Yıl: 2017 Cilt: 20 Sayı: 20 Sayfa Aralığı: 157 - 179 Metin Dili: İngilizce İndeks Tarihi: 21-12-2018

Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation

Öz:
-
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji

Patara’da Unguentarium Üretimi ve Yeni Bir Unguentarium Formu: Arkeolojik ve Arkeometrik Yorum

Öz:
Patara’nın unguentarium tipolojisi ve kronolojisinin ele alındığı çalışmanın yayınlanmasının ardından ulaşılan yeni veriler, konu hakkında tamamlayıcı niteliğe sahip bu makalenin ele alınmasına olanak tanımıştır. 2009 yılında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında bulunan üretim atığı iğ formlu unguentarium parçaları makalenin ana çıkış noktasını oluşturmaktadır. Antik dünyada, özellikle nekropolislerde sıkça karşılaşılan unguentarium’ların bölgelere göre değişen farklı tipolojileri onların tek bir merkezden ziyade, hemen hemen tüm bölgelerde yerel olarak üretilmiş olduklarını göstermektedir. Farklı birçok tipi bilinen unguentarium’lardan iğ formlu önekler ise en çok karşılaşılan tip olarak karşımıza çıkar. Patara’da MÖ 4-1. yy.’larda yoğun olarak görülen unguentarium formu iğ formlu unguentarium’lardır. Bu formun ardından kentte en sık görülen ve buluntu kontekstleri MÖ 1. yy. sonu ve MS 1. yy. içlerine tarihlendirilen farklı tipolojideki unguentarium’lar ise dikkat çekicidir. Likya Bölgesi’nde yoğun olarak görüldüğü yerin Eşen (Ksanthos) Vadisi olmasından hareketle bu yeni form için “Eşen Tipi” isimlendirmesi tercih edilmiştir. Bu form, genelde alçak ve küçük çaplı kaideye, küresel gövdeye ve dışa çekik ya da içe dönük dudakla sonlanan uzun silindirik boyuna sahiptir. Genelde kırmızımsı sarı/kırmızı hamura sahip örneklerin hamurlarıyla aynı ya da daha açık (açık pembe) renkte uygulanmış ince astarları bulunur. Bu yeni formun hamur yapısı, kentte bulunan üretim atığı iğ formlu örneklerle paralellik gösterir. Her iki tipolojideki örneklerin hamurları arasındaki benzerlik ve kentteki yoğun kullanımları unguentarium da üreten bir ya da birden fazla seramik atölyesinin varlığına işaret eder. Ele geçen üretim atığı parçalar ile en azından MÖ 2. yy.’da faal olan atölye ya da atölyelerin bu üretimlerine erken Roma İmparatorluk Dönemi’nde sadece form değiştirerek devam etmiş olduklarını söylemek mümkündür. Konu üzerine yapılan ilk çalışmada, gözlemlere ve arkeolojik bulgulara dayanarak Eşen Tipi unguentarium’ların Eşen Vadisi’nde bulunan kentlerde üretilmiş olabileceği belirtilmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda ele geçen üretim atığı iğ formlu örnekler ise, Eşen Tipi unguentarium’ların üretim yeri için önemli yeni verilere ulaşılmasına olanak tanımıştır. Kentte bulunan üretim atığı olan ve olmayan iğ formlu unguentarium’lar ile Eşen Tipi unguentarium’lar arasından seçilerek incelemeye alınan örnekler fiziksel özellikleri açısından belgelendikten sonra arkeometrik yönden uygulanan petrografik ve kimyasal metotlarla ele alınmıştır. Ayrıca bu örneklerin hammadde kökenlerinin anlaşılabilmesi amacıyla da Patara’ya yakın, çoğunluğu Eşen Çayı havzasında yer alan farklı yörelerden örneklenen killerle de ilişkilendirilmeye çalışılmıştır İnce kesit optik mikroskop analizi ile unguentarium’lar petrografik özelliklerine göre biri alt grup içeren 4 ana grup altında sınıflandırılmıştır. Örneklerin pişirim sıcaklıkları 800-950°C arasındadır. Seramik örneklerin yapısını; illit/smektit, illit/karbonat ve smektit/karbonat içeren ve 6 farklı yöreden örneklenen kil örneklerle ilişkilendirilebilecek mineral ve kayaçlar oluşturmaktadır. Seramiklerden Ung. Gr3a grubu örneklerinin, örneklenen kil kaynaklarının petrografik özelliklerinden farklı bir matriks yapısına sahip olduğu anlaşılmıştır. İncelenen iki grup kil kaynağı da seramik örneklerle ilişkilendirilememiştir. Örnek seti içindeki örneklerin çoğunun agrega içeriğinde tuğla kırığı parçaları da belirlenmiştir. PED-XRF analizi uygulanan unguentarium örnekler, ana bileşenleri açısından nispeten birbirine benzer kimyasal içeriğe ve bununla beraber benzer üretim teknolojisine sahipse de, SiO2 / Al2O3 ve kil grubu element dizinleri açısından en az 3 farklı atölye üretimini işaret eden kimyasal içerik sunmaktadırlar. Seramiklerin Sr ve Zr içeriklerinin ışığında üretimlerinde çoğunlukla (PK-B4 dışında) karasal kökenli hammadde kullanılmış olmalıdır.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Whitbread 1995 I. K. Whitbread, Greek Transport Amphorae: A Petrological and Archaeological Study (1995).
  • Thompson 1934 H. A. Thompson, “Two Centuries of Hellenistic Pottery”, Hesperia 3, 1934, 311-480.
