İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

ÇOBAN, İsmail

İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

İsmail ÇOBAN (Atatürk Devlet Hastanesi, Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı, Antalya, Türkiye)

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

7 0

Yıl: 2017 Cilt: 6 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2232 - 2255 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-01-2019

İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Öz:

Düşüncelerin, duyguların işlenmesi sonucunda yazınsal olarak karşımıza çıkan metinler aslında birbirinin devamı niteliğinde, birbirinden izler taşıyan, ortaklıklar barındıran ürünlerdir. Türk yazı dili içerisinde ayrı bir yere ve öneme sahip olan Orhun Yazıtları da içerdikleri kültürel ögeler ile Türk Dünyası‟nda pek çok şaire ve yazara ilham kaynağı olmuşlardır. Azerbaycan coğrafyasının yetiştirdiği önemli Şairlerden biri olan İslam TÜRKAY da Orhun Yazıtları‟ndan ve eski Türk yaşayış ve inanışından beslenen şairler arasında yer almaktadır. Şairin Eşgim Menim Dar Ağacım adlı eserinde yer alan “Türk Oğlu Türkem Men” başlıklı şiirde bunu açıkça görmek mümkündür. Bu yazıda “Türk Oğlu Türkem Men” başlıklı şiir ile Orhun Yazıtları arasındaki metinlerarasılık bağını ortaya çıkarmak amacıyla her iki metin karşılaştırmalı olarak incelenmiş; metinlerdeki ortak ögeler (yaratılış, yaşayış ve inanış, töre, tarihî ve kültürel bağlar, toprağa, suya, vatana, devlete ve millete önem verme, atalar kültü, Türklük gurur ve şuuru, birlik ve bütünlük…) tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Edebiyat Edebi Teori ve Eleştiri

THE EXAMINATION OF INTERTEXTUALITY BETWEEN ĠSLAM TÜRKAY’S POEM ENTITLED “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” AND THE ORKHON INSCRIPTIONS

Öz:

The texts that literally come out as a result of processing thoughts and feelings, are in fact the products of continuation of each other and have traces and similarities. The Orkhon Inscriptions, which have an importance in Turkish writing language, have also become a source of inspiration for many poets and writers in the Turkish world with the cultural items they contain. One of the most important poets of Azerbaijani geography Ġslam Türkay is also among the poets are fed from the Orkhon Inscriptions and old Turkish life and beliefs. It is possible to see this clearly in the poem entitled “Türk Oğlu Türkem Men” which is included in the work of the poet „EĢgim Menim Dar Ağacım‟. In this article, both texts are examined comparatively in order to reveal the intertextuality between the poem entitled “Türk Oğlu Türkem Men” and the Orkhon Inscriptions. The common elements (creation, life and belief, customs, historical and cultural ties, valuing the water, land, patriarchy, state and nation, ancestry, Turkish pride and consciousness, unity and integrity) have been identified.

Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Edebiyat Edebi Teori ve Eleştiri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

