FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ

GÖRKAŞ, İrfan

FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ

İrfan GÖRKAŞ (Bozok Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Dinler Tarihi Anabilim Dalı, Yozgat, Türkiye)

Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

7 1

Yıl: 2017 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 13 - 34 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 23-03-2019

FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ

Öz:

Yazımız bir varlık analizidir. Analizimiz, Farabi’nin ‘el-mevcud’ ve ‘vücud’ terimleriile ‘lafzun müşterek’ terimini kapsamaktadır. Varlıkta ortaklık meselesi, müştereklikle/ortaklıkla sıfatlanmış varlık (el-mevcud) meselesidir. O nedenle makalemizin birincikısmında, Farabi düşüncesindeki ‘varlığın müşterek sıfatı’ belirlenmektedir. Sıfat dilde ‘birçok’ anlamına gelmekte ve eklendiği kavrama bu anlamları kazandırmaktadır.Dilde iki türlü ortaklık söz konusudur. Birincisi lafızda ortaklık ikincisi anlamda ortaklık. Farabi düşüncesinde bunlar, müştereklik (mutavâtı’lık, muşekkeklik, musevakalık) ve müteradiflik meseleleridir. Yazımızın ikinci kısmında ortaklığın mahiyeti analizedilmektedir. Onun mahiyeti ya ortaklık, ya birlik, ya süreklilik, ya eşitliktir. Mahiyetanalizinde ‘Şey’, ‘Kategoriler (cevher-araz)’, ‘Zât’ ve ‘Bir’ kavramları örnek olarak alınmaktadır. ‘Şey’, ‘Cevher-Araz’ ve ‘Zât’ kavramları için Farabi’nin Kitabu’l-Hurûf’u, ‘Bir’kavramı için Kitabu’l-Vâhid ve’l-vahde’si kullanılmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi Sosyoloji Felsefe Psikoloji

The Issue ‘Commonality In Being (Al-Mavjud Lafz Muşterek)’ In Farabi’s Metaphysics

Öz:

Our paper is an analysis on being. Our analysis covers Farabi’s ‘essence (el-mevcud) and ‘existence (el-vücud) terms and homonym term (lafzun müşterek)’. The problem of homonym term in being is a problem of being that received the attribute ‘müşterek’. Therefore, ‘müşterek’-attribute of being in Farabi’s thought is determined in the first part of our paper. The ‘müşterek’-attribute means ‘a lot’ of meanings in the language and gives these meanings to the concept it is added. So there are two types of partnership or commonality. One of them is homonymous and the second of them is synonymous. In Farabi’s thought, they are musterekship (mutavâtı’ship, musekkekship, musevakaship) and muteradifship issues. In the second part of our paper, the nature of the commonality meanings is analyzed. Its nature is oneness, commonness or plurality, continuity, equality meanings. In the analysis of the nature, thing, categories (jauhar and araz) and being/self (zât) concepts are given as an example. Book of Letters by Farabi is used for ‘thing, substance-accident and self-being’ concepts. Moreover, for ‘one’ concept, Book of One and Oneness is used.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi Sosyoloji Felsefe Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Al-Farabi, Al-Hurûf, edited by Muhsin Mehdi, Beyrut 1970.
Ali Yasin, Cafer, el-Farabi fi hududihi ve rüsumihi, Alemü’l-kütüb, Beyrut 1405/1985, s. 646.
Cihami, Cirar, Mevsûatu müstalahâti’l-Kindi ve’l-Farabi, Mektebetü Lübnan, Beyrut 2002, I, 190.
Durmuş, İsmail, “Müşterek”, DİA, XXXII, 172
Farabi, Kitabu’l-Hurûf, çev. Ömer Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul 2008.
Farabi, Kitabu’l-Vâhid ve’l-vahde, neşr. Muhsin Mehdi, Casablanca 1989.
Görkaş, İrfan, “Farabi Metafiziğinde Varlık (el-Mevcud) ve Eklentileri”, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi BOZİFDER, 2017, 11, 67-90. http://dergipark.gov.tr/bozifder/issue/29949/310679.
Güneş, Kadir, Arapça-Türkçe Sözlük, Mektep Yay., İstanbul 2014.
Kılıç, Cevdet, “Farabi Bir ve Birlik”, çev. Cevdet Kılıç, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/2 (2008), ss. 441–466.
Komisyon, El-Mucemu’l-arabiyyü’l-esasiyyü, Naşir el-Münazzamatü’l-arabiyyetü li’t-terbiyeti ve’s-sekafeti ve’l-ulum, Tunus 1988. Macit, Muhittin, “Teşkik”, DİA, XL, 567.
Macit, Muhittin, İbn Sinâ’da Metafizik ve Meşşâî Gelenek, Litera Yayıncılık, İstanbul 2012.
Razi, Kutbuddin, Risale Fi Tahkiki’l-külliyyat, Türkiye Yazma Eserler Kurumu, İstanbul 2013.
Şahin, Hatice, “Türkçede Ön Ek”, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bursa 2006/1, yıl: 7, sayı: 10.
Şirinov, Agil, Nasîrüddin Tusî’de Varlık ve Uluhiyet, İsam Yay., İstanbul 2011.
Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, 1993.
Vural, Mehmet, İslam Felsefesi Sözlüğü, Elis, Ankara 2011.

APA	GÖRKAŞ İ (2017). FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. , 13 - 34.
Chicago	GÖRKAŞ İrfan FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. (2017): 13 - 34.
MLA	GÖRKAŞ İrfan FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. , 2017, ss.13 - 34.
AMA	GÖRKAŞ İ FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. . 2017; 13 - 34.
Vancouver	GÖRKAŞ İ FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. . 2017; 13 - 34.
IEEE	GÖRKAŞ İ "FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ." , ss.13 - 34, 2017.
ISNAD	GÖRKAŞ, İrfan. "FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ". (2017), 13-34.

APA	GÖRKAŞ İ (2017). FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 13 - 34.
Chicago	GÖRKAŞ İrfan FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, no.2 (2017): 13 - 34.
MLA	GÖRKAŞ İrfan FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.2, 2017, ss.13 - 34.
AMA	GÖRKAŞ İ FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2017; 6(2): 13 - 34.
Vancouver	GÖRKAŞ İ FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2017; 6(2): 13 - 34.
IEEE	GÖRKAŞ İ "FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ." Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.13 - 34, 2017.
ISNAD	GÖRKAŞ, İrfan. "FARABİ METAFİZİĞİNDE ‘VARLIKTA MÜŞTEREKLİK (EL-MEVCUD LAFZUN MÜŞTEREK)’ MESELESİ". Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2017), 13-34.