  • Şimşek – Okunak – Bilgin 2011 C. Şimşek – M. Okunak – M. Bilgin, Laodikeia Nekropolü (2004-2010 yılları), Laodikeia Çalışmaları 1.1/1.2 (2011).
  • Shackley 2011 M. S. Shackley, “An Introduction to X-Ray Fluorescence (XRF) Analysis in Archaeology”, in: M. S. Shackley (ed.), X-Ray Fluorescence Spectrometry (XRF) in Geoarchaeology (2011) 7-44.
  • Rotroff 1997 S. I. Rotroff, Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material (1997).
  • Robinson 1959 H. S. Robinson, Pottery of the Roman Period: Chronology (1959).
  • Rapp 2002 G. Rapp, Archaeomineralogy (2002).
  • Özışık 2000 G. Özışık, Yapı Mühendisliğinde Tuğla Elemanlar ve Yapı Sistemleri (2000).
  • Özdilek 2016 B. Özdilek, “2009-2012 Andriake Kazılarından Ele Geçen Unguentarium, Şişe, Lykion ve Mortar Örnekleri”, Olba 24, 2016, 217-265.
  • Ohno 2007 Y. Ohno, “Spectral Color Measurement”, in: J. Schanda (ed.), CIE Colorimetry: Understanding the CIE System, Ch. 5 (2007) 5.1-5.30.
  • le Roy 2005 Ch. le Roy, “La nécropole du Létoon de Ksanthos”, in: H. İşkan – F. Işık (eds.), Güneybatı Anadolu’da Mezar Tipleri ve Ölü Kültü, Uluslararası Kolokyum, Antalya, 4-8 Ekim 1999, Lykia 6 (2005) 247-260.
  • Korkut – Işın 2015 T. Korkut – G. Işın, “Fethiye Müzesinden Bir Grup Tlos Seramiği”, in: T. Korkut (ed.), Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu (2015) 213-227.
  • Knigge 1976 U. Knigge, Der Südhügel, Kerameikos IX (1976).
  • İşkan-Yılmaz – Çevik 1995 H. İşkan-Yılmaz – N. Çevik, “Die Grüfte von Patara”, Lykia 2, 1995, 187-216. Kerr 1977 P. F. Kerr, Optical Mineralogy (1977).
  • Hayes 1997 J. W. Hayes, Handbook of Mediterranean Roman Pottery (1997).
  • Hayes 1975 J. W. Hayes, Roman and Pre-Roman Glass in the Royal Ontario Museum (1975).
  • Freestone et al. 2003 I. C. Freestone – K. A. Leslie – M. Thirlwall – Y. Gorin-Rosen, “Strontium Isotopes in the Investigation of Early Glass Production: Byzantine and Early Islamic Glass from the Near East”, Journal of Archaeometry 45, 1, 2003, 19-32
  • Dündar 2017 E. Dündar, Transport Jars and Stamped Amphoras from Patara, 7th to 1st centuries BC. The Maritime Trade of a Harbor City in Lycia, Patara IV.3 (2017).
  • Dündar 2008 E. Dündar, Patara Unguentariumları, Patara IV.1 (2008).
  • Demargne 1958 P. Demargne, Les piliers funéraires (1958).
  • Çevik – Bulut 2010 N. Çevik – S. Bulut, “Myra ve Limanı Andriake”, in: N. Çevik (ed.), Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi (2010) 25-115
  • Boulter 1963 C. G. Boulter, “Graves in Lenormant Street, Athens”, Hesperia 32, 1963, 113-137. Büyükyörük – Tibet 1999-2000 F. Büyükyörük – C. Tibet, “1998-1999 Yılı Antalya Doğu Nekropolü Kurtarma Kazıları”, Adalya 4, 1999-2000, 115-171.
  • Åström 1964 P. Åström, “Two Unguentaria and an Obol”, Opuscula Atheniensia 7, 1964, 187-190
  • Anderson-Stojanović 1992 V. R. Anderson-Stojanović, Stobi, The Hellenistic and Roman Pottery (1992).
  • Anderson-Stojanović 1987 V. R. Anderson-Stojanović, “The Chronology and Function of Ceramic Unguentaria”, AJA 91, 1987, 105-122.
APA DÜNDAR E, Akyol A (2017). Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. , 157 - 179.
Chicago DÜNDAR Erkan,Akyol Ali Akın Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. (2017): 157 - 179.
MLA DÜNDAR Erkan,Akyol Ali Akın Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. , 2017, ss.157 - 179.
AMA DÜNDAR E,Akyol A Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. . 2017; 157 - 179.
Vancouver DÜNDAR E,Akyol A Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. . 2017; 157 - 179.
IEEE DÜNDAR E,Akyol A "Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation." , ss.157 - 179, 2017.
ISNAD DÜNDAR, Erkan - Akyol, Ali Akın. "Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation". (2017), 157-179.
APA DÜNDAR E, Akyol A (2017). Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. Adalya, 20(20), 157 - 179.
Chicago DÜNDAR Erkan,Akyol Ali Akın Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. Adalya 20, no.20 (2017): 157 - 179.
MLA DÜNDAR Erkan,Akyol Ali Akın Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. Adalya, vol.20, no.20, 2017, ss.157 - 179.
AMA DÜNDAR E,Akyol A Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. Adalya. 2017; 20(20): 157 - 179.
Vancouver DÜNDAR E,Akyol A Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation. Adalya. 2017; 20(20): 157 - 179.
IEEE DÜNDAR E,Akyol A "Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation." Adalya, 20, ss.157 - 179, 2017.
ISNAD DÜNDAR, Erkan - Akyol, Ali Akın. "Unguentarium Production at Patara and a New Unguentarium Form: Archaeological and Archaeometric Interpretation". Adalya 20/20 (2017), 157-179.