, Vol. 5, No. 9, September, pp. 154-160.
- Nunez, J. P. (2010). “Fransa Deneyimi”, çev. Eğitim Sen, Uluslar arası katılımlı Anadilde Eğitim Sempozyumu-1- (28-29 Haziran 2009), Ankara: Eğitim Sen Yayınları, ss. 41-46.
- Nettle, D. / Romaine, S. (2002). Kaybolan Sesler. Dünya Dillerinin Yok Oluş Süreci, çev. Harun Özgür Turgan, İstanbul: Oğlak yay.
- Millas, H. (2015). Yunan Ulusunun Doğuşu, İstanbul: İletişim.
- Millas, H. (2014). Geçmişten Bugüne Yunanlılar. Dil, Din ve Kimlikleri, İstanbul: İletişim.
- Mecheril, P. (2013). “Die Illusion der Inklusion. Bildung und die Migrationsgesellschaft”, Franco Zotta (Hrsg.), Vielfältiges Deutschland. Bausteine für eine zukunftsfähige Gesellschaft. Gütersloh: Bertelsmann.
- McCarthy, J. (1998). Müslümanlar ve Azınlıklar-Osmanlı Anadolu’sunda Nüfus ve İmparatorluğun Sonu, çev. Bilge Umar, İstanbul: İnkılap Kitabevi Yayınları.
- Massini-Cagliari, G. (2004). “Language Policy in Brazil: Monolingualism and Linguistic Prejudice”, Language Policy, 3:3-23.
- Martinez, S. B. (2010). “Valensiya Ülkesinde Dil Sorunu ve Katalanca Öğretimi” çev. K. İnal, Uluslar arası katılımlı Anadilde Eğitim Sempozyumu-1- (28-29 Haziran 2009), Ankara: Eğitim Sen Yayınları, ss. 246-250.
- Martin-Jones, M. ve Jones, K. (2000). Multilingual Literacies. Reading and Writing Different Worlds, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
- Lenin, V. İ. (1989). Ulusların Kaderlerini Tayin Hakkı, çev. M. Ardos, Ankara: Sol Yayınları, 7. Baskı.
- Lasagabaster, D. /Huguet, A. (ed.) (2007). Multilingualism in European Bilingual Contexts. Language Use and Atttitudes, Clevedon-BuffaloToronto: Multinlingual Matters LTD.
- Küçükcan, T. (2010): Arab Image in Turkey, Research Report, Ankara: SETA
- Kula, O. B. (2012). Almanya’da Türk Kültürü. Çok-Kültürlülük ve Kültürlerarası Eğitim, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- KONDA. (2011). Kürt Meselesi’nde Algı ve Beklentiler, İstanbul: İletişim
- KONDA. (2019). Toplumsal Yapı Araştırması, Biz Kimiz? http://www.konda. com.tr/html/dosyalar/ttya_tr.pdf.
- Koçak, M. (2013). Çok-Kültürlülük Açısından Dil Hakları, İstanbul: Liberte.
- Kloos, S. 2016. The Neo-Ottoman Turn in Turkey’s Refugee Reception Discourse. Alternatif Politika 8. no.3: 536–561.
- Kirby, F. (2000). Türkiye’de Köy Enstitüleri, Engin Tonguç (der.), Ankara: Güldikeni yayınları, 2. Baskı.
- Kaya, N. (2015). Türkiye Eğitim Sisteminde Renk, Etnik Köken, Dil, Din ve İnanç Temelli Ayrımcılık, İstanbul: Tarih Vakfı.
- Kaya, F. (2008). Osmanlı Döneminde Kürt Basını, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Kaya, N. (2007). Unutmak mı Asimilasyon mu? Türkiye’nin Eğitim Sisteminde Azınlıklar, İstanbul, Uluslar arası Azınlık Hakları Gurubu.
- Karpat, K. / Yıldırım, Y. (ed.) (2012). Osmanlı Hoşgörüsü, İstanbul: Timaş.
