Yıl: 2018 Cilt: 2018 Sayı: 139 Sayfa Aralığı: 165 - 220 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-05-2019

ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI

Öz:
Ülkemizde çevre sorunlarının ve bunlara ilişkin uyuşmaz-lıkların sayısı oldukça fazladır. Bu uyuşmazlıkların çözümünde idari yargının işlevi, çevre hakkının gerçekleştirilmesi açısından idarenin çevreyi etkileyebilecek karar ve faaliyetlerine dair işlemleri ile çevre-yi bozan veya olumsuz yönde etkileyen, kamu veya özel kuruluşların işlemlerinin kontrolüne ilişkin faaliyetlerin hukuka uygunluğunu de-netlemek yönündedir. İdarenin denetiminin yargı yolu ile sağlanması Anayasa gereği olup, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu Anayasa’nın 125’inci maddesinde düzen-lenmiştir. Yargısal denetimin yapılması Anayasa’nın 56. maddesinde düzenlenen “çevre hakkı”nın gerçekleştirilmesi açısından da önem taşımaktadır. İptal davalarında güdülen amaç, idari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetlenmesidir. Ancak bu denetleme-nin rastgele iptal davası açılmasını önlemek için, idari işlem ile dava açacak kişi arasında “menfaat ihlali” şartı getirilmiştir. Her olay ve davada yargı merciine başvuranın menfaatinin, iptali istenen işlemle ihlal edilip edilmediğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır.Çalışmamızda Danıştay’ın pek çok kararında yer verilen “kişisel menfaat” kavramı çevre, tarihi ve kültürel değerlerin korunması ile imar uygulamalarına ilişkin uyuşmazlıklar kapsamında incelenmiştir. Davanın öncelikle kabulü ve dinlenilebilmesi için, davanın açılması sı-rasında ve devamı süresince var olması gereken bir usul ve şekil şartı olarak kabul edilen “kişisel menfaat ihlali” kavramı farklı davacılar yönünden yargı kararlarına dayanılarak tartışılmıştır. Bu konu ayrıca, Çevre Kanunu ve Aarhus Sözleşmesi çerçevesinde incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

CONCEPT OF PERSONAL INTEREST IN ACCORDANCE WITH THE ACTIONS FOR ANNULMENT RELATED TO PROTECTION OF ENVIRONMENT

Öz:
In our country, the number of environmental issues and environment conflicts is quite a few. For the purpose of realiza-tion of environmental rights, the function of administrative courts in regard to these conflicts is, supervision of compliance with laws of Administral Decisions and activities which could effect environment; and the control of public or private institutions’ acts, which would disturb and affect the environment adversely . The control of admi-nistration by judicial remedy is a constitution based rule. Indeed in Article 125, it is stated that recourse to judicial review is available against all actions and acts of the administration. Judicial review is also important in terms of realization of environmental rights, which are regulated in Article 56 of the Constitution. However, to be able to prevent random petitioning, “personal interest violation” clau-se, which necessiates a link between the administrative act and the petitioner, was laid down as a condition. In each and every incident and case, judicial authorities decide whether there is a link between petitioner’s interest and the administrative procedure which is as-ked to be cancelled. In this study, “personal interest violation” term, which takes place in many Council of State decisions, will be examined not only within the scope of protection of environment, and historical and cultural values; but also within the scope of conflicts pertaining to town planning practice. “personal interest violation”, which is a re-quirement of form and procedure for the admissibility of a case, will be argued pursuant to various judicial decisions. Furthermore, this subject will be examined within the frame of Turkish Environmental Code and Aarhus Convention.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • A. A Yücesoy, İdari Yargılama Hukukunda İptal Davalarında Menfaat, Ankara, Seç-kin Yayıncılık, 2016.
  • Akıncı Müslüm, Oluşum ve Yapılanma Sürecinde Türk Çevre Hukuku, Kocaeli Kitap Kulübü Yayınları, Kocaeli, 1996.
  • Akyürek Akman, “Danıştay Kararlarında İptal Davalarının Menfaat İhlali Koşulu-nun Kişisellik Unsuru”, Danıştay Dergisi, Yıl 21, sa.81, 1991, ss. 29-45.
  • Alan Nuri, “İptal Davalarının Ön ve Esastan Kabul Şartları”, Danıştay Dergisi, Yıl 13, Sayı 50-51, ss. 22-50.
