Yıl: 2018 Cilt: 22 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 189 - 213 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18505/cuid.381049 İndeks Tarihi: 18-07-2019

Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar

Öz:
Haçlılar’ın 491/1098’de Antakya’yı Müslümanlardan alarak Suriye ve Filistin bölgelerine girmelerindeki başarının altında yatan en önemli neden hiç şüphesiz müslümanlar arasındaki bölünmüşlüktür. Bu bölünmüşlük sadece hanedanlar arasında olmamış, şehirler de bundan nasibini almıştır. Dımaşk’ın Müslüman idarecileri, kendilerini komşu Müslüman emirlerden korumak için de Haçlılar’a yanaşarak onlarla ittifak kurmuşlardır. Tabii ki bu ittifak daha çok Haçlılar’ın işine yaramış hem bölgede tutunmalarını kolaylaştırmış hem de yeni topraklar ele geçirerek güçlenmişlerdir. Dımaşk’ın muhalif duruşunun komşusu olan Müslüman emirlere kaybettirdiği güç ve zaman ise, yine Haçlıların işine yaramış, bu çekişmeden daha çok onlar galip ayrılmışlardır. Dımaşk, Selahaddin-i Eyyûbî’den (ö. 589/1193) sonra da muhalif duruşunu devam ettirmiş, hanedan içi kavgalarla Haçlılar’a derin nefes aldırdığı gibi Kudüs’ün de bir müddet de olsa yeniden Haçlılar’ın eline geçmesine neden olmuştur. Memlükler döneminde de kısa süreliğine muhalif yüzünü gösteren Dımaşk, Rüknüddin Baybars el-Bundukdarî’yi (ö. 676/1277) de bir müddet meşgul etmiş, ama daha sonra sükûnete kavuşmuş ve Baybars’a itaat etmiştir. Bu makalemizde Dımaşk’ın bu muhalif duruşu ve Haçlı Seferleri’nde oynadığı rol tahlil edilecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Damascus and Crusaders in the XIIth and XIIIth Century

Öz:
The most important reason underlying the success of the Crusaders taking Antakya from Muslims and entering the Syrian and Palestinian territories is undoubtedly the division among the Muslims. This division was not only among the dynasties, but also the cities. The Muslim rulers of Damascus have sat up alliances with the Crusaders to protect themselves from neighboring Muslim rulers. Of course, this alliance was more of a role for the Crusaders, making it easier for them to hold on to the region, and strengthening them by acquiring new lands. Damascus's opposition posture caused power and time loosing to Muslim rulers, which served the Crusaders and to take the advantage of this controversy. Damascus continued its opponent position after Saladin (d. 589/1193), and quarrels within the dynasty caused the Crusaders to breathe deeply and as well as Jerusalem to fall into the hands of the Crusaders for a while again. During the Mamluks period, Damascus, who showed his opposing face for a short period of time, but afterwards he attained peace and obedience and also occupied comply with Rukn alDīn