Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet

AYDIN, Rıfat

Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet

Rıfat AYDIN (Gazi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Doktora Öğrencisi)

Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi

201 21

Yıl: 2018 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 229 - 255 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-01-2019

Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet

Öz:

Son üç yüz yıldır ulus devletler uluslararası sistemin kurucu unsuru ve oyuncusu konumundadır.İmparatorluklar çağının sona ermesi ile beraber art arda gelen devrimler (Fransız Devrimi ve SanayiDevrimi) beraberinde yeni bir devlet örgütlenmesini getirmiştir. Böylece toplumsal ve siyasal hayatınoluşumu ve gelişimi ulus devletler üzerinden şekillenmiş ve bu oluşma durumunun felsefi arka planınımilliyetçi ideoloji doldurmuştur. Milliyetçi söylem ile şekillenen bu yeni devlet biçimi beraberinde birulus olma durumunu ve bu ulusa uygun insanın inşasını da getirmiştir. Bu çerçevede çalışma ulus devletyapısını Avrupa’da (ve daha sonra tüm Dünya’da) ortaya çıkaran süreçleri farklı düşünürlerin tezlerinikarşılaştırarak açıklamayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda çalışmada, milliyetçilik – ulus devlet ilişkisitarihsel bir perspektifle ele alınılacak ve ulus devletin oluşumunda rol alan farklı içsel ve dışsal faktörlerirdelenecektir. Bu çerçeve ulus devletin ortaya çıkışını açıklayan teoriler dört başlıkta sınıflandırılarak(ekonomik, inşacı, sosyo-kültürel ve askeri temelli) karşılaştırmalı bir şekilde incelenecek. İlk olarakImmanuel Wallerstein ve Etienne Balibar’ın başını çektiği ekonomik temelli milliyetçilik teorisi elealınacak olup milliyetçiliğin, sosyalist ideolojilerin “ezilenlerin temsilcisi” rolünü özellikle ÜçüncüDünya’da nasıl devraldığını ve bu ülkelerin ulus devlet kurma süreçlerindeki rolüne değinilecektir. Dahasonra modernleşmenin bağımlı değişkeni olarak “inşacı” yaklaşımın milliyetçilik – ulus devlet ilişkisiperspektifi, Ernest Gellner ve Benedict Anderson başta olmak üzere icat edilen milletler ve/veya hayaledilen cemiyetler olarak ulus devletlerin nasıl kurgulandığına ilişkin tezler incelenecektir. Üçüncü biryaklaşım olarak ise Stein Rokkan’ın temsil ettiği sosyo-kültürel etmenlerin ulus devletin oluşumundakietkisi araştırılacaktır. Bu araştırmada state formation süreci Rokkan’ın kavramlaştırması üzerindensunulacaktır. Yine Antony Giddens ve Hagen Schulze’nin yaklaşımları da bu başlık altında açıklanacaktır.Modern devletin oluşum sürecinin en önemli unsurlarından birini askeri (ordu) ve bu bağlamdaki savaşpratikleri oluşturmaktadır. Savaşlar ve güvenlik politikaları, modern ulus devletin kurulmasında, iktidarınmerkezileştirilmesinde ve kurumsallaşmasında belirleyici bir role sahip olmuştur. Bu çerçevede özellikleCharles Tilly’nin savaş ile ulus devlet arasında kurduğu ilişkide kullandığı “zor”, “sermaye” ve “zorlaştırılmışsermaye” kavramları incelenerek Avrupa milletlerinin ulus devletler halini alması sürecinde askerisüreçlerin etkisi incelenecektir. Çalışma; ulus devlet – milliyetçilik ilişkisinde bu dört farklı yaklaşımıntezlerini karşılaştırarak bu yaklaşımların üstünlük ve zayıflıklarını sunacak; Diğer taraftan ulus devletiortaya çıkaran süreçlerin etki boyutunu da ele alacak; Son aşamada ise askeri temelli yaklaşımın diğeryaklaşımlara göre ulus devletin oluşumunu açıklamada sunduğu avantajlara yer verecektir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Kamu Yönetimi Asya Çalışmaları Kültürel Çalışmalar Uluslararası İlişkiler

