DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ
Yıl: 2017 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 17 - 30 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.19129/sbad.327 İndeks Tarihi: 10-01-2019
DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ
Öz: Tarıma dayalı ilk kalıcı yerleşimler, Mezopotamya’ya komşu ve yeterli yağış alanAnadolu ile Levant bölgelerinde ortaya çıkmış olsa da, dünya tarihinde ilk şehirlerGüney Mezopotamya’da görülür.Başka bir ifadeyle, şehri meydana getirecekolan nüve komşu bölgelerde yeşermiş, fakat bu nüvenin şehir anlamında ilkmeyvesini verdiği yer, Mezopotamya toprakları olmuştur. Bu bağlamda,medeniyetin beşiği olarak kabul edilen Mezopotamya, insanoğlunun gerçekleştirdiğiikinci büyük devrime, yani Şehir Devrimi’ne ev sahipliği yapmıştır.Mezopotamya, şehirleşme olgusunun ilk görüldüğü yer olduğundan, genellikleburadaki ilk şehirlerin diğer kültürlerden bağımsız ve yerel bir gelişim sonucudoğduğu görüşü benimsenmiştir. Şehirli hayatı doğuracak olan gelişmelerintemellerinin Ubeyd Dönemi’nde atılmış olduğu görülür. Gerçek anlamda ilk şehir vebu kavramla bağlantılı olan şehir hayatı ise, Mezopotamya’nın güneyinde ancakUruk Dönemi’ne gelindiğinde karşımıza çıkmaktadır. Böylece, M.Ö. VI. Binyılınortalarında Ubeyd Dönemi’yle birlikte başlayan Güney Mezopotamya’daki yerleşikhayat süreci, M.Ö. IV. binyılda Uruk yerleşiminde şehirli bir dünyanın ve dolayısıylailk şehir devletinin doğuşu şeklinde meyvelerini vermiş, M.Ö. III. binyılda ErkenHanedanlar Dönemi’nde ise, sözkonusu şehir devletlerinin bu dönemi karakterizeetmesiyle altın çağını yaşamıştır.Bu makalemizde yukarıda ana hatlarıyla ifade edilen gelişmelerin izleri takipedilerek, bu sürecin Mezopotamya’da nasıl gerçekleştiği aktarılmaya çalışılacaktır.Bu anlamda makalenin kronolojik çerçevesi, Güney Mezopotamya’da M.Ö. VI.binyılın ortalarında başlayan ilk iskân aşamasından, M.Ö. IV. binyıl’da şehirlerindoğuşuna ve şehir devletinin yaygınlık kazandığı M.Ö. III. binyıla kadar uzanansüreç olacaktır. Bu süreç, sözkonusu gelişmeleri karakterize eden bulguların ilk kezortaya çıkartıldığı Ubeyd ve Uruk yerleşmeleri esas alınarak anlatılacaktır.
Anahtar Kelime: Konular:
THE EMERGENCE AND DEVELOPMENT OF THE EARLIEST CITIES AND CITY STATES IN THE WORLD HISTORY
Öz: Although the earliest permanent settlements based on agriculture originated in Anatolia and Levant regions neighbouring to Mesopotamia and receiving sufficient rainfall, the first cities in the world history are seen in the southern Mesopotamia. In other words, the seeds which would establish the city had emerged in the neighbouring regions, but the place where this seeds turned into cities as we today know was Mesopotamian lands. In this context, Mesopotamia, which is accepted as the cradle of civilization, has been home of the second revolution humankind achieved, which is the Urbanization Revolution. Since Mesopotamia was the region where urbanization first emerged, it is generally accepted that the emergence of the first cities in this region was independent of other cultures and was the result of a local development. It has been found that the foundations of the developments that would lead to urban life were laid in the Ubayd period. The first city in its real sense and the city life related to this concept is found in the south of Mesopotamia but only in the Uruk Period. Thus, the process of urbanised life which started in southern Mesopotamia during the Ubeyd Period in the middle of the 6 th millennium BC led to an urbanised world during the Uruk Period in 4 th millennium BC. This procedure then characterised the Early Dynasty period in 3 rd millennium BC, which was the golden age of the city-states. In this article, the traces of the developments outlined above will be examined and how this process took place in Mesopotamia will be detailed. In this sense, the chronological framework of the essay will cover a period that starts from the 6 th millennium BC when the earliest settlements emerged in Southern Mesopotamia and that reaches out the 4 th millennium BC when the cities were established and finally to the 3 rd millennium BC when the city-states spread. This process will be presented by foregrounding Ubeyd and Uruk settlements where the findings that characterize these developments have first been revealed.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Yoffee, N. (2004). Myths of the Archaic State : Evolution of the Earliest Cities, States and Civilizations, Cambridge University Press.
