Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 1243 - 1270 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.13605 İndeks Tarihi: 04-07-2019

SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ

Öz:
Siirt şehir merkezinde yer alan Siirt Ulu Camii, Irak SelçuklularıSultanı Muğizuddin Mahmut tarafından ilk olarak 1129 yılında inşaedilmiştir. Yapı doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen formundaplanlanmıştır. Siirt Ulu Camii, kıble cihetinde sekizgen kasnağa oturanyan yana üç kubbeyle örtülmüş mekân ve kubbelerin doğu ve batıtaraflarında dikine beşik tonozlu iki bölüm ile bunun kuzeyindeenlemesine iki sahınlı ve ortadan dik bir sahınla kesilmiş kısımdanoluşmaktadır. Siirt Ulu Camii, inşa edildiği 1229 ile 1985 yıllar arasındaplansal açıdan değişikliğe uğramış, yapının özgün hali ile bugünküduruma arasında pek çok değişiklikler söz konusu olmuştur.Siirt Ulu Camii minaresinin gövdesi farklı süsleme kuşaklarınaayrılması ve yukarı doğru yükseldikçe, giderek daralması yönündenbakıldığında, Karahanlı, Büyük Selçuklu ve Atabekler dönemlerindeyapılmış olan minarelere benzemektedir. Aslında, minarelerin yukarıdoğru daralması ve çeşitli kuşaklarla bölünmesi Anadolu Selçukludönemi minarelerinde daha azdır. Siirt Ulu Camii minaresi yer alan sırlıtuğla ve süsleme sayısı oldukça fazla olup, Kuzey Irak’taki Atabekler veİran’daki Selçuklu dönemi minarelerinde bu işlemeler sayıca daha azdır.Siirt Ulu Camii minaresi; mimari ve süsleme özellikleriyle Anadolumimarisinde özel bir yere sahiptir. Yapının inşasında ana malzeme olarakyonu taş, moloz taş, tuğla, süsleme olarak çini, bağlayıcı malzeme olarakda horasan harcı kullanılmıştır. Siirt Ulu Camii, son asır içerisindeçevresinde oluşan ruhsatsız ve niteliksiz bir ve iki katlı betonarme yapılarile adeta çevrelenmiş ve dıştan tanınmaz bir hale gelmiştir.BitlisVakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan koruma projelerisonucunda, restorasyon çalışmalarının 2008-2013 yılları arasında tamamlanmıştır. Yapı çevresinde özel mülkiyet kamulaştırmaçalışmaların devam etmekte olup, güney ve batı çevre duvar onarımlarıise kısmen tamamlanmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

