Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 23 Sayfa Aralığı: 11 - 23 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.14160 İndeks Tarihi: 05-07-2019

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ

Öz:
Muhasebenin ilk nerede, ne zaman, ne şekilde ortaya çıktığı tam vekesin olarak bilinmemekle beraber muhasebe ile ilgili ilk yazılı belgelereM.Ö.5000 yıllarında Sümerliler ’de, M.Ö.4000 yıllarında İbraniler ’de,rastlamak mümkündür. Bilinen ve günümüzde de kullanılan çift taraflıkayıt sistemi Toskana’lı din adamı ve matematik bilgini Luca Paciolitarafından geliştirilmiştir. Tarih içerisinde kullanılan ve ömrünütamamlayan muhasebe kayıt yöntemlerinden birisi de Anadolu da birmuhasebe kayıt kültürü olan Merdiven Yönetimi’dir. Bu yöntemi, önceAbbasiler sonra da Selçuklu ve Osmanlıların kullanmıştır. Osmanlıda 19.yüzyılda Tazminat Fermanıyla başlayan modernleşme hareketiyle birlikteçağın gerisinde kalan “Merdiven yöntemi”, II. Abdülhamit dönemindekaldırılmıştır. 1879 yılından itibaren Fransızların da etkisiyle Osmanlıİmparatorluğunda “Çift Taraflı Kayıt” sistemi kullanılmaya başlanmıştır.1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti ile ekonomikkalkınmanın sürecinde başlayan sanayileşme hareketi muhasebesistemlerine duyulan ihtiyacı daha da önemli hale getirmiştir. Almanişletme profesörü Ewald Sachsenberg’in, hazırladığı hesap planı vemaliyet sistemi önce Sümerbank daha sonra da kurulan tüm devletişletmelerinde kullanılmıştır. Bu hesap planı zaman içinde gelişenmuhasebe işlemlerine uyarlanarak 1992 yılında Tek Düzen MuhasebeSistemi olarak Türkiye’de bilanço esasına dayalı tüm işletmeler açısındanzorunlu hale getirilmiştir.ÇalışmamızdaOsmanlıİmparatorluğu’ndaveTürkiyeCumhuriyeti’nde kullanılan muhasebe sistemleri ve bu sistemleringelişmeleri geçmişten günümüze tarihi bir süreç içerisinde ele alınmıştır.Ayrıca, çalışmamamızda küreselleşmeyle birlikte başlayan uluslararasıfinansal raporlama standartlarının (UFRS) Türkiye’deki gelişimi de anlatılmıştır. Son olarak 2018 tarihinden itibaren uygulanmakta olanBüyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı’nın,(BOBİ FRS) UFRS ile karşılaştırılması yapılarak işletmelerin, bu sistemleriçerisindeki konumuna değinilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih İktisat

