Yıl: 2012 Cilt: 7 Sayı: 4 b Sayfa Aralığı: 1691 - 1710 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-05-2019

TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ

Öz:
Türkçe, akrabalık bildiren sözcükler bakımından dünyanın enzengin dillerinden biridir. Türkçede akrabalık ilişkilerini ifade eden pekçok sözcük bulunurken başka dillerde bir sözcükle birden fazlaakrabalık isminin karşılandığı görülür. Bu durum, Türkçenin zenginliğikadar Türk kültüründe yakın ilişkilere verilen önemi de göstermektedir.Türk toplumu, gelişmiş ve güçlü akrabalık ilişkilerinin olduğu birtoplumdur. Bu ilişkiler sayesinde dayanışma, hoşgörü, beraberlik vesorunların paylaşımı hedeflenir. Akrabalık bağı, kan hısımlığı dışındaevlilik, evlat edinme ve diğer ilişki biçimleriyle genişletilir. Türkçedeakrabalık adları ile ilgili pek çok yayın ve araştırma bulunmaktadır. Buyayınlara eksikliğini tespit ettiğimiz bir çalışmayla, Güncel TürkçeSözlüğü tarayarak ve bir tasnif sunarak katkı sağlamak istedik. Buçalışmada, Türk Dil Kurumunun 2012 yılında geliştirip zenginleştirerekkitap biçimiyle 11. basımını yaptığı Türkçe Sözlüğüyle ağ ortamındakiGüncel Türkçe Sözlüğü birlikte incelenmiştir. Tarama modelininuygulandığı çalışmada bulunan isimler sınıflandırılarak çeşitli altbaşlıklarla ortaya konulmuştur. Sözlükte 150 kadar akrabalık ismibulunmuştur. Bu sözcükler; eş anlamlılık, yaşa bağlı büyüklükküçüklük,cinsiyet, akrabaların birbirine yakınlık dereceleri, öz-üveyolma durumu, kültürel yakınlaşma ve geleneklere göre, kadına veerkeğe göre, baba, anne ve kardeşler tarafından oluşmasına göre,medeni duruma göre, birden fazla akrabalık adını karşılama durumunagöre, çokluk ve teklik anlamıyla kullanımına göre, yapısına göre veTürkçe, yabancı, karışık olma durumuna göre sınıflandırılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