http://azerbaycanedebiyati.com/index.php/sayfa/detay/islam_turkay EriĢim tarihi: 24.04.2017.
YILDIZ, T. (2015). Değişen Bağlamlar, Dönüşen Anlatılar: Halk Hikâyelerinden Beyaz Perdeye Metinlerarası İlişkiler. Millî Folklor, 27(108), 135 – 146.
USEEV, N. (2016). Manas Destanı‟nda “Türkü Til” Kavramı. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 41. 203-223.
URAZ, M. (1994). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
TÜRKAY, İ. (1991). Eşgim Menim Dar Ağacım. Bakü.
TEKİN, T. (2014). Orhon Yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TEKİN, T. (2003). Orhon Yazıtları Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. İstanbul: Yıldız.
TEKİN, Ş. (1988). Köktürklerin Tarihi Hakkında Çin Kaynakları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı 1961, 359-362.
ŞENGÜL, Ş. (2012). Metinlerarası Anlam Aktarımında Bir Yöntem Olarak Efkrasis: ŞiirRoman ve Sinemada Kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ŞAHİN, N. (2017). Cengiz Aytmatov’un Eserlerinin Değerler Eğitimi Bağlamında İncelenmesi ve Ortaokul Türkçe Ders Kitapları İçin Metin Önerileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
ŞAHİN, N. (2014). Fazıl Ahmet Bahadır‟ın “Tarih Türkçe Konuşur” Adlı Şiirinin Metinlerarasılık Bağlamında İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(3), 185-195.
ROUX, J. P. (2011). Eski Türk Mitolojisi. Ankara: BilgeSu.
RİFAT, M. (2005). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları: 1. Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
RADLOFF, W. (2008). Türklük ve Şamanlık. İstanbul: Örgün Yayınevi. çev. A. Temir, T. Andaç, N. Uğurlu.
PALA, İ. (1989). Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ.
ÖGEL, B. (1995). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamalarıyla Destanlar). II. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ONAY, A. T. (1992). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. (haz. Cemâl Kurnaz).
MERT, O., ALYILMAZ, S., BAY, E. ve AKBABA, S. (2009). Orhun Yazıtlarındaki Değerlerin Öğretmen Adayları Tarafından Algılanma Düzeyi Üzerine Bir Ġnceleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of Internatıonal Socıal Research Karadeniz Sosyal Araştırmalar Özel Sayısı, 2(7), 279-287.
MERT, O. ve BOZKIRLI, K. Ç. (2015). Orhun Yazıtları‟nda Boyları Bir Araya Getirme Çabaları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 1-15.
MERT, O. (2009). Ötüken Uygur Dönemi Yazıtlarından Tes Tariat Şine Us. Ankara.
KRİSTEVA, J. (1972). Bachtin, das Wort der Dialog und der Roman. Jens Ihwe (Hrsg.) Literaturwissenschaft und Linguistik. Ergebnisse und Perspektiven. Bd.3. Athenäum, Frankfurt/M.
KORKMAZ, Z. (1994). Yazılı Devirlerdeki Gelişmelere Göre Türkçenin Yaşı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı 1989, 353-370.
KAYA, D. (2014). Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ.
KAPLAN, M., AKALIN, M. VE BALİ, M. (1973). Köroğlu Destanı. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
İNAN, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
GEMALMAZ, E. (2010). Türkçenin Derin Yapısı. Ankara: Belen Yayıncılık. Yayına Hazırlayanlar: Cengiz Alyılmaz ve Osman Mert.
ERKMAN AKERSON, F. (2005). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
ERGİN, M. (2014). Dede Korkut Kitabı – 1. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ERCİLASUN, A. B. (2004). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
ELİZADE, R. (2008). Azerbaycan Folklorunda Tebiet Kultları. Bakü.
EKİZ, T. (2007). Alımlama Estetiği mi Metinlerarasılık mı? Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47(2), 119-127.
EHMEDOV, T. (1995). Azerbaycan Yazıçıları Ensiklopedik Me’lumat Kitabı. Bakü.
DURBİLMEZ, B. (2015). Eflâtun Cem Güney‟in „Dede Korkut Masalları‟na Metinler Arası Bir Yaklaşım: „Kan Turalı‟ Örneği. Millî Folklor, 27(108), 165 – 179.
ÇORUHLU, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
ÇOBAN, İ. (2013). Orhun Yazıtlarının Dilin Dört Becerisi Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
COŞKUN, B. (2013). Asaf Hâlet Çelebi‟nin Şiirlerinde Metinlerarasılık Bağlamında Türk Ġslam Tarihi ve Kültürüne Göndermeler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 95 - 122.
CANIM, R. (2004). Türk Mitolojisinde “Simurg” Motifi. Literary History of Turkic Peoples: Turkic Epics International Symposium. Bakü. 74-76.
BORATAV, P. N. (1984). Köroğlu Destanı. İstanbul: Adam Yayıncılık.
BAUMAN, R. (2008). Tür, Performans ve Metinlerarasılığın Üretimi. Millî Folklor, 20(78), 114 – 122. çev. Işıl Altun.
BARS, M. E. (2013). Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Oğuz Kağan Destanı‟na Bir Bakış. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(4), 181-197.
BANG, W. ve ARAT, R. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı. İstanbul: Burhaneddin Basımevi.
AYTMATOV, C. (2015). Gün Olur Asra Bedel. İstanbul: Ötüken Yayınları. (çev. Refik Özdek)
ATEŞ, M. (2001). Mitolojiler ve Semboller Anatanrıça ve Doğurganlık Sembolleri. İstanbul.
ALYILMAZ, S. (2003). Borçalılı Bilim Adamı, Eğitimci, Şair Valeh Hacılar Hayatı-Sanatı- Şiirleri. Ankara.
ALYILMAZ, C. (2016). “Gobu”stan’ın Gizemi (“Kıpçaklar”a Giden Yol). Ankara: Bitlis Eren Üniversitesi Yayınları.
ALYILMAZ, C. (2015). İpek Yolu Kavşağının Ölümsüzlük Eserleri. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
ALYILMAZ, C. (2010). Azerbaycan‟da Eski Türk İzleri. I. Uluslararası Uzak Asya’dan Ön Asya’ya Eski Türkçe Bilgi Şöleni 18-20 Kasım 2009, Afyonkarahisar, 9-23.
ALYILMAZ, C. (2007). (Kök)türk Harfli Yazıtların İzinde. Ankara: Karam Yayıncılık.
ALYILMAZ, C. (2005). Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu. Ankara: Kurmay Kitap YayınDağıtım.
ALYILMAZ, C. (2004). Ġpek Yolu ve Orhun Yazıtları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 24, 181-192.
ALYILMAZ, C. (2000). Özbekistan Cumhuriyeti'nin Devlet Armasındaki Hüma KuĢu Tasviri. Orkun Dergisi, 23, 12-15.
ALYILMAZ, C. (1997). Doğu Türkistan. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 7, 157-173.
ALYILMAZ, C. (1996). Köktürk Yazıtları ve Köktürk Yazıtlarında Atlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 4, 155-164.
AKTULUM, K. (2004). Parçalılık / Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınevi.
AKTULUM, K. (1999). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
AKTAŞ, S. (2011). Yeni Bir Roman Uyarlaması Olan “Saatler” Filminde Metinlerarasılık ve Göstergeler Arasılık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
AKSAN, D. (2014). En Eski Türkçenin İzlerinde. İstanbul: Bilgi Yayınevi.

