Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 16 Sayfa Aralığı: 32 - 56 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-01-2019

SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI

Öz:
Edirne Türk İslâm Eserleri Müzesi ve Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi, Osmanlı mezartaşları açısından oldukça geniş yelpazede örnekler barındırmaktadır. Edirne'nin farklı hazire vemezarlıklarından getirilen 14. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar pek çok örnek Selimiye Camii arkabahçesinde yer alan sergileme alanında ve müzelerin bahçelerinde yer almaktadır. Buörneklerden hareketle Osmanlı Dönemi Edirne mezar taşları, mezar taşı tipolojisi, içerik vesüsleme açısından değişen ya da sabit kalan unsurlarıyla genel olarak değerlendirilecektir.Edirne'de 14. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar mezar taşlarının tipoloji, süsleme ve kitabe içeriğiaçısından değişime uğradığı görülmektedir. 14-15. yüzyılda Bursa üslubunu sürdürürken,başkent olduğu dönemde Fetret devrini yaşayan Edirne'nin kendi mezar taşı formunuyakalaması zaman almıştır. Edirnekâri olarak adlandırılan bu mezar taşları Balkanlardanİstanbul'a kadar pek çok yeri etkilemiş ve sevilerek kullanılan bir form olmuştur. İstanbul'unbaşkent olmasından sonra sanat merkezlerinin buraya taşınmış olması sebebiyle Edirne mezartaşları İstanbul üslubunda yapılmaya başlanmıştır. 18. yüzyıldan itibaren Avrupa'dan gelenetkilerle mezar taşı formları değişmese de süsleme açısından bütüncül bir değişimgerçekleşmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Sanat