  • Aragao Alexandra/Carvalho Ana Celesta, “Taking Access to justice seriously; diffuse interests and actio popularis. Why not?” Environmental Law Network International Review, No 2/2017, ss. 42-48.
  • Can İsmet, “İmar Planlarına İlişkin Yargı Kararlarında Çevre”, Çevre ve Hukuk Ata-türk Orman Çiftliği’nden Gezi Parkı’na Çevre ve Planlama Sempozyumu, (Ed. Süheyla Suzan Alıca ve Necdet Basa), TBB Yayını Ankara 2014, ss. 133-160.
  • Candan Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, 5. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara 2012.
  • Duran Lütfi, “İdari İptal Davası Olağan ve Genel Bir Başvuru Yoludur”, İnsan Hakları Yıllığı, C.19-20., 1997-1998, ss. 187-195.
  • Emrealp Sadun, Yerel Gündem 21, IULA-EMME Yayını, İstanbul 2005.
  • Erhürman Tufan, “Çevre Davalarında “Menfaat İhlali”; Danıştay ve KKTC Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Ankara Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 60 (3), 2011, ss. 447-484.
  • Giritli İsmet/Bilgen Pertev/Akgüner Tayfun, İdare Hukuku, Der Yayınları, İstanbul 2001.
  • Güran Sait, “Çevre Kanunu Uygulamalarına Karşı İdari Dava Açma Olanağı”, Adana Barosu Dergisi, Yıl. 1, sa. 2, Temmuz 1992, ss. 12-17.
  • Kalabalık Halil, İdari Yargılama Usulü Hukuku, Sayram Yayınları, Konya 2013.
  • Karavelioğlu Celal, İdari Yargılama Usulü Kanunu, C.I, 2001.
  • Keskinok Çağatay, “Plan Değişiklikleri, Çevre ve Etik”, Çevre ve Hukuk Atatürk Or-man Çiftliği’nden Gezi Parkı’na Çevre ve Planlama Sempozyumu, TBB Yayını Ankara 2014, ss.24-30.
  • Kravchenko Svitlana, What Is The Aarhus Convention?, Citizens’ Environmental Rights, Under The Aarhus Convention, Printed in Belgium by PLAN 2000 INC.
  • Küçük Eşref, Roma Hukuku Davalar Sisteminde Actio Popularis, Adalet yayınevi, Ankara 2013.
  • Özay İl Han, Günışığında Yönetim II- Yargısal Korunma, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
  • Özdek Yasemin, “İptal Davasında Menfaat Koşulu”, Amme İdaresi Dergisi, C.24, 1991, ss.99-115.
  • T.C. Çevre Bakanlığı, Çevre ve Kalkınma Konferansı, Çevre Eğitimi ve Yayın Dairesi Başkanlığı Yayını, Ankara, 1992.
  • Turan Yıldırım, İdari Yargı, Beta Yayınları, İstanbul 2008.
  • Turgut Nükhet, Çevre Hukuku- Karşılaştırmalı İnceleme, 2. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2001.
  • Yayla Yıldızhan, İdare Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2009.
  • Yücesoy Ayşe Aslı, İdari Yargılama Hukukunda İptal Davalarında Menfaat (İdari Yargıda Sübjektif Dava Ehliyeti Koşulu), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
  • Zaferpark Dosyası, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayını, Ankara, 1988.
  • Zschiesche Michael, Rechtschutz in Umweltrelevanten im Ausland (EU), https:// www.umweltbundesamt.de/sites/default/files/medien/419/dokumente/vort-rag_zschiesche_rechtschutz_in_umweltangelegenheiten_im_ausland.pdf, (eri-şim tarihi 03.09.2018)
  • Anayasa Mahkemesi’nin 04.02.2010 tarih ve E.2008/27, K.2010/29 sayılı kararı.
  • Anayasa Mahkemesi’nin 21.09.1995 tarih ve E. 1995/27 K. 1995/47 sayılı kararı. R.G. 10.04.1996 tarih ve 22607 sayı.
  • Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu’nun 27.03.2013 tarih ve 2012/141642 sayılı kararı.
  • Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu’nun 08.03.1979 tarih ve E. 1971/1, K. 1979/1 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari dava Daireleri Kurulu’nun 04.02.2015 tarih ve E.2014/331, K.2015/178 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 19.02.2018 tarih ve E.2018/513, K.2018/513 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 25.10.2017 tarih ve E.2015/3166, K.2017/3248 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 23.11.2017 tarih ve E.2015/4558, K.2017/3836 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 17.04.2008 tarih ve E. 2005/270, K. 2008/1286 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 23.11.2017 tarih ve E.2015/4558, K.2017/3836 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 05.02.2015 tarih ve E.2014/1614, K.2015/216 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 27.09.2017 tarih ve E.2015/1917, K.2017/2826 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 07.02.2018 tarih ve E.2016/1456, K.2018/241 sayılı kararı. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 28.09.2017 tarih ve E. 2016/4786, K.2017/2860 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 28.12.2017 tarih ve E. 2016/4537, K. 2017/4837 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 23.11.2017 tarih ve E.2017/1918, K.2017/3850 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 09.03.2017 tarih ve E.2017/297, K.2017/1083 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 16.12.2015 tarih ve E.2015/3615, K.2015/5417 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 19.02.2018 tarih ve E.2018/62, K.2018/512 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 26.05.2000 tarih ve E.1999/390, K.2000/761 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun E.2010/2026, K.2010/1474 sayılı kararı.
  • Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 04.02.2015 tarih ve E. 2013/2174, K. 2015/194; E. 2013/243, K. 2015/193; E. 2013/2463, K. 2015/192; E. 2013/2465, K. 2015/191; E. 2013/2457, K. 2015/190; E. 2013/2461, K. 2015/189; E. 2013/3508, K. 2015/188; E. 2013/2462, K. 2015/187; E. 2013/2464, K. 2015/186; E. 2013/2456, K. 2015/185; E. 2013/2453, K. 2015/184; E. 2013/2454, K. 2015/183; E. 2013/2211, K. 2015/182; E. 2013/3799, K. 2015/181; E. 2012/1849, K. 2015/180; E. 2013/4616, K. 2015/179; E. 2014/331, K. 2015/178; E. 2014/328, K. 2015/176; E. 2013/452, K. 2015/175; E. 2013/24, K. 2015/174; sayılı kararları
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 19.12.2011 tarih ve E. 2011/5199, K. 2011/5374 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 15.04.2013 tarih ve E. 2011/4852, K. 2013/2631 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 06.12.2016 tarih ve E. 2016/8909, K. 2016/8078 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin E.2006/8004, K.2007/2796 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 18.03.2013 tarih ve E.2012/5466, K.2013/1751 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 24.10.2013 tarih ve E.2012/9094, K.2013/7096 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 09.05.2013 tarih ve E.2012/5498, K.2013/3281 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 10.10.2017 tarih ve E.2017/868, K.2017/7305 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 23.02.2016 tarih ve E.2016/166, K.2016/1099 sayılı kararı.
  • Danıştay 13. Dairesi’nin 29.04.2015 tarih ve E.2009/2944, K.2015/1667 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 23.11.2017 tarih E.2015/5187, K.2017/6259 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 20.01.2016 tarih ve E.2015/6647, K.2016/115 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 11.05.2016 tarih ve E.2016/741, K.2016/3727 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 02.06.2016 tarih ve E.2015/10673, K.2016/4590 sayılı kararı.
  • Danıştay 10. Dairesi’nin, 24.6.1986 tarihli ve E. 1985/2739, K. 1986/1451 sayılı kararı,
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 23.01.2012 tarih ve E.2010/1267, K.2012/195 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 13.09.2012 tarih ve E. 2012/2340, K. 2012/4151 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 18.05.2016 tarih ve E. 2016/871, K.2016/4156 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 16.12.1986 tarih ve E.1986/1323, K.1986/1135 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin, 9.5.1988 tarih ve E. 1988/477, K. 1988/646 sayılı kararı,
  • Danıştay Dergisi, Yıl: 19, Sayı: 72-73, 1989, s. 345-348.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 11.06.2013 tarih ve E.2012/2294, K.2013/4129 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin E.2013/5728 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 02.11.2017 tarih ve E.2017/1684, K.2017/5791 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 23.02.2016 tarih ve E.2015/4429, K.2016/1079 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 20.12.2012 tarih ve E.2011/14302, K.2012/9831 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 25.09.2014 tarih ve E.2013/993, K.2014/7864 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 08.04.2013 tarih ve E. 2010/1323, K. 2013/2265 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 28.11.2016 tarih ve E. 2014/2126, K. 2016/7727 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 22.12.2016 tarih ve E. 2016/1379, K. 2016/9232 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 29.09.2014 tarih ve E. 2014/5760, K. 2014/5695 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 14.06.2012 tarih ve E.2011/8759, K.2012/3461 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 04.04.2012 tarih ve E. 2011/9148, K. 2012/1541 sayılı ve 25.05.2012 tarih ve E.2009/11048, K.2012/2799 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 21.09.2017 tarih ve E.2017/1169, K.2017/4812 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 25.05.2017 tarih ve E.2017/645, K.2017/3538 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 09.03.2017 tarih ve E.2015/3375, K.2017/1778 sayılı kararı
  • Danıştay 10. Dairesi’nin 21.5.1990 tarih ve E.1990/1213, K.1990/1115 sayılı Kararı, Da-nıştay Dergisi, sa:81, s.357, 1991.