CLASSIFICATION OF RELATIVES’ NAMES IN TURKISH DICTIONARIES

Öz:
Turkish is one of the richest languages on the world for the number of relatives’ names it has. While there exist many words which denote relatives in Turkish, one word may express several relatives’ names in other languages. This shows both the richness of Turkish and the importance given to relatives’ relations. Turkish society has advanced and powerful relatives's relations. Through these relationships, solidarity, tolerance, cooperation and sharing of problems are targeted. Relatives’s relations are extended through marriage, adoption and other forms of relationship than blood relationship. There have been many publications and researches on relatives’ names in Turkish. We want to contribute to these publications having a look at and classifying the vocabulary from the Modern Turkish Dictionary. In this work the Turkish Dictionary which was published as the 11th printing by Turkish Language Institution in 2012 and the Modern Turkish Dictionary are investigated. A particular dictionary searching model has been used and names have been classified. We can find approximately 150 relatives’ names. These are classified as related to synonyms of relatives’ names, related to being elder, younger, related to sex, related to closeness of relation, related to oneself and foster parents, related to cultural closeness and traditions, related to men and women, related to the formation by father, mother and sibling, related to marital status, related to one word may express several relatives’ names, related to using with plural and singular meanings, related to structure of the relatives’ names, related to Turkish, foreign language and mixed language.
Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKSAN, Doğan. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. 1. Cilt, Ankara: TDK Yayınları.
  • AKSAN,Doğan. (1999). Türkçenin Gücü. 6. Basım. Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • BALAMAN, Ali Rıza. (2002). Evlilik Akrabalık Türleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • BİNLER, Mehmet Ziya. (2006). Türk Dünyası Aile ve Akrabalık Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Selenga Yayınları.
  • BURAN, Ahmet (2000). Gakgo / Gakgoş Kelimesinin Kökeni ve Anlamı. Türk Dili (578). İubat, s.173-178.
  • CAFEROĞLU, Ahmet. (1972). “Kaşgarlı Mahmut'a Göre Akraba Adları”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Ekim, C: XXVII. S: 253. s. 22-26.
  • CRYSTAL, David, (2007), Dillerin Katli. Çev. Gökhan Cansız. İstanbul: Profil Yayıncılık.
  • DEMİRCİ, Kerim. (2008). Örtmece (Euphemısm) Kavramı Üzerine. Millî Folklor. S.77, s. 21-35.
  • GÖKALP, Ziya. (2011). Türkçülüğün Esasları, 11. Basım. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
  • GÖMEÇ, Saadettin. (2001). Köktürkçe Belgelerdeki Bazı Akrabalık İsimleri. Türk Dünyası Tarih Dergisi. S.173, s. 1-6.
  • GÖMEÇ, Saadettin. (2001). Divanü Lugat-it Türk’de Akrabalık Bildiren Terimler, Türk Kültürü, 39/464 s. 10-19.
  • GÜLENSOY, Tuncer. (1973-1974). Altay Dillerindeki Akrabalık Adları Üzerine Notlar, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, s.283-318.
  • http://tdkterim.gov.tr/bts/
  • http://www.tdk.org.tr/index.php?option=com_gts&view=gts
  • İNAN, Abdulkadir. (1968). Güvey. Türkiyat Mecmuası X; Makaleler ve İncelemeler. Ankara. 335- 340.
  • LI, Yong Song. (1999). Türk Dillerinde Akrabalık Adları. İstanbul: Simurg Yayınları.
  • KARAHAN, Leyla. (2009). Türkçede Dinî Anlamlı Bazı Kişi Adlarını Ekle Değiştirme Geleneği. Dil Araştırmaları, Sayı 4, Bahar, 17-24.
  • ÖZER, M. Adil. (1981). Türk Halk Biliminde Düğün-Evlilik-Akrabalık Terimleri Sözlüğü. Ankara: Ziya Gökalp Derneği Yayınları, Aslımlar Matbaası.
  • SOYDAN, Celal. (2003). Urdu Dilinde Akrabalık Terimleri ve Müslüman Hint Toplumunda Aile Yapısı. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi. S. 43, 43-56.
  • ŞENER, Esat. (1998). Türk Medeni Kanunu. 3. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi.
  • TEKİN, Talat. (1960). Amca ve Teyze Kelimeleri Hakkında. Türk Dili Araştırmaları YıllığıBelleten, Ankara: TDK Yayınları. s. 283-294.
  • TUTAR, Hüseyin. (2007). Kırgızlarda Akrabalık Terminolojisi ve Akrabalık İlişkileri. Hacettepe Ünv. Türkiyat Arşt. Enst. Dergisi, S. 6, Bahar, 155-170.
APA Emiroğlu S (2012). TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. , 1691 - 1710.
Chicago Emiroğlu Selim TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. (2012): 1691 - 1710.
MLA Emiroğlu Selim TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. , 2012, ss.1691 - 1710.
AMA Emiroğlu S TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. . 2012; 1691 - 1710.
Vancouver Emiroğlu S TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. . 2012; 1691 - 1710.
IEEE Emiroğlu S "TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ." , ss.1691 - 1710, 2012.
ISNAD Emiroğlu, Selim. "TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ". (2012), 1691-1710.
APA Emiroğlu S (2012). TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. Turkish Studies (Elektronik), 7(4 b), 1691 - 1710.
Chicago Emiroğlu Selim TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. Turkish Studies (Elektronik) 7, no.4 b (2012): 1691 - 1710.
MLA Emiroğlu Selim TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.7, no.4 b, 2012, ss.1691 - 1710.
AMA Emiroğlu S TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(4 b): 1691 - 1710.
Vancouver Emiroğlu S TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ. Turkish Studies (Elektronik). 2012; 7(4 b): 1691 - 1710.
IEEE Emiroğlu S "TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ." Turkish Studies (Elektronik), 7, ss.1691 - 1710, 2012.
ISNAD Emiroğlu, Selim. "TÜRKÇE SÖZLÜKTEKİ AKRABALIK ADLARININ TASNİFİ". Turkish Studies (Elektronik) 7/4 b (2012), 1691-1710.