TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ

YILMAZ, orhan

TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ

Orhan YILMAZ (Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimleri Bölümü, Yozgat, Türkiye)

Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

60 12

Yıl: 2017 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 107 - 134 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 23-03-2019

TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ

Öz:

Hadis külliyatı içinde beden ve ruh sağlığı, ilaçlar, hastalıklar ve tedavi yolları gibi doğrudantıp ilmi ile ilgili pek çok rivayet mevcuttur. Hatta bu rivayetlere istinaden ilahiyat alanındaözel bir çalışma alanı oluşmuştur. Tıbb-ı nebevî olarak isimlendirilen bu saha, İslâm tarihiboyunca Müslüman bireylerin sağlıklı yaşamak ve tedavi olmak için başvurduğu en önemli bilgi kaynaklarından biri olmuştur. Modern tıp ne kadar ilerlerse ilerlesin muhafazakârMüslümanlar bugün bile her fırsatta Tıbb-ı nebevî’ye müracaat etmekte ve şifayı birtakımhadislerde aramaktadır. Bu talepten dolayıdır ki Tıbb-ı nebevî bir çeşit alternatif tıp olarakrağbet görmeye devam etmektedir.Biz bu çalışmamızda hıfzıssıhha, sağlık, şifa ve tedavi konularında tavsiye ve telkin içeriklibazı hadisleri ele aldık. Tıbb-ı nebevî’nin kaynağı olan hadislerden bazılarının sıhhat durumu, kaynak değeri, vürûd sebebi, bu hadislerin nasıl anlaşılması gerektiği ve günümüztoplumuna etkileri üzerinde durduk. Konu ile ilgili önemli gördüğümüz görüş ve değerlendirmelere ilaveten kendi düşüncelerimize de yer verdik.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi Sosyoloji Felsefe Psikoloji

Prophetic Medicine And Critics On Some Hadiths

Öz:

There are many narrations about the medicinal science fields like physical and spiritual health, drugs, diseases, and treatment modalities in Hadith Compilations. Based on these narrations, a new and specific study area was formed in Theology. This field, which is called as “the Prophetic Medicine”, has been the most important source of information for centuries in Islamic history to live healthily and to treat diseases in Muslim societies. No matter how further modern medicine improved, even today, conservative Muslims apply the Prophetic Medicine in every opportunity and seek for remedy in some Hadiths. Because of this demand, the Prophetic Medicine is favored much as an alternative medicine. In this study, we investigated some Hadiths that included recommendations on sanitation, health, remedy, and treatment. We dealt with the accuracy, source value, reason of the delivery of these hadiths, which constitute the source of the Prophetic Medicine, and how they should be understood, and on their effects on today’s society. We added our own viewpoints and interpretations as well as important viewpoints of other authors on the study topic. Key Words: Hadith, sunnah, medicine, Prophetic Medicine