Nation, Nationality and State: Nation State as a Modern Concept

Öz:

For the last three hundred years nation-states have been the founding element and player of the international system. The revolutions (French Revolution and Industrial Revolution), along with the end of the empire era, brought together a new state organization. Thus, the formation and development of social and political life is shaped through nation states, and the philosophical background of this state of formation is filled with nationalist ideology. This new form of state, shaped by nationalist discourse, has brought about the formation of a nation as well as the construction of a man suitable for this nation. This framework aims to explain the process of bringing nation-state structure to Europe (and then the whole world) by comparing the theses of different thinkers. In this context, the relationship between nationalism and nation-state will be analyzed from a historical perspective and different internal and external factors taking part in the formation of the nation state will be examined. Theories explaining the emergence of this framework nation state will be examined in a comparative way, classified in four categories (economic, constructivist, socio-cultural and military based). First, the theory of economic-based nationalism, led by Immanuel Wallerstein and Etienne Balibar, will be addressed and will refer to the role of nationalism, the “representative of the oppressed” of socialist ideology, especially in the Third World, and its role in the nation-state building process. Then the theses of the “constructivist” approach to modernization as a dependent variable will be examined as to how nation states are constructed as invented nations and / or imagined societies, particularly nationalism-nation state-related perspectives, Ernest Gellner and Benedict Anderson. As a third approach, the influence of the socio-cultural factors represented by Stein Rokkan in the formation of the nation state will be investigated. In this research the state formation process will be presented through Rokkan’s conceptualization. The approaches of Antony Giddens and Hagen Schulze will also be explained under this heading. One of the most important elements of the formation process of the modern state is the military (army) and the war practices in this context. Wars and security policies have played a decisive role in the establishment of the modern nation-state, the centralization and institutionalization of power. In this context, the effects of military processes will be examined in the process of the European nations becoming nation states by examining the concepts of “difficult”, “capital” and “hardened capital” that Charles Tilly uses in connection with the nation state of war. Work; will present the advantages and weaknesses of these approaches by comparing the theses of these four different approaches in relation to nation state – nationalism; On the other side, it will also address the extent of the effects of processes that bring about the nation state; At the last stage, the military-based approach will have advantages in explaining the formation of the nation-state according to other approaches.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Siyasi Bilimler Kamu Yönetimi Asya Çalışmaları Kültürel Çalışmalar Uluslararası İlişkiler