SİİRT ULU MOSQUE STRUCTURAL PROBLEMS AND SOLUTIONS

Öz:
Siirt Ulu Mosque, located in Siirt downtown, was first built by Seljuk Sultan Mahmut Muğizud in 1129. The construction was planned to form in rectangular and in east-west direction. Siirt Ulu Mosque has a space which is covered by three domes side by side sitting on an octagonal drum in the direction of Qibla and it consists of two perpendicular barrel-vaulted sections in the east and west parts of the domes and it has two transverse transepts in the north and a space cut with a perpendicular nave in the middle section. Siirt Ulu Mosque undergone structural changes from the period it was built (1229) to 1985 so it is in question to have some changes between the present situation and the original version of the structure. As the body of the minaret of Siirt Ulu Mosque is segmented into a variety of decorations belts and in terms of upwardly narrowing, it resembles Karahan, Great Seljuk and Atabek periods minarets. The upwardly narrowing and segmentation in Anatolian Seljuk minarets is less. The glazed bricks in minarets of Seljuk in Iran and Atabeks in northern Iraq are not so many as in Siirt Ulu Mosque minaret. The minaret of Siirt Ulu Mosque; in terms of the architectural and decorative features, it has a special place in Anatolian architecture. Free stone, rubble stone and bricks were used in the construction as a main material and brick-dust was used as binding material in tiles decoration. In the last century, the mosque has been surrounded with one or two-story concrete buildings, formed unlicensed and unqualified, and it has become almost unrecognizable from outside. With the conservation projects prepared by Bitlis by the Regional Directorate of Foundations in recent time, the majority restoration work was completed between the years 2008-2013. The expropriation work of private property is still continued and the southern and western perimeter wall repair is partially completed.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altun, A. (1988): Ortaçağ Türk Mimarisinin Ana Hatları İçin Bir Özet, İstanbul.
  • Aslanapa, O. (1984): Türk Sanatı, İstanbul.
  • Aslanapa, O. (1990): Türk Sanatı, I,II, İstanbul.
  • Bakırer, Ö. (1981): Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Türk Mimarisinde Tuğla Kullanımı, Ankara, 1981.
  • Başar, M. E. (1997): XII. XIII. Yüzyıl Anadolu Minareleri, (Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya.
  • Darkot, B. (1967): “Siirt”, İ. A. X, İstanbul.
  • Köprülü, İ- Ünaldı, U. (1983): “Siirt Ulu Camii ve Minaresi”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, S. 5, Ankara.
  • Oral, M. Z. (1962): “Anadolu’da Sanat Değeri Olan Ahşap Minberler, Kitabeleri ve Tarihçeleri”, Vakıflar Dergisi, S. V. , Ankara.
  • Öney, G. (1976): Türk Çini Sanatı, Ankara.
  • Öztürk, Ş. (2005): Siirt Ulu Camii Koruma Raporu.
  • Öztürk, Ş. (2012): Siirt Ulu Camii Koruma Raporu.
  • Öztürk, Ş. (2013): Siirt Ulu Camii Koruma Raporu.
  • Öztürk, Ş. (2013): Siirt Ulu Camisi'nin Dünü-Bugünü”, Yerel Kimlik, İstanbul.
  • Öztürk, Ş. Kılavuz, B. Karakuş, Ü. C. (2008): “Siirt Ulu Camii Minaresi” Vakıflar Dergisi, Ankara.
  • Ülgen, A. S. (1962): “Siirt Ulu Camii”, Vakıflar Dergisi, S. V, Ankara.
  • Yetkin, Ş. (1972): Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul.
APA SUBAŞI DİREK Y, Ozturk S (2018). SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. , 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
Chicago SUBAŞI DİREK YAŞAR,Ozturk Sahabettin SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. (2018): 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
MLA SUBAŞI DİREK YAŞAR,Ozturk Sahabettin SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. , 2018, ss.1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
AMA SUBAŞI DİREK Y,Ozturk S SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. . 2018; 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
Vancouver SUBAŞI DİREK Y,Ozturk S SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. . 2018; 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
IEEE SUBAŞI DİREK Y,Ozturk S "SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ." , ss.1243 - 1270, 2018. 10.7827/TurkishStudies.13605
ISNAD SUBAŞI DİREK, YAŞAR - Ozturk, Sahabettin. "SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ". (2018), 1243-1270. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13605
APA SUBAŞI DİREK Y, Ozturk S (2018). SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. Turkish Studies (Elektronik), 13(18), 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
Chicago SUBAŞI DİREK YAŞAR,Ozturk Sahabettin SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. Turkish Studies (Elektronik) 13, no.18 (2018): 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
MLA SUBAŞI DİREK YAŞAR,Ozturk Sahabettin SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.13, no.18, 2018, ss.1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
AMA SUBAŞI DİREK Y,Ozturk S SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(18): 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
Vancouver SUBAŞI DİREK Y,Ozturk S SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(18): 1243 - 1270. 10.7827/TurkishStudies.13605
IEEE SUBAŞI DİREK Y,Ozturk S "SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ." Turkish Studies (Elektronik), 13, ss.1243 - 1270, 2018. 10.7827/TurkishStudies.13605
ISNAD SUBAŞI DİREK, YAŞAR - Ozturk, Sahabettin. "SİİRT ULU CAMİİ YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜMLERİ". Turkish Studies (Elektronik) 13/18 (2018), 1243-1270. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13605