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi Sosyoloji Felsefe Psikoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aba, Veli, Duygusal Yakınlık Bağlamında Nesnel Cerh Uygulama Örnekleri (Baba-Oğul/Hoca-Talebe Özelinde), Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, cilt: 16, sayı 2, 2016, ss. 125-156.
Abdurrezzak, b. Hemmam, es-San’ânî (ö. 211/826), el-Musannef, tah., Habiburrahman el-A’zamî, el-Mektebetü’l-İslâmî Yay., 2. Basım, I-XI, Beyrut 1403.
Aclûnî, İsmail b. Muhammed (ö. 1162/ 1748), Keşfu’l-Hafâ ve Muzîlu’l-İlbâ Amma’ştehera mine’l-Ahâdisi alâ Elsineti’n-Nâs, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye Yay., I-II, Beyrut 1988.
Ağırakça, Ahmet, İslâm Tıp Tarihi, Çağdaş Basın Yay., İstanbul 2004.
Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855), el-Müsned, tah., Şuayb Arnavut, Müessesetü’rRisâle, Beyrut 2001.
Ali b. Nâyif eş-Şuhûd, el-Mufassal fî Ahkâmi’l-Hicra, Beyrut 1993.
Ali el-Kârî, Nureddin Ali b. Muhammed (ö. 1014/1605), el-Esrâru’l-Merfû’a fi’l-Ahbâri’l-Mevdû’a (Mevdû’atu’l-Kübra), tah., Muhammed es-Sabbâğ, Dâru’l-Emâne Müessesetü’r-Risâle Yay., Beyrut trs.
Atmaca,Veli, “Tıp ve Tıbb-ı Nebevî Hakkında Muâsır Çalışmalar”, F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı, 16/1, Elazığ 2011.
.........“Tıbb-ı Nebevî Edebiyatının Doğuşu Ve Gelişmesi (Bibliyoğrafya Denemesi)”, Hikmet Yurdu, yıl: 6, c: VI, sayı: 11, Haziran 2013.
Atûfî, Hayreddin Hıdır b. Mahmud b. Ömer (ö. 948/1541), Ravdu’l-İnsân fi Terbiyeti Sıhhati’l-Ebdan, Nuruosmaniye Yazma Eser Ktp., no: 03546- 001, vr. 181.
Bağcı, Musa, Beşer Olarak Hz. Peygamber, Ankara Okulu Yay., Ankara 2010.
Osman Bilgen, “Tıbb-ı Nebevî Literatürü ve Tarihsel Süreç”, Adana 2015 Uluslararası Tıbb-ı Nebevî Kongresi, 2015 Adana.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl (ö. 256/869), Sahîhu’l-Buhârî, Darusselam Yay., Riyad 1999.
Canlı, Mustafa, Hayrettin Atufî ve Ravdu’l-İnsan Adlı Eserinin Tahkiki, Tokat 2014.
Canan, İbrahim, Hz. Peygamber’in Sünnetinde Tıp, Ankara 1995.
ed-Dârekutnî, Ali b. Ömer (ö. 385/995), el-İlelü’l-Vâride fi’l-Ehâdisi’nNebevîyye, tah. Mahfuz er-Rahman, Dâru Taybe Yay., Riyad 1985.
Denizkuşları, Mahmud, Kur’an’ı Kerim ve Hadislerde Tıp, Marifet Yay., İstanbul 1982.
Dönmez, Mustafa, “Ebû Nuaym ve Et-Tıbbu’n-Nebevî İsimli Eseri Üzerine”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 16, sayı: 1, Bursa 2007.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (ö. 275/888), Sünenü Ebi Dâvûd, Dârusselam Yay., Riyad 1999.
Ebû Dâvûd et-Tayâlisî (ö. 204/819) el-Müsned, Dâru’l-Marife Yay., Beyrut trs.
Elbânî, Muhammed Nâsıruddin (ö. 1999), Silsiletü Ehâdîsi’d-Da’îfe ve’lMevdû’a ve Eseruha’s-Seyyiu fi’l-Ümme, Dâru’l-Me’ârif Yay., I-XIV, Riyad 1992.
Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah el-Isbâhânî (ö. 430/1038), Delâilu’n Nubuvve, tah., Muhammed Ravvâs Kal’acî, 2. bs, I-II, Beyrut 1986.
Hâkim, Ebû Abdullah en-Neysâbûrî (ö. 405/1014), el-Mustedrek alâ’s-Sahîhayn, Dâru’l-Kitâbi'l-'Arabî Yay., I-IV, Beyrut trs.
Hemmam b. Münebbih es-San’anî, Sahîfetü Hemmam b. Münebbih, tah., Ali Hasan Ali Abdulhamid, el-Mektebü’l-İslâmi Yay., Beyrut 1987.
İbn Arrâk, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Kinânî (ö. 963/1555), Tenzîhu’şŞeri’ati’l-Merfû’a 'ani’l-Ahbâri’ş-Şenî’ati’l Mevdû’a, tah., Abdulvahâb Abdullatif, Dâru’l-Kütübi’l-'İlmiyye Yay., 1. bs, I-II, Beyrut 1399.
İbnu'l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman (ö. 597/1200), Kitâbu’l-Mevdû’ât, tah., Abdurrahman Muhammed Osman, el-Mektebetü’s-Selefiyye Yay., I-III, Medine 1968.
.........el-‘İlelü’l-Mütenahiye fi’l-Ehâdîsi’l-Vâhiye, tah. Halil el-Mis, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye Yay., Beyrut 1403.
İbn Haldun, Abdurrahman, el-Mukaddime, Dâru’l-Fikr Yay., tah., Halil Şahhade, Beyrut 1988.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (ö. 852/1448), Fethu’l-Bâri, thk., Ahmed b. Ali b. Hacer Ebû’l-Fadl el-Askalânî, Dâru’l-Marife Yay., I-XIII, Beyrut 1379.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm, elMektebetü’l-İslâmî Yay., tah., Abdurrezzak el-Afîfî, I-IV, Beyrut trs.
İbn Hıbban, Muhammed b. Ahmed (ö. 354/965), el-İhsân fî Takrîbi Sahîhi İbn Hıbban, tah., Şuayb el-Arnaût, Müessesetü’r-Risâle Yay., I-XVIII, Beyrut 1988.
..........Kitâbu'l-Mecrûhîn Mine’l-Muhaddisîn ve’d-Du’afâi ve’l-Metrûkîn, tah., Mahmud İbrahim Zâyed, Dâru’l-Vâ’i Yay., 1. bs., Haleb 1396.
