YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ
Yıl: 2018 Cilt: 2018 Sayı: 139 Sayfa Aralığı: 51 - 80 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-05-2019
YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ
Öz: Yasama sorumsuzluğu bugün hemen hemen bütün çağ-daş dünya anayasaları tarafından kabul edilen bir kurumdur. Türk ve Amerikan Hukukunda Yasama Sorumsuzluğu Kurumu konulu bu ça-lışmada amaç, yasama sorumsuzluğunun bu ülkelerde hangi amaç ile kabul edildiğini, kabul ediliş amacının sınırsız koruma görüp gör-meyeceğini, yasama sorumsuzluğunun temsilciler bakımından şahsi imtiyaz olarak mı, yoksa yerine getirilen görev sebebiyle bahşedilen bir müessese olarak mı kabul edildiğini tartışarak bir sonuca ulaş-maktır. Türk ve Amerikan Hukukunda Yasama Sorumsuzluğu konulu bu çalışma altı bolüme ayrılarak incelenmiştir. Çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde yasama sorumsuzluğunun kavramsal çerçevesi ve tarihsel gelişimi Amerika ve Türkiye açısından incelenmiştir. Çalışma-nın üçüncü ve dördüncü bölümünde, Amerika ve Türkiye açısından yasama sorumsuzluğunun amacı ve kapsamı üzerinde durulmuştur. Çalışmanın beşinci bölümünde ise Türk ve Amerikan yargı kararla-rında yasama sorumsuzluğunun hukuki sonuçları incelenmeye ça-lışılmıştır. Son kısımda ise yasama sorumsuzluğu kurumu açısından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) ve ABD Kongresinde (Tem-silciler Meclisi ve Senato) üyelere verilen disiplin cezası uygulamaları anlatılmış ve sonuç kısmına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
THE CASE OF TURKEY AND UNITED STATES OF AMERICA LEGISLATIVE IRRESPONSIBILITY INSTITUTION, COMPERATIVE APPROACH
Öz: Today, Legislative irresponsibility instution is accep-ted by almost all contemporary world constitutions. The aim of the study on legislative acceptance of Parliamentary Privilege (irrespon-sibility) in Turkey and United States, which is bestowed on Member of Parliaments under unlimited protection as a personal privilege which might be contrary to the purposes and terms of its legislature and might result in unfulfillment of due tasks, is to reach a conclu-sion by discussing the acceptance of it as an institutionalized norm. This study consists of six parts. In the first and second part, concep-tual framework and the historical development of the Parliamen-tary Privilege (irresponsibility) are given in terms of US and Turkey. The scope and purpose of Parliamentary Privilege (irresponsibility) is given in the second and third part in terms of US and Turkey. In the fifth part, the legal consequences of the Parliamentary Privile-ge (irresponsibility) are discussed in Turkish and in American judicial decisions in terms of America and Turkey. In the last part, the dis-ciplinary punishments given to the members in the Turkish Grand National Assembly and the US Congress are explained and the result is reached.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- A Speech or Debate Privilege for State Legislators who Violate Federal Criminal Laws, 68 J. Crim. L. & Criminology 31 (1977)
- Abdulhakimoğulları Erdal, Bir Yasama Bağışıklığı Türü Olarak Türkiye’de Yasama Dokunulmazlığı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2008.
- Atar Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Basım Yayım ve Dağıtım, Güncellenmiş 9. Baskı, Konya, Ekim 2014
- Aydın Mesut, “Milletvekillerinin Yasama Sorumsuzluğunun Siyasal Parti Kapatma Davalarına Etkisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.58, S.4, 2009.
- Bilir Faruk, Türkiye’de Milletvekilliği ve Milletvekilliğinin Sona Ermesi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2001.
- Campell Enid, Rules o f Evidence and the Constitution, Monash University Law Review University Queensland Law Journal, Vol. 26, 2000.
- Döner Ayhan, “Parlamenter Bağışıklıklar”, AÜEHFD, C.VIII, S.l-2, 2004.
- Dönmezer Sulhi, Erman Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Beta, 12. bası, İstan-bul.
- Dunbay Seda, Türk Parlamento Tarihinde Yasama Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlı-ğı (1876-1995), On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı- İstanbul, Eylül 2013.
- Erem Faruk, Danışman Ahmet, Artuk M. Emin, Ceza Hukuku (Genel Hükümler), Seçkin Yayınevi, Ankara, 1997.
- Erem Faruk, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, AÜHF yayını No. 165, 6. bası Cilt I, Ankara 1962.
- Feyzioğlu, Metin, “Yasama Dokunulmazlığı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Der-gisi, C. 42, 1991-1992, Sayı: 1-4, ss. 21-45.
- Gözler Kemal, “Yasama Dokunulmazlığı: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İnce-lemesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 56, No 3, Temmuz-Eylül 2001.
- Gözler Kemal, Anayasa Hukukuna Giriş, Güncelleştirilmiş ve Düzeltilmiş 18. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2011.
- Gözler Kemal, Yasama Dokunulmazlığı: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İnce-lemesi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 56, No. 3, Temmuz-Eylül 2001, www.anayasa.gen.tr/dokunulmazlik.htm.
- Gözübüyük Şeref, Kili Suna, Türk Anayasa Metinleri (1839-1980), Ankara Üniversite-si Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları NO:496, 2. Bası, Ankara,1982.
- Greene, J., Negotiated Authorities: Essays in Colonial Political and Constitutional History 197, Charlottesville: University Press of Virginia, 1994.