- Karasu, D. vd. (Yay. Haz.) (2007). Bingöl Dengbêjleri, İstanbul: Pêrî Yayınları
- Kalman, M. (1994). Osmanlı-Kürt İlişkileri ve Sömürgecilik, İstanbul: Med Yayıncılık.
- Kafkas Dernekleri Federasyonu (2006). Yok Olma Tehlikesi Altındaki Diller ve Adıge-Abhaz Dillerinin Konumu, Ankara.
- Iwamoto, N. (2005). The Role of Language in Advancing Nationalism, Bulletin of the Institute of Humanities, 38: 91-113.
- İshaki, Ayaz. “Gayrı Türkler Nasıl Türkleştirilebilirler?”, Cumhuriyet, 28 Haziran 1928, sayı 1426’dan aktaran Sadoğlu, H. (2010). Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı.
- İnal, K., Nohl, A.-M. (2017), The Asylum Issue and Political Mass Education in Turkey: How the Government Imposed the Acceptance of Syrian Refugees on Turkish Citizens, Southeast European and Black Sea Studies (Hakem aşamasında).
- İnal, K. ve Gezgin, U. B. (2017). Medyada Suriyeli Sığınmacılar Söylemi. Bir İkna Çalışmasının Analizi, Global Media Journal. Turkish Edition (Hakem aşamasında).
- İnal, K. (2015).“AKP’nin Müslüman Mahallesinde Komplolar”, Kemal İnal, Nuray Sancar, Ulaş Başar Gezgin (Haz.), Marka, Takva, Tuğra. AKP Döneminde Kültür ve Politika, İstanbul: Evrensel Yayınları, ss. 199-215.
- İnal, K. (2014). Çocuk ve Demokrasi, İstanbul: Ayrıntı yayınları.
- İnal, K. (2012). “Kürt Sorununun Önemli Bir Boyutu Olarak Dil. AKP Döneminde Kürtçenin Kamusallaşması”, Eğitim, Bilim, Toplum, Cilt: 10. Sayı: 37, Kış, ss. 76-112.
- İbar, G. (2012). Anadolulu Hemşehrilerimiz. Karamanlılar ve Yunan Harfli Türkçe, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı.
- Hut, D. (2016). Osmanlı Arap Vilayetleri, Arabizm ve Arap Milliyetçiliği, Vakanüvis. Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Ortadoğu Özel Sayısı, ss. 105-150.
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Kreolce [Erişim Tarihi: 29.02.2016]
- http://www.akparti.org.tr/site/akparti/parti-programi [Erişim tarihi: 22.02.2016]
- Güzel, H. C. (2013). Ana dilde eğitmin dmeokratikleşmeyle ilgisi yoktur, Sabah Gazetesi, https://www.sabah.com.tr/yazarlar/guzel/2013/09/22/ ana-dilde-egitimin-demokratiklesmeyle-ilgisi-yoktur [Erişim Tarihi: 13.12.2017]
- Güzel, H. C. (2012). Yeni Anayasa ve anadild eğitim, Sabah Gazetesi, https:// www.sabah.com.tr/yazarlar/guzel/2012/07/21/yeni-anayasa-ve-anadildeegitim [Erişim tarihi: 13.12.2017]
- Gündem-Online. (2010). Murat Batgi ve kültürel koruculuk meselesi, http://gundem-online.blogcu.com/murat-batgi-ve-kulturel-koruculukmeselesi/9009768 [Erişim Tarihi: 13.12.2017]
- Gültekin, M. B. (2012). Kürtçe Eğitim Sorunu, İstanbul: Kaynak Yayınları.
- Gözoğlu, M. (Yay. Haz.) (2013). Biz O Konuyu Daha Görmedik. Eğitim Sistemi ve Temsiliyet, İstanbul: Ermeni Kültürüve Dayanışma Derneği.