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Weber, M. (2014). Bürokrasi ve Otorite. (Çev. H. B. Akın). 7.Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
Zizek, S. (2012). Yamuk Bakmak. (Çev. T. Birkan). 5. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları.
Yıldırım, E. (2006). Küreselleşen Dünyada Milliyetçilik. Milliyetçilik I. Doğu Batı Dergisi. S a y ı : 3 8 , Yıl:9.181-202.
Vergin, N.(2015). Siyasetin Sosyolojisi. 11. Baskı. İstanbul: Doğan Kitap.
Uzun, T. (2003). Ulus, Milliyetçilik ve Kimlik Üzerine Bir Değerlendirme. Kimlikler. Doğu Batı Düşünce Dergisi. Sayı: 23. 131-154.
Türkdoğan, O. (1995). Niçin Milletleşme. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
Touraine, A. (2011). Demokrasi Nedir? (Çev: O. Kunal). 5. Baskı İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tilly, C. (2001). Zor, Sermaye ve Avrupa’da Devletlerin Oluşumu. (Çev: K. Emiroğlu). İstanbul: İmge Yayınevi.
Tilly, C. (2000). Avrupa’da Devrimler – 1492-1992. (Çev: Ö. Arıkan). İstanbul: Yeni Binyıl Yayınları.
Taburoğlu, Ö. (2008). Dünyevi ve Kutsal. İstanbul: Metis Yayınları.
Şahin, H. (2016). Tarihsel Süreçte Savaşların Devletin Oluşumu ve Dönüşümündeki Rolü. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı 24, 87-101.
Smith, A.D.(2014). Milli Kimlik. (Çev. B. S. Şener). 7. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Schulze, H. (2005). Avrupa’da Ulus ve Devlet. (Çev. T. Binder). İstanbul: Literatür Yayınları.
Sarıbay, A.Y. (2000). Global Bir Bakışla Politik Sosyoloji. Bursa: Alfa Yayınları.
Roskin, M. G. (2014). Çağdaş Devlet Sistemleri: Siyaset, Coğrafya, Kültür. (Çev. B. Seçilmişoğlu) 7. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
Rokkan, S. (1975). Dimensions of State Formation and Nation Building: A Possible Paradigm For Research on Variations Within Europe. New Jersey: Princeton University Press.
Poggi, G. (2005). Modern Devletin Gelişimi. (Çev. Ş Kurt – B. Toprak). 3.Baskı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Özkırımlı, U. (2005). Milliyetçilik Kuramları.5. Baskı. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Öğün, S.S. (2000). Mukayeseli Sosyal Teori ve Tarih Bağlamında Milliyetçilik. Bursa: Alfa Yayınevi.
Meriç, C. (2005). Mağaradakiler. 12. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mann, M. (1993). The Sources of Social Power, Volume 2: The Rise of Classes and Nation – States 1760- 1914. Cambridge: Cambridge University Press.
Jeanniere, A (2000). Modernite Nedir?, (Çev. N. Tutal). Der. Mehmet Küçük, Modernite V e r s u s Postmodernite. 3. Baskı. Ankara: Vadi Yayınları.
Jaffrelot, C. (1998). Bazı Ulus Teorileri. Uluslar ve Milliyetçilikler. (Çev. S. İdemen.) Haz. Jean Leca. İstanbul: Metis Yayınları.
Lipset, S. M, Rokkan S, (1967) “Cleavage Structures, Party Systems, And Voter Alignments: An Introduction”, Party Systems And Voter Alignments: Cross-National Perspectives. New York: Free Press.
Leca, J.(1998). Neden Söz Ediyoruz?. Uluslar ve Milliyetçilikler. (Çev. S. İdemen.) Haz. Jean Leca. İstanbul: Metis Yayınları.
Kohn, H. (2008). The Idea of Nationalism. 2. Baskı. New York: Transaction Publishers. (İlk Yayın 1944, Toronto).
Kılıçbay, M. A. (1996). Uyruktan Vatandaşa, Geçimden İktisada. Ankara: İmge Kitabevi.
Karyelioğlu, S. (2012). Ulus Devlet ve Milliyetçiliğin Tarihsel Dayanakları ve Küreselleşmenin Ulus Devlet ve Milliyetçilik Üzerindeki Etkileri. Ethos Dergisi. Sayı:5(1).137-169.
Karatani K. (2017) Dünya Tarihinin Yapısı Üretim Tarzlarından Mübadele Tarzlarına. (Çev. A. Karatay). İstanbul: Metis Yayınları.
İnternet: Erdoğan, M. Cemaat, Cemiyet ve Ulus Devlet. http://www.liberal.org.tr//
İnternet: http://www.latin-dictionary.org/natio
Işıklar, C. (2008) Günümüz Türkiye’sinde Ordunun Asker alma Sisteminin Korunması Meselesi ve Millî Devlet Anlayışı ile İlgisi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Sayı: XII.797-821.