- History, Art & Archives, U.S. House of Representatives, “Discipline & Punishment,”
- http://history.house.gov/Institution/Discipline/Expulsion-Censure-Reprimand /#expel
- http://history.house.gov/Institution/Discipline/Expulsion-Censure-Reprimand /#censure
- http://history.house.gov/Institution/Origins-Development/Discipline/ http://ncsl.typepad.com/the_thicket/2008/05/the-well-of-the.html http://www.adaletbiz.com/images/dosyalarim/abd_anayasasi.pdf,
- Keskinsoy Ömer, Yasama Sorumsuzluğu, Turhan Kitabevi, Birinci Bası Mart, 2007.
- Khinda Navneet and Granges Cara des, Parliamentary Privilege, January 2014, http:// ualawccsprod.srv.ualberta.ca/ccs/index.php/constitutional-issues/democratic-governance/739-parliamentary-privilege, Kıratlı Metin, Parlamenter Muafiyetler, Ankara 1961.
- Leopold Patricia.M., Free Speech in Parliament and the Courts, Legal Studies, Vol. 15, 1995.
- Macreadie Rachel ve Gardiner Greg, “An Introduction to Parliamentary Privilege”, Research Service, Parliamentary Library, Departement of Parliamentary Servi-ces, 2010.
- Madison James, Federalist, No. 57, “The Founders’ Constitution,” http://press-pubs. uchicago.edu/founders/documents/a1_2_3s16.html
- Marshall Goeffrey, Privilege and “Proceedings in Parliament”, Parliamentary Affa-irs, Volume XI, Issue 4, 1 January 1957, Pages 396–404.
- May Thomas Erksine, Parliamentar Practice, A Treatise of The Law, Privileges, Pr oceedings And Usage of Parliament, Twenty-third Edition, London 2004.
- Nowak John E., Rotunda, Ronald D., Young, J. Nelson, 1978, Handbook on Constituti-onal Law, St. Paul, Minn.: West Publishing Co., 1978.
- Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 12. Bası, Ankara, Yetkin, 2011.
- Özcan Hüseyin, Yasama Bağışıklıkları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2006.
- Özek Çetin, “Mutlak Yasama Dokunulmazlığı Sınırlanabilir mi?”, İÜHFM, C. XXXI, sayı 1-4, İstanbul, 1966.
- Özer, Atilla, Türk Anayasa Hukuku, Türklerin Devlet Anlayışı ve Anayasal Yapılan-ma, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
- Rudnick Sharon A., “Speech Or Debate Clause immunity For Congressional Hiring Practices: Its Necessity And its implications”, Ucla Law Review, Vol. 28, 1980-1981.
- Schwartz Bernard, American Constitutional Law, (Cambridge: 195)
- Tanör Bülent, Yüzbaşıoğlu Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta, 10. Bası, İstanbul, 2011.
- Teziç Erdoğan, Anayasa Hukuku, Genel Esaslar, Beta Basım Yayım Dağıtım 14. Bası, İstanbul, 2012.
- Tosun Öztekin, Suç Hukuku Dersleri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, N. 1255, İstan-bul 1967.
- Tribe Laurance H., American Constitutional Law, New York: Foundation Press, Cilt I, 2000: I.
- Tülen Hikmet, “Yasama Sorumsuzluğunun Mutlaklığı Üzerine Düşünceler”, A. Ü. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt, Sayı.1.
- Ünal Şeref, “Yasama Dokunulmazlığı”, AD., Y. 78, S. 6, Ankara 1987.
- Wigley Simon, “ Parliamentary Immunity in Democratizing Countries: The Case of Turkey”, Human Rights Quarterly, C.31, 2009.
- Yüksel Cüneyt, “Ülkemizde ve Dünyada Siyasette Etik Değerler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. İl Han Özay’a Armağan, Cilt: LXIX, Sayı: 1-2, 2011.
- Yüksel Cüneyt, “Uluslararası Karşılaştırmalar Işığında Parlamenterlere Tanınan Gü-venceler ve Yasama Dokunulmazlığı Sorununun Değerlendirilmesi” İstanbul Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 71, Sayı: 1, 2013.
| APA | DÖNMEZ G (2018). YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. , 51 - 80. |
| Chicago | DÖNMEZ Gökhan YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. (2018): 51 - 80. |
| MLA | DÖNMEZ Gökhan YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. , 2018, ss.51 - 80. |
| AMA | DÖNMEZ G YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. . 2018; 51 - 80. |
| Vancouver | DÖNMEZ G YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. . 2018; 51 - 80. |
| IEEE | DÖNMEZ G "YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ." , ss.51 - 80, 2018. |
| ISNAD | DÖNMEZ, Gökhan. "YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ". (2018), 51-80. |
| APA | DÖNMEZ G (2018). YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2018(139), 51 - 80. |
| Chicago | DÖNMEZ Gökhan YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2018, no.139 (2018): 51 - 80. |
| MLA | DÖNMEZ Gökhan YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, vol.2018, no.139, 2018, ss.51 - 80. |
| AMA | DÖNMEZ G YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2018; 2018(139): 51 - 80. |
| Vancouver | DÖNMEZ G YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2018; 2018(139): 51 - 80. |
| IEEE | DÖNMEZ G "YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ." Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2018, ss.51 - 80, 2018. |
| ISNAD | DÖNMEZ, Gökhan. "YASAMA SORUMSUZLUĞU KURUMU, KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM: TÜRKİYE VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ". Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2018/139 (2018), 51-80. |