- Gözke, Ö. (2004). İstanbul’da İlk Kürtçe Kurs Açıldı, https://m.bianet.org/ bianet/kultur/43908-istanbulda-ilk-kurtce-kurs-acildi [Erişim Tarihi: 13.12.2017]
- Goodman, K. S. (2000). “Standart Language and Linguistic Conventions,” J. K. Peyton vd. (ed.), Language in Action: New Studies of Language in Society. Essays in Honor of Roger F. Shuy, New Jersey: Hampton Press,INC.
- Giles, H. /Coupland, N. (1991). Languages: Contexts and Consequences, Open University Press, Milton Keynes.
- Genelkurmay Başkanlığı. (1988). Atatürkçülük (Birinci Kitap) Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Fierman, W. (1991). Language Planning and National Development, Berlin ve New York: Mouton de Gruyter.
- Faroghi, S. (2011). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Ersanlı Behar, B. (1996). İktidar ve Tarih. Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-19379, İstanbul: Afa Yayınları.
- Eğitimde Reform Girişimi (ERG) (2010). Türkiye’de Çiftdillilik ve Eğitim. Sürdürülebilir Çözümler İçin Atılması Gereken Adımlar, İstanbul: Sabancı Üniversitesi.
- Eğitim Sen (2011). Eğitimde Anadilinin Kullanımı ve Çiftdilli Eğitim. Halkın Tutum ve Görüşleri Taraması, Ankara: Eğitim Sen yayınları.
- Eğitim Sen. (2010). Eğitim Sen Anadili Araştırması Türkiye Taraması, Ankara
- Dündar, F. (2000). Türkiye Nüfus Sayımında Azınlıklar, İstanbul: Çiviyazıları
- DİSA. (2012b). Çokdilliliğe Siyaset Penceresinden Bakmak, Diyarbakır: DİSA.
- DİSA. (2012a). Dilsel ve Kültürel Farklılıklar Açısından Öğretmen Yetiştirme, Diyarbakır: DİSA
- DİSA. (2011). Önce Anadili, Önce Anadili Broşürleri Dizisi, Diyarbakır: DİSA
- Dewitte, P. (ed.) (1999). Immigration et intégration. L’état des savoirs, Paris: Éditions La Découverte.
- Derince, M. Şerif. (2012b). Toplumsal Cinsiyet, Eğitim ve Anadili, Diyarbakır: DİSA (Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü).
- Derince, M. Şerif. (2012a). Anadili Temelli Çokdilli ve Çokdiyalektli Dinamik Eğitim: Kürt Öğrencilerin Eğitiminde Kullanılabilecek Modeller. Önce Anadili Analiz Raporları, Diyarbakır: DİSA (Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü).
- Derince, Mehmet Şerif. (2010). The Role of First Language (Kurdish) Development in Acquisition of a Second (Turkish) and a Third Language (English), Boğaziçi University, İstanbul, Unpublished Master Thesis.
- Çelik, Z. (2002). Language Engineering and the Formation of A Nation: Turkey Between 1932-1938, Unpublished Master Thesis, Ankara: METU.
- Çayır, K. / Ceyhan, M. A. (der.), (2013). Ayrımcılık. Çok Boyutlu Yaklaşımlar, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı.
- Çakır, İ. E. (2014). Osmanlı Toplumunda Köle ve Cariyeler, Sofya 1550-1684, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 36, ss.201-216.
- Coşkun,V., Derince, M. Şerif., Uçarlar, N. (2010). Dil Yarası. Türkiye’de Eğitimde Anadilinin Kullanılmaması Sorunu ve Kürt Öğrencilerin Deneyimleri, Diyarbakır: DİSA Yayınları.
- Crystal, D. (2007). Dillerin Katli. Bir Dilin Ölümü Bir Milletin Ölümüdür, çev. Gökhan Cansız, İstanbul: Profil.
- Ceyhan, M. A. / Koçbaş, D. (2011). Göç ve Çokdillilik Bağlamında Okullarda Okuryazarlık Edinimi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
- Ceyhan, M. A. / Koçbaş, D. (2009). Çiftdillilik ve Eğitim, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu Girişimi (ERG).