  • Danıştay 10. Dairesi’nin 31.12.2012 tarih ve E. 2012/925, K. 2012/7169 sayılı kararı.
  • Danıştay 8. Dairesinin 17.04.2014 tarih ve E. 2012/188, K. 2014/3088 sayılı Kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 06.03.2013 tarih ve E. 2011/6814 –K.2013/1456 sayılı kararı.
  • Danıştay 10. Dairesi’nin 20.11.2012 tarih ve E.2012/703, K.2012/5849 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 27.06.2012 tarih ve E.2010/1097, K.2012/3815 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 15.07.2011 tarih E.2011/13296, K.2011/450 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 21.09.2011 tarih E.2011/13742, K.2011/796 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 31.02.2012 tarih E.2011/14451, K.2012/314 sayılı kararı.
  • Danıştay 13. Dairesi’nin 21.06.2016 tarih ve E. 2012/3357, K. 2016/2716 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 27.12.2012 tarih E.2011/15104, K.2012/10134 sayılı kararı.
  • Danıştay 8. Dairesi’nin 08.07.2012 tarih ve E.2012/5253, K.2012/5939 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 27.06.2012 tarih ve E.2010/1097, K.2012/3815 sayılı kararı.
  • Danıştay 14. Dairesi’nin 14.12.2017 tarih ve E.2017/1294, K.2017/7054 sayılı kararı.
  • Danıştay 6. Dairesi’nin 18.03.2013 tarih ve E.2012/5466, K.2013/1751 sayılı kararı.
  • Ankara 5. İdare Mahkemesi’nin 23.11.2007 tarih ve E.2007/1474, K. 2007/1816 sayılı kararı.
  • Ankara 5. İdare Mahkemesi’nin 18.11.2015 tarih ve E.2015/2921, K.2015/2235 sayılı ısrar kararı.
  • İzmir 1. İdare Mahkemesi’nin 24.02.2014 tarih ve E.2012/1291, K.2014/254 sayılı ka-rarı.
  • Mersin 1. İdare Mahkemesi’nin 18.07.2013 tarih ve E.2013/639, K.2013/685 sayılı ka-rarı.
  • İstanbul 6. İdare Mahkemesi’nin 23.08.2011 tarih ve E.2011/974, K.2011/1214 sayılı kararı.
APA Gökalp Alıca S (2018). ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. , 165 - 220.
Chicago Gökalp Alıca Süheyla Suzan ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. (2018): 165 - 220.
MLA Gökalp Alıca Süheyla Suzan ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. , 2018, ss.165 - 220.
AMA Gökalp Alıca S ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. . 2018; 165 - 220.
Vancouver Gökalp Alıca S ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. . 2018; 165 - 220.
IEEE Gökalp Alıca S "ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI." , ss.165 - 220, 2018.
ISNAD Gökalp Alıca, Süheyla Suzan. "ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI". (2018), 165-220.
APA Gökalp Alıca S (2018). ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2018(139), 165 - 220.
Chicago Gökalp Alıca Süheyla Suzan ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2018, no.139 (2018): 165 - 220.
MLA Gökalp Alıca Süheyla Suzan ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, vol.2018, no.139, 2018, ss.165 - 220.
AMA Gökalp Alıca S ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2018; 2018(139): 165 - 220.
Vancouver Gökalp Alıca S ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2018; 2018(139): 165 - 220.
IEEE Gökalp Alıca S "ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI." Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2018, ss.165 - 220, 2018.
ISNAD Gökalp Alıca, Süheyla Suzan. "ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI". Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2018/139 (2018), 165-220.