- Westenholz, A. (2002). "The Sumerian City-State", (Ed.) Hansen, Mogens Herman, A Comparative Study of Six City-State Cultures an İnvestigation, Copenhagen, Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, 23-42.
- Van de Mieroop, M. (2006). Antik Yakındoğu’nun Tarihi: İÖ 3000-323, Çev. Sinem Gül, Ankara, Dost Kitabevi Yayınları, 1. Baskı.
- Van De Mieroop, M. (1997). The Ancient Mesopotamian City, Oxford, Clarendon Press.
- Oates, J. (2004). Babil, Çev. Fatma Çizmeli, Ankara, Arkadaş Yayınevi.
- Nissen, H. J. (2004). Ana Hatlarıyla Mezopotamya: Yakındoğu Arkeolojisi’nin İlk Dönemleri (İ.Ö. 9000-2000), Çev. Z. Zühre İlkgelen, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Nemet-Nejat, K.R. (1998). Daily Life in Ancient Mesopotamia, Greenwood Press.
- McMahon, A. (2005). "From Sedentism to States: 10,000-3000 BCE", (Ed.) Daniel C. Snell; A Companion to the Ancient Near East, Malden, MA: Blackwell Publishing, 20-33.
- Maisels, C. K. (1999). Uygarlığın Doğuşu: Yakındoğu’da Avcılık ve Toplayıcılıktan Tarıma Kentlere ve Devlete Geçiş, Çev. Alaeddin S enel, Ankara, I mge Kitabevi.
- Kuhrt, A. (2009). Eskiçağda Yakındoğu, Çev. Dilek Şendil, C.I, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Baskı.
- Köroğlu, K. (2012). Eski Mezopotamya Tarihi: Başlangıcından Perslere Kadar, İstanbul, İletişim Yayınları, 7. Baskı.
- Kamenka, E. (1989). Bureaucracy, Oxford, Blackwell.
- Huot, J. L., Thalmann, J.P. and Valbelle, D. (2000). Kentlerin Doğuşu, Çev. Ali Bektaş Girgin, Ankara, İmge Kitabevi, 1. Baskı.
- Garfinkle, S.J. (2013). "Ancient Near Eastern City-States", (Ed.) Peter F. Bang, - Scheidel Walter, The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean, New York, Oxford University Press, 94-119.
- Finer, S.E. (1997). The History of Government from the Earliest Times, Oxford University Press.
- Dolukhanov, P. (1998). Eski Ortadoğu’da Çevre ve Etnik Yapı, Çev. Suavi Aydın, Ankara, İmge Kitabevi.
- Çevik, Ö. (2005). Arkeolojik Kanıtlar Işığında Tarihte İlk Kentler ve Kentleşme Süreci: Kuramsal Bir Değerlendirme, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Crawford, H. (2010). Sümer ve Sümerler, Çev. Nihal Uzan, Ankara, Arkadas Yayınevi.
- Childe, V. G. (2009). Tarihte Neler Oldu?, Çev. Alaeddin Şenel-Mete Tunçay, İstanbul, Kırmızı Yayınları, 5. Baskı.
| APA | TEKİN M (2017). DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. , 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| Chicago | TEKİN Murat DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. (2017): 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| MLA | TEKİN Murat DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. , 2017, ss.17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| AMA | TEKİN M DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. . 2017; 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| Vancouver | TEKİN M DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. . 2017; 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| IEEE | TEKİN M "DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ." , ss.17 - 30, 2017. 10.19129/sbad.327 |
| ISNAD | TEKİN, Murat. "DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ". (2017), 17-30. https://doi.org/10.19129/sbad.327 |
| APA | TEKİN M (2017). DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| Chicago | TEKİN Murat DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 12, no.2 (2017): 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| MLA | TEKİN Murat DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, vol.12, no.2, 2017, ss.17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| AMA | TEKİN M DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2017; 12(2): 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| Vancouver | TEKİN M DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2017; 12(2): 17 - 30. 10.19129/sbad.327 |
| IEEE | TEKİN M "DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ." Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12, ss.17 - 30, 2017. 10.19129/sbad.327 |
| ISNAD | TEKİN, Murat. "DÜNYA TARİHİ’NDE İLK ŞEHİR VE ŞEHİR DEVLETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI ve GELİŞİMİ". Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 12/2 (2017), 17-30. https://doi.org/10.19129/sbad.327 |