APA	ÇOBAN İ (2017). İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. , 2232 - 2255.
Chicago	ÇOBAN İsmail İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. (2017): 2232 - 2255.
MLA	ÇOBAN İsmail İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. , 2017, ss.2232 - 2255.
AMA	ÇOBAN İ İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. . 2017; 2232 - 2255.
Vancouver	ÇOBAN İ İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. . 2017; 2232 - 2255.
IEEE	ÇOBAN İ "İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ." , ss.2232 - 2255, 2017.
ISNAD	ÇOBAN, İsmail. "İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ". (2017), 2232-2255.

APA	ÇOBAN İ (2017). İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 6(4), 2232 - 2255.
Chicago	ÇOBAN İsmail İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 6, no.4 (2017): 2232 - 2255.
MLA	ÇOBAN İsmail İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.6, no.4, 2017, ss.2232 - 2255.
AMA	ÇOBAN İ İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2017; 6(4): 2232 - 2255.
Vancouver	ÇOBAN İ İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2017; 6(4): 2232 - 2255.
IEEE	ÇOBAN İ "İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 6, ss.2232 - 2255, 2017.
ISNAD	ÇOBAN, İsmail. "İSLAM TÜRKAY’IN “TÜRK OĞLU TÜRKEM MEN” BAŞLIKLI ŞİİRİNİN ORHUN YAZITLARI İLE METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 6/4 (2017), 2232-2255.