ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI
Yıl: 2018 Cilt: 5 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 138 - 144 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-07-2019
ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI
Öz: Deri kanseri sıklığı giderek artmakta ve görülme yaşı düşmektedir. Bu nedenle halk sağlığı açısından önemli bir sorun oluşturmaktadır. Güneş ışığının deri üzerindeki zararlı etkileri, deri kanserlerinin gelişiminin önlenmesi ve güneşten korunma yöntemlerinin etkili bir şekilde uygulanması konusunda toplumun eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi gerekmektedir ancak bu konudaki çalışmalar ve araştırmalar ülkemizde yetersiz kalmaktadır. Bu çalışmada Ankara’da bazı aile sağlığı merkezlerine başvuran 15 yaş üzeri kişilerin güneş ışınları ve deri kanseri hakkında bilgi düzeylerinin ve güneş ışınlarından korunma durumlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada uygun örnekleme yöntemi ile 684 kişiye ulaşılması hedeflenmiştir, 695 kişiye ulaşılmıştır. Katılımcılar deri rengi, deri tipi, vücudunda 5mm’den büyük asimetrik, düzensiz yapılı nevüs bulunma durumu, hayatı boyunca hafif ve şiddetli cilt yanığına maruz kalma durumu, tatillerde öğle saatlerinde güneşe maruz kalma süresi ve kendini deri kanseri riski açısından değerlendirme durumuna göre güneş kremi kullanma durumları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p<0.05). Çalışmamızdan elde edilen veriler ışığında katılımcıların güneş ışınları ve deri kanseri konusundaki bilgilerinin orta-iyi düzeyde olduğu görülmüştür. Beklendiği gibi katılımcıların genç, eğitimli ve düzenli bir işte çalışan kesiminin güneş ışınları ve deri kanseri konusundaki bilgi düzeyleri daha fazladır. Deri kanserlerinin gelişiminde en büyük role sahip olan UV ışınlardan korunmada atılması gereken en önemli adım insanların bilgi düzeylerinin artırılması ve davranışlarının iyileştirilmesidir.
Anahtar Kelime: Konular:
-
Öz: The frequency of skin cancer incidences has been increasing while the age of onset for the disease has been decreasing. That constitutes an important problem for public health. The community needs to be educated about the harmful effects of the sun on the skin, prevention of the development of skin cancers and the effective application of sun protection methods. Nevertheless, studies and researches on this problem are insufficient in our country. This study aims to evaluate the awareness level of 15 year and older family health center beneficiaries in Ankara and their statuses of sun protection. Study aimed to reach out 684 people through the appropriate sampling method and 695 people were included into the survey. A meaningful statistical difference is found among the skin color, skin type, presence of irregular asymmetrical nevus greater than 5mm in the body, exposure to mild and severe skin burns throughout life, sun exposure at noon time and sunscreen usage in accordance with self-assessment for skin cancer risk. (p <0.05). According to the data obtained in this study, the participants' knowledge of sun rays and skin cancer is moderategood. As expected, the participants who are young, educated and have regular jobs are more aware of the sun rays and skin cancer. The most important step to be taken in protection from UV rays, which has the biggest role in the development of skin cancers, is to raise the awareness level of people and to change their behaviors.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Uslu M. , Karaman G. , Şavk E. , Şendur N.; Adnan Menderes Üniversitesi Hekimlerinin Deri Kanserleri Ve Güneşin Etkileri Konusundaki Bilgi Düzeyleri İle Güneşten Korunma Davranışlarının Değerlendirilmesi; ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2006; 7(1) : 5 - 10.
- Uysal A., Özsoy SA.ve Ergül Ş.; Öğrencilerin Cilt Kanseri Risklerinin Ve Güneş Işınlarından Korunmaya Yönelik Uygulamalarının Değerlendirilmesi; Ege Tıp Dergisi 2004; 43(2) : 95 – 99.
- Turan-Haktanur N., Yazıcı S.; Çocuk Dergisi 2008; 8(3):160-165.
- Dobbinson SJ., Wakefield M., Jamsen KM.; Weekend Sun Protection and Sunburn in Australia Trends (1987–2002) and Association with SunSmart Television Advertising; Am J Prev Med 2008;34(2):94-101.
- Hawkes AL., Hamilton K., White KM., Young R.; A Randomised Controlled Trial Of A Theory-Based İntervention To İmprove Sun Protective Behaviour in Adolescents (’you can still be HOT in the shade’): study protocol; Hawkes et al. BMC Cancer 2012; 12:1: https://doi.org/10.1186/1471-2407-12-1 .
- Mahler HIM, Kulik JA., Gerrard M., Gibbons FX.; Effects Of Upward And Downward Social Comparison İnformationon The Efficacy of An Appearance-Based Sun Protectionintervention: A Randomized, Controlled Experiment ; J Behav Med 2010;33 : 496–507.