THE STYLE OF OTTOMAN TOMBSTONE IN EDİRNE FROM SIMPLICITY TO OSTENTATION

Öz:
The Edirne Museum of Turkish Islamic Arts and the Museum of Archeology and Ethnography contain a wide variety of examples from the standpoint of the Ottoman tombstones. Many examples from 14th century to 20th century brought from Edirne's different cemeteries are located in the exhibition area and the gardens of the museums in the back garden of Selimiye Mosque. From these examples, Ottoman period Edirne tombstones, tombstone typology, content and decoration will be evaluated in general terms with changing or constant elements. In Edirne, from the 14th to the 20th century, the tombstones seem to have changed in terms of typology, ornamentation and inscription. While the Bursa style was maintained in the 14-15th century, it took time for Edirne, who lived in the period of Fetret as a capital city, to capture his own tombstone form. These tombstones, called Edirnekâri, have influenced many places from the Balkans to Istanbul and became a favorite form. Edirne grave stones started to be built in Istanbul style because the art centers were moved here after Istanbul was the capital city. Although the tombstone forms have not changed with the influences from Europe since the 18th century, a holistic change has taken place in terms of decoration.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Yörük, S., "Çelebi Unvanı Hakkında Bir Değerlendirme", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 18, Yaz 2011, s 290-297.
  • Şener, M. , "Kabir", DİA, Cilt:24, İstanbul, 2001, s. 35-37.
  • Sümbüllü, Y.Z., "Eski Türklerde Defin Şekilleri Üzerine Bir İnceleme", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C: IV, S: 2, Erzurum, 2004, s. 61- 72.
  • Roux, J. P., Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm, İstanbul, 1999.
  • Özer, M., "Sitti Şah Sultan'ın Edirne'deki Eserleri ve Mezarına Ait Taşlar", Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 2014-1, Sayı: 8, 2014, s. 175-214.
  • Özer, M., “Edirne'de Mihail Oğulları'nın İmar Faaliyetleri ve Bu Aileye Ait Mezar Taşlarının. Değerlendirilmesi”, I. Edirne Kültür Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Edirne, 2003, s. 311-350.
  • Özer, M., "Edirne'deki Osmanlı Dönemi Mezarlıkları-Hazireler, Mezar Taşları ve Türbeler", Konya Kitabı X (Rüçhan Arık - M. Oluş Arık'a Armağan), Konya, 2007, s.: 507-524.
  • Özer, M., "Edirne Müzesi'ndeki Osmanlı Dönemi Mezar Taşları I", 23.Araştırma Sonuçları Toplantısı Bildirileri, Cilt: 1, Ankara, 2006, s. 355-366.
  • Özer, C., Edirne’de Osmanlı Dönemi Natürmort Süslemeli Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim İş Eğitimi Bölümü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 1993.
  • Özer, C., "Edirne’de Üsküflü Mezar Taşı Örnekleri”, 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Cilt: 3, Ankara, 1995, s. 47-58.
  • Ögel, B., Türk Mitolojisi I, Ankara, 1993.
  • Kökrek, M., "Edirne'deki Yeniçeri Damgalı Şahideler", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Nisan 2015, s. 25-30.
  • Kökrek, M., "Edirne'deki Yeniçeri Şahideleri", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Ocak 2015, s. 30-34.
  • Kökrek, M., "Tarihi Edirne Mezar Taşları", Yeni Ufuklar Dergisi, Sayı:17, 2013, s. 34-37
  • Kökrek, M., "Edirne'de Taş ile Yazıyı Buluşturan Medeniyet: Osmanlı Mezar Taşları", İsmek El Sanatları Dergisi, Sayı:14, 2012, s. 72-77.
  • Kökrek, M., "Edirne Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi'nde Bulunan Kâdirî Şeyhlerine Ait Şahideler", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Ağustos 2016, s. 44-46.
  • Kökrek, M., "Edirnekârî Şâhideler", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Ekim 2015, s.18-21.
  • Karamürsel Güven, A., XV. Yüzyıl Osmanlı Mezar Taşları (İznik-Bursa-İstanbul), (İÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 1995.
  • Kapusuzoğlu, G.,"Çin Kaynaklarına Göre Türk Kültür Çevresinde Evlenme ve Cenaze Gelenekleri", TAD, C: 34, S: 58, 2015, s. 507-522.
  • Kafesoğlu, İ., Türk Milli Kültürü, İstanbul, 1984.
  • İşli, N.H., "Edirne Mezarları ve Taşları", Edirne: Serhattaki Payitaht, İstanbul, 1998, s. 445-447.
  • İşli, N., Kökrek, M., Yeniçeriler, Remizleri ve Mezar Taşları, İstanbul, 2017.
  • İpşirli, M., “Çelebi”, DİA, Cilt: 8, İstanbul, 1993, s. 259.
  • İnalcık, H., "Edirne'nin Fethi 1361", Edirne: Edirne'nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara, 1965, s. 137-159.
  • Hicabi, G., "Tasavvuf Kültürünün Mezar ve Mezar Taşlarına Etkisinde Bursa Örneği", Uluslar arası Bursa Tasavvuf Kültürü Sempozyumu 4, Bursa, 2005, s. 431-435.
  • Eldem, E., "Osmanlı Mezar Taşlarında Gelenek ve Modernlik, Değişen Ölüm", Toplumsal Tarih, Sayı: 110, Şubat, 2011, s. 42-51.
  • Doğan, B., Edirne Gazi Mihal Camisi Haziresi’ndeki Mezar Taşları, (Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne, 2009.
  • Demiriz, Y., Osmanlı Kitap Sanatında Doğal Çiçekler, İstanbul, 2005.
  • Dağlıoğlu, T., "Edirne Mezarları"., Edirne: Serhattaki Payitaht, İstanbul, 1998, s. 49-69.
  • Dağlıoğlu, H.T., "Edirne Mezarları", Türk Tarih, Arkeologya ve Etnoğrafya Dergisi, Sayı: 3, İstanbul, 1936, s. 163-192.
  • Çal, H., “Göynük (Bolu) Şehri Mezar Taşları”, Vakıflar Dergisi, Sayı: XXX, Ankara, 2007, s., 307–395.
  • Belli, O., Kırgızistan'da Taş Balbal ve İnsan Biçimli Heykeller, İstanbul, 2003
  • Baş, E., Edirne Beylerbeyi Camii Haziresi'nde Bulunan Mezar Taşları, (Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne, 2009.
  • Barthold, W., "Türklerde ve Moğollarda Defin Merasimi Meselesine Dair", (Çev. Abdülkadir İnan), Belleten, S:43, 1947, s. 515-539.
  • Bahar, H., "Avrasya’da Ölüm ve Türklerde Mezar Kültürü", Prof. Dr. Nejat Göyünç Armağanı, Konya, 2013, s. 267-304.
  • Aysal, N, "Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Giyim ve Kuşamda Çağdaşlaşma Hareketleri", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: X/22, 2011/Bahar, s.3-32.
  • Arslan, A., Edirne Üç Şerefeli Camii Haziresi Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2007.
APA KURTİŞOĞLU G (2018). SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. , 32 - 56.
Chicago KURTİŞOĞLU Gülay APA SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. (2018): 32 - 56.
MLA KURTİŞOĞLU Gülay APA SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. , 2018, ss.32 - 56.
AMA KURTİŞOĞLU G SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. . 2018; 32 - 56.
Vancouver KURTİŞOĞLU G SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. . 2018; 32 - 56.
IEEE KURTİŞOĞLU G "SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI." , ss.32 - 56, 2018.
ISNAD KURTİŞOĞLU, Gülay APA. "SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI". (2018), 32-56.
APA KURTİŞOĞLU G (2018). SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8(16), 32 - 56.
Chicago KURTİŞOĞLU Gülay APA SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 8, no.16 (2018): 32 - 56.
MLA KURTİŞOĞLU Gülay APA SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.8, no.16, 2018, ss.32 - 56.
AMA KURTİŞOĞLU G SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 8(16): 32 - 56.
Vancouver KURTİŞOĞLU G SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 8(16): 32 - 56.
IEEE KURTİŞOĞLU G "SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI." Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8, ss.32 - 56, 2018.
ISNAD KURTİŞOĞLU, Gülay APA. "SADELİKTEN GÖSTERİŞE EDİRNE OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARI". Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 8/16 (2018), 32-56.