ACCOUNTING SYSTEMS FROM PAST TO PRESENT IN TURKEY

Öz:
While it is not clear exactly where and how the first place of accountancy occurred, the first written documents about accounting can be found in the Sumerians in the year of BC 5000 and in the Hebrews in BC 4000. The double-sided registration system, which is now known and used today, was developed by Luca Pacioli, a Tuscan clergyman and mathematical scholar. One of the accounting recording methods used in history and completing the life is the Ladder Management which is an accounting recording culture in Anatolia. This method has been first used by Abbasids then Seljuks and Ottomans. The Ladder Method has been revoked during Abdulhamid II`s period, which lagged behind the contemporary era started with the Imperial Edict of Reorganization which triggered the modernization movement during Ottoman Period in the 19th century. The industrialization movement that started during the process of economic development right after the foundation of Turkish Republic in 1923. The chart of accounts and costing system prepared by German management professor Ewald Sachsenberg has been first used by Sumerbank and then by all other government establishments founded afterwards. This chart of accounts has been adjusted over time for the advancement of accounting transactions in Turkey named as "Uniform Accounting System and became compulsory for all companies who are reporting on balance sheet basis in 1992. The accounting systems used in the Ottoman Empire and the Republic of Turkey and the study of these systems are discussed in a process of historical development from past to present. Also, not try our international financial reporting system that starts with globalization International Financial Reporting Standards (IFRS) developments in Turkey have also been described. Finally, Financial Reporting Standards for Large and Medium Sized Enterprises (FRS for LMEs), which has been implemented since 2018, has been compared with IFRS and the position of the enterprises in these systems has been mentioned.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih İktisat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akçay, S. (2017). “Merdiven Yöntemi ve Çift Taraflı Kayıt Yöntemi Ekseninde Devlet Muhasebesinin Gelişimi (1299-2017)”, ULAKBİLGE Sosyal Bilimler Dergisi, 5(17) :1875- 1894.
  • Akdoğan, N. and Sevilengül, O. (2007).“The Necessary Amendments Which Should Be Considered In Turkish Uniform Chart Of Accounts For Adoption To Turkish Accounting Standards”, Mali Çözüm Dergisi, (84),29-70.
  • Ataman. B. and Cavlak.H., (2016). “Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ve Kurumsal Yönetim İlişkisi: Borsa İstanbul Kurumsal Yönetim Endeksi’ne Tabi Halka Açık Şirketlerde Bir Anket Çalışması”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi Kasım 2016; 9 (3): 209- 240.
  • Aydemir, O. and Erkan, Mehmet.(2011). “Merdiven Kayıt Yöntemi ve Günümüz Muhasebe Sistemi” MUFTAV Dergisi:110-128.
  • Avder, E. (2007). “Geçmişten Günümüze Mesleği”,http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/erdogan/008/ Muhasebe
  • Aysan, M. Sarıoğlu, B., and Sarıoğlu K. (1998). Muhasebe Tarihi, TÜRMOB Yayınları,. No:51, Ankara
  • Bostancı, S. (2002). “Küreselleşen Muhasebede Standartlaşma ve Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu”, Mali Çözüm Dergisi, (59):64-71
  • Can, A.V. (2007). “Is Luca Pacioli “The Father Of Accountıng?” Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E‐ Dergisi, (12):1-15.
  • Elitaş, C., Güvemli, O., and Aydemir, O., Erkan, Mehmet., Özcan, Uğur., Oğuz, Mustafa., (2008). Osmanlı İmparatorluğu'nda 500 Yıl Boyunca Kullanılan Muhasebe Yöntemi: Merdiven Yöntemi, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı:1-763.
  • Elitaş, C., and Elitaş, B.L. (2010). Türkiye Muhasebe Standartları Türkiye Finansal Raporlama Standartları Üzerine Yorumlar ve Örnek Uygulamalar, Gazi Kitabevi, Ankara
  • Gökçen, G., Ataman, B., and Çakıcı, C. (2006). Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulamaları,. İstanbul: Beta Yayınları
  • Güvemli, O. (2000). Türk Devletleri Muhasebe Tarihi Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadar, Cilt.3,Süryay Sürekli Yayınlar A.Ş. İstanbul.
  • Güvemli, O. (2012). Türkiye’de Muhasebe Mesleğinin Gelişmesi ve İlk Meslek Örgütlenmesi, Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği Yayını: 1-26.
  • Güvemli, O. (2015). “Türk Muhasebe Düşüncesinin Evreleri, (Orta Asya Kültüründen –”, Batılılaşmaya) MUFTAV Dergisi, (9):5-17.
  • Güvemli, M., Kaya, M.A. (2015). “Osmanlı İmparatorluğu’nda XIX. Yüzyılın Ortalarında Muhasebe Düşüncesindeki Büyük Değişim 1839-1885” MUFTAV Dergisi, (9):43-65.
  • Kalfa, C. (2007). “1933 Planlamada Sümerbank Modeline Geçiş”, Açıklamalı Yönetimi Zaman Dizini 1929-1939 Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (TİDATA) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (2):413-520.
  • Koç, İ.C. (2000) “İzmir İktisat Kongresi'nin Türk Ekonomisinin Oluşumuna Etkileri”, Erzurum Atatürk Üniversitesi, Journal of Atatürk, (3),(1):145-167.
  • Koç, Y. (1972). “Tekdüzen Muhasebe Sistemi” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (27) (3) :971-990.
  • Köroğlu, Ç. (2015). “Türkiye’de Cumhuriyetin İlanından Günümüze Kadar Muhasebe Denetimi Konusunda Yaşanan Gelişmeler”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (3):31-44.
  • Öz, E., and Çevikcan, F. (2010). Vergi Kanunlarıyla Getirilen Düzenlemelerin Muhasebe Uygulamalarına Etkisi, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2 (1):113-128.
  • Sanlı, N., Özbirecikli, M. (2012). “Türkiye'de Denetim Mesleğinin Gelişim Süreci: Geçmişten Geleceğe Bir Araştırma”. Accounting and Auditing Review, (12),(38):1-27.
  • Sevilengül, O. (2014). Genel Muhasebe, 17.Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
  • Uçma, T. (2012). “Türkiye’deki Muhasebe Sisteminin Gelişiminin Kurumsal Teori Çerçevesinde Açıklaması” Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, MUFAD Yayınları, (2): 145- 178.
  • Yaşar, R.S. (2016). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Çift Taraflı Kayıt Yöntemine Geçişin Sebepleri ve Sonuçları: Kapitalizme Doğru İlk Adımlar”, International Journal of Alanya Faculty of Business, (8),(1): 201-207.
  • Yünlü, M. (2016). “Bağımsız Denetime Tabi Olup TMS/TFRS Uygulama Kapsamında Olmayan İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standartları” Muhasebe ve Denetim Dünyası Dergisi, (1),(1):23-42.
APA canakcioglu m (2018). GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. , 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
Chicago canakcioglu mustafa GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. (2018): 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
MLA canakcioglu mustafa GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. , 2018, ss.11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
AMA canakcioglu m GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. . 2018; 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
Vancouver canakcioglu m GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. . 2018; 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
IEEE canakcioglu m "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ." , ss.11 - 23, 2018. 10.7827/TurkishStudies.14160
ISNAD canakcioglu, mustafa. "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ". (2018), 11-23. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14160
APA canakcioglu m (2018). GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. Turkish Studies (Elektronik), 13(23), 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
Chicago canakcioglu mustafa GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. Turkish Studies (Elektronik) 13, no.23 (2018): 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
MLA canakcioglu mustafa GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.13, no.23, 2018, ss.11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
AMA canakcioglu m GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(23): 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
Vancouver canakcioglu m GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(23): 11 - 23. 10.7827/TurkishStudies.14160
IEEE canakcioglu m "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ." Turkish Studies (Elektronik), 13, ss.11 - 23, 2018. 10.7827/TurkishStudies.14160
ISNAD canakcioglu, mustafa. "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DEKİ MUHSEBE SİSTEMLERİ". Turkish Studies (Elektronik) 13/23 (2018), 11-23. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14160