İbn Kayyim el-Cevziyye, Şemsuddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr b. Eyyub ez-Zura’i ed-Dımeşkî (ö. 751/1350), Zâdu'l-Me’âd fi Hedyi Hayri’l-‘İbâd, tah., Abdu’l-Kadir İrfanu’l-‘işa, Daru’l-fikr Yay., I-V, Beyrut 2003.
...... et-Tıbbu’n-Nebevî, tah., eş-Şeyh Salah Muhammed, Dâru İbn Heysem Yay., Kahire trs.
...... el-Menâru’l-Mûnîf fi’s-Sahîh ve’d-Da’îf, tah., Abdulfettah Ebû Gudde, Mektebû’l-Matbû’âti’l-İslâmiyye Yay., Beyrut 1994.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (ö. 273/886), esSünen, Dârusselam, Riyad 2000.
İbn Kesir, Ebû’l-Fida (ö. 774/1372), Müsnedü’l-Fâruk, Emîri’l-Mü’minîn Ebû Hafs Ömer b. Hattâb, tah., İmam b. Ali b. İmam, Dâru’l-Felah, I-III, Mısır 2009.
İbn Teymiyye, el-Fetâve’l-Kübra, Dâru’l-Kütübi’l-’İlmiyye Yay., I-VI, Beyrut 1987.
Kandemir, Yaşar, Mevzû Hadîsler, DİBY, 3. bs., Ankara 1984.
Karabulut, Ali Rıza Tıbb-ı Nebevî Ansiklopedisi, Mektebe Yay., Ankara 1993.
Karacabey, Salih, “Hadis Vahiy Münasebeti ve Tıpla İlgili Hadisler Hakkında Hattabi’nin Görüşleri”, U.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 4/4, Bursa 1992.
Mâlik b. Enes (ö. 179/795), el-Muvatta, Çağrı Yay., İstanbul 1981.
Muhammed b. İsmail (ö. 1182/1768), et-Tenvir Şerhu’l-Câmi’i’s-Sağir, thk., Muhammed İshak, Muhammed İbrahim, Mektebetü Dâri’s-Selam Yay., 1. bs., I-XI, Riyad 2011.
Müslim, Ebû’l-Huseyn Muslim b. Haccac el-Kuşeyri (ö. 261/874), Sahihu Müslim, Darusselam Yay., Riyad 1999.
el-Mübârekfûri, Ebû’l-Alâ, Abdurrahman b. Abdurrahim (ö. 1935), Tuhfetu’lAhvezi bi Şerhi Câmi’i’t-Tirmîzî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye Yay., I-X, Beyrut trs.
en-Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref, el-Minhacu Şerhi Sahihi Müslim b.
el-Haccac, Dâru İhyâi’t-Turasi’l-Arabî Yay., 2. bs., Beyrut 1392.
...... Riyazu’s-Salihin, çev., Yaşar Kandemir, İ. Lütfi Çakan, Raşit Küçük, Erkam Yay., I-VIII, İstanbul 2013.
es-San’ânî, Ebû Ukbe Hemmâm b. Münebbih b. Kâmil es-San‘ânî (ö. 132/750),
Sahîfetü Hemmam b. Münebbih, tah., Ali Hasan Ali Abdulhamid, elMektebü’l-İslâmi Yay., Beyrut 1987.
es-Sehâvi, Muhammed b. Abdurrahman (ö. 902/1497), Mekâsidu’l-Hasene, tah., Muhammed Osman, Dâru’l-Kitabi’l-Arabî Yay., 1. bs., Beyrut 1985.
es-Suyûtî, Celâlu’d-Dîn, Abdurrahman b. Ebi Bekr (ö. 911/1505), el-Leâli’lMesnû’a fi’l-Ehâdîsi’l-Mevdû’a, tah., Ebû Abdirrahman, Dâru’l-Kütübi’l- 'İlmiyye Yay., 1. Basım, Beyrut 1966.
et-Taberânî, Ebû'l-Kasım Süleyman b. Ahmed (ö. 360/970), el-Mu’cemu’lKebîr, tah., Hamdi Abdulmecid es-Selefî, Mektebetü İbn Teymiyye Yay., 2. Basım, I-XXV, Kahire 1994.
et-Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa (ö. 279/892), es-Sünen, tah., Ahmed Muhammed Şakir, I-V, Mısır 1975.
Yılmaz, Orhan, “İbn Kayyim’in Tıbb-ı Nebevî İle İlgili Görüşlerinin Değerlendirmesi”, Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2, Amasya 2014.
Zehebî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Siyeru A’lâmü’n-Nübelâ, Müessesetü’r-Risâle Yay., Beyrut 1985.

APA	YILMAZ o (2017). TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. , 107 - 134.
Chicago	YILMAZ orhan TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. (2017): 107 - 134.
MLA	YILMAZ orhan TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. , 2017, ss.107 - 134.
AMA	YILMAZ o TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. . 2017; 107 - 134.
Vancouver	YILMAZ o TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. . 2017; 107 - 134.
IEEE	YILMAZ o "TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ." , ss.107 - 134, 2017.
ISNAD	YILMAZ, orhan. "TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ". (2017), 107-134.

APA	YILMAZ o (2017). TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 107 - 134.
Chicago	YILMAZ orhan TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, no.2 (2017): 107 - 134.
MLA	YILMAZ orhan TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.6, no.2, 2017, ss.107 - 134.
AMA	YILMAZ o TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2017; 6(2): 107 - 134.
Vancouver	YILMAZ o TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2017; 6(2): 107 - 134.
IEEE	YILMAZ o "TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ." Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, ss.107 - 134, 2017.
ISNAD	YILMAZ, orhan. "TIBB-I NEBEVÎ VE BU KONUDAKİ BAZI HADİSLERİN DEĞERLENDİRMESİ". Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2017), 107-134.