Hobsbawm, E.J. (2014). Milletler ve Milliyetçilik. (Çev. O. Akınhay). 5. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Habermas, J. (2002). Öteki Olmak, Ötekiyle Yaşamak. (Çev. İ. Aka). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Güldiken, N. (2006). Ulus, Ulus-Devlet ve Uluslaşma Kavramlarına İlişkin Tartışmalar ve T ü r k i y e . Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2).157-168.
Giddens, A.(2008). Ulus Devlet ve Şiddet. (Çev. C. Atay). 2. Baskı. Kalkelon Yayınları.
Gellner, E. (2013). Uluslar ve Ulusçuluk. (Çev. B. Ersanlı – G. G. Özdoğan). 3. Baskı. İstanbul: Hil Yayıncılık.
Foucault, M.(2004). Toplumu Savunmak Gerekir. (Çev. Ş. Aktaş). 3. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Delannoi, G.(1998). Milliyetçilik ve İdeolojik Kataliz. Uluslar ve Milliyetçilikler. (Çev. S. İdemen.) Haz. Jean Leca. İstanbul: Metis Yayınları.
Çam, E. (2005). Siyaset Bilimine Giriş. 9. Baskı. İstanbul: Der Yayıncılık
Calhoun, C. (2012). Milliyetçilik. (Çev: B. Sütçüoğlu). 3. Baskı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınlar.
Boztemur, R. (2006). Tarihsel Açıdan Millet ve Milliyetçilik: Ulus-Devletin Kapitalist Üretim Tarzıyla Birlikte Gelişimi. Milliyetçilik I. Doğu Batı Dergisi, Sayı: 38, Yıl:9.161- 180
Bozkurt, V. (2009). Değişen Dünyada Sosyoloji.4. Baskı. Bursa: Ekin Yayınevi.
Beriş, H. E. (2008), Moderniteden Postmoderniteye. Siyaset. 2. Baskı. Ankara: Lotus Yayınevi.
Breuilly, J. (2000). Nationalism and The History of Ideas. British Academy. No:105.187-223.
Baumann, G. (2006), Çok Kültürlülük Bilmecesi: Ulusal, Etnik ve Dinsel Kimlikleri Yeniden Düşünmek. (Çev. I. Demirakın). Ankara: Dost Kitabevi.
Balibar, E ve Wallerstein, I.(2013). Ulus Biçimi: Tarih ve İdeoloji. Irk Ulus Sınıf. (Çev: N. Ökten). 5. Baskı. İstanbul: Metis Yayıncılık.
Arent, H. (2016). Totalitarizmin Kaynakları-2 Emperyalizm. (Çev. B. S. Şener) 5. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Anderson, B. (2014). Hayali Cemaatler. (Çev. İ. Savaşır). 7.Baskı. İstanbul: Metis Yayıncılık.
Ağaoğluları, M. A. (1991), Demokratik Mitoslar: Halk-Ulus Egemenliği ve Siyasal Temsil. Ankara Üniversitesi Siyasi Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt: XLVI, No.1-2. 21-30.
Abdulvahap, A. (2012) Modern Ulus Devletlerin Doğuşu. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.61-70.

APA	AYDIN R (2018). Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. , 229 - 255.
Chicago	AYDIN Rıfat Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. (2018): 229 - 255.
MLA	AYDIN Rıfat Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. , 2018, ss.229 - 255.
AMA	AYDIN R Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. . 2018; 229 - 255.
Vancouver	AYDIN R Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. . 2018; 229 - 255.
IEEE	AYDIN R "Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet." , ss.229 - 255, 2018.
ISNAD	AYDIN, Rıfat. "Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet". (2018), 229-255.

APA	AYDIN R (2018). Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 229 - 255.
Chicago	AYDIN Rıfat Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi 6, no.1 (2018): 229 - 255.
MLA	AYDIN Rıfat Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, vol.6, no.1, 2018, ss.229 - 255.
AMA	AYDIN R Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 2018; 6(1): 229 - 255.
Vancouver	AYDIN R Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 2018; 6(1): 229 - 255.
IEEE	AYDIN R "Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet." Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6, ss.229 - 255, 2018.
ISNAD	AYDIN, Rıfat. "Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet". Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi 6/1 (2018), 229-255.