- Canatan, K. (2007). “Avrupa Ülkelerinin Azınlık Politikalarında Türkçe Anadil Eğitiminin Konumu. “İsveç, Fransa ve Hollanda Örnekleri”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3 Summer, ss. 159-172.
- Bruinessen, M. v. (2012). Kürdolojinin Bahçesinde. Kürdologlar ve Kürdoloji Üzerine Söyleşi ve Makaleler, çev. Mustafa Topal, İstanbul: İletişim yay.
- Bruinessen, M. v. (2011). Ağa, Şeyh, Devlet, çev. Banu Yalkut, İstanbul: İletişim yay., 7. Baskı.
- Bozarslan, H. (2013). “Önsöz. Türkiye’de Kürt Sol Hareketi”, İçinde: Kürdistan Sosyalist Solu Kitabı. 60’lardan 2000’lere Seçme Metinler, E. A. Türkmen ve A. Özmen (Haz.), Ankara: Dipnot yay., ss. 9-69.
- Blommaert, J./ Verschueren, J. (1992). “The Role of Language in European Nationalist Ideologies”, Pragmatics, 2:3, 355-375.
- Birikim Dergisi. (2010). “Çokdilliliğin İmkanları. Kürtçenin Halleri”, Sayı: 253, Mayıs.
- Beşikçi, İ. (1991). Türk Tarih Tezi, Güneş-Dil Teorisi ve Kürt Sorunu. Bilim Yöntemi. Türkiye’deki Uygulama 2, Ankara: Yurt Kitap-Yayın
- Beltekin, N. (2014). Okul ve Öteki Yurttaşlar. Kürt Politik Aktörlerinin Eğitimsel Deneyimleri, İstanbul: Vate Yayınevi.
- BBC Turkish (2004). İstanbul’da İlk Kürtçe Kursu Açıld, http://www.bbc. co.uk/turkish/europe/story/2004/09/040927_istanbul_kurdish.shtml [Erişim Tarihi: 13.12.2017]
- Bali, R. N. (2000). Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri-Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945), İstanbul: İletişim Yayınları, 4. Baskı.
- Baker, C. (2011). İkidilli Eğitim, Çev. Sezi Güvener, İstanbul: Heyamola Yayınları.
- Aykol, H. (2010). Kürt Medyasında Yirmi Yıl, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Ay, O. (W). (2012). Ghost Bodies in Uncanny Spaces: The Tensions in Kurdish Children’s Encounters with Education in Mersin, Unpublished Master Thesis, Boğaziçi University, İstanbul.
| APA | İNAL K (2018). AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. , 97 - 151. |
| Chicago | İNAL Kemal AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. (2018): 97 - 151. |
| MLA | İNAL Kemal AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. , 2018, ss.97 - 151. |
| AMA | İNAL K AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. . 2018; 97 - 151. |
| Vancouver | İNAL K AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. . 2018; 97 - 151. |
| IEEE | İNAL K "AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI." , ss.97 - 151, 2018. |
| ISNAD | İNAL, Kemal. "AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI". (2018), 97-151. |
| APA | İNAL K (2018). AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. Eğitim Bilim Toplum, 16(61), 97 - 151. |
| Chicago | İNAL Kemal AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. Eğitim Bilim Toplum 16, no.61 (2018): 97 - 151. |
| MLA | İNAL Kemal AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. Eğitim Bilim Toplum, vol.16, no.61, 2018, ss.97 - 151. |
| AMA | İNAL K AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. Eğitim Bilim Toplum. 2018; 16(61): 97 - 151. |
| Vancouver | İNAL K AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI. Eğitim Bilim Toplum. 2018; 16(61): 97 - 151. |
| IEEE | İNAL K "AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI." Eğitim Bilim Toplum, 16, ss.97 - 151, 2018. |
| ISNAD | İNAL, Kemal. "AKP DÖNEMİNDE KÜRT DİLİ POLİTİKALARI". Eğitim Bilim Toplum 16/61 (2018), 97-151. |