- MacKie RM. Awareness, Knowledge And Attiudes To Basal Cell Carcinoma And Actinic Keratoses Among The General Public Within Europe. J Eur Acad Dermatol Venereol 2004;18:552-555.
- İlter N., Öztaş MÖ., Adışen E., Gürer MA., Keseroğlu Ö., Ünal S.; Ankarada Bir Alışveriş Merkezinde Yapılan Nevüs Taramasında Popülasyonun Güneşten Korunma Alışkanlıkları ve Melanositik Nevüslerin Değerlendirilmesi 2009; 43:155-159.
- Hall HI, May DS, Lew RA, Koh HK, Nadel M; Sun Protection Behaviors of the U.S. White Population; Preventive Medicine 1997; 26: 401–407.
- Lowe JB, McDermott LJ, Stanton WR, et al.; Beahvior of Caregivers To Protect Their Infants From Exprosure To The Sun In Queesland, Australia; Health Educ Res Oxford University 2002; 17:405-414.
- Hall HI, Jorgensen CM, McDavid K, Kraft JM, Breslow R.; Protection From Sun Exposure in US White Children Ages 6 Months To 11 Years; Public Health Rep 2001; 116:351-361.
- Weinstock M., rossi J, Retiring C.A., Maddock J.A., Cottrill S.D.; Sun Protectıon Behavıors And Stages Of Change For The Prımary Preventıon Of Skın Cancers Among Beachgoers In Southeastern New England; Ann Behav Med 2000, 22(4):286-293.
- Glanz K., Health Behavior and Health Education 2008.
- Durusu-Tanrıöver M, Yıldırım H H , Demiray-Ready F.N & et al. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması (1.Baskı), Sağlık-Sen Yayınları-25 Ankara (2014). Retrieved July 31, 2017: http://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/8dcec50aa18c21cdaf86a2b33001a409.pdf .
APA | TEZEL A, BARAN AKSAKAL F, UĞRAŞ DİKMEN A, Büyükdemirci E, GÜVEN A (2018). ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. , 138 - 144. |
Chicago | TEZEL Asuman,BARAN AKSAKAL Fatma Nur,UĞRAŞ DİKMEN ASİYE,Büyükdemirci Erkan,GÜVEN A. Enes ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. (2018): 138 - 144. |
MLA | TEZEL Asuman,BARAN AKSAKAL Fatma Nur,UĞRAŞ DİKMEN ASİYE,Büyükdemirci Erkan,GÜVEN A. Enes ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. , 2018, ss.138 - 144. |
AMA | TEZEL A,BARAN AKSAKAL F,UĞRAŞ DİKMEN A,Büyükdemirci E,GÜVEN A ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. . 2018; 138 - 144. |
Vancouver | TEZEL A,BARAN AKSAKAL F,UĞRAŞ DİKMEN A,Büyükdemirci E,GÜVEN A ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. . 2018; 138 - 144. |
IEEE | TEZEL A,BARAN AKSAKAL F,UĞRAŞ DİKMEN A,Büyükdemirci E,GÜVEN A "ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI." , ss.138 - 144, 2018. |
ISNAD | TEZEL, Asuman vd. "ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI". (2018), 138-144. |
APA | TEZEL A, BARAN AKSAKAL F, UĞRAŞ DİKMEN A, Büyükdemirci E, GÜVEN A (2018). ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(3), 138 - 144. |
Chicago | TEZEL Asuman,BARAN AKSAKAL Fatma Nur,UĞRAŞ DİKMEN ASİYE,Büyükdemirci Erkan,GÜVEN A. Enes ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5, no.3 (2018): 138 - 144. |
MLA | TEZEL Asuman,BARAN AKSAKAL Fatma Nur,UĞRAŞ DİKMEN ASİYE,Büyükdemirci Erkan,GÜVEN A. Enes ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol.5, no.3, 2018, ss.138 - 144. |
AMA | TEZEL A,BARAN AKSAKAL F,UĞRAŞ DİKMEN A,Büyükdemirci E,GÜVEN A ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018; 5(3): 138 - 144. |
Vancouver | TEZEL A,BARAN AKSAKAL F,UĞRAŞ DİKMEN A,Büyükdemirci E,GÜVEN A ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018; 5(3): 138 - 144. |
IEEE | TEZEL A,BARAN AKSAKAL F,UĞRAŞ DİKMEN A,Büyükdemirci E,GÜVEN A "ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI." Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, ss.138 - 144, 2018. |
ISNAD | TEZEL, Asuman vd. "ANKARA’DA BAZI AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNE BAŞVURAN 15 YAŞ ÜZERİ KİŞİLERİN GÜNEŞ IŞINLARI ve DERİ KANSERİ HAKKINDA BİLGİ DÜZEYLERİ ve GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNMA DURUMLARI". Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5/3 (2018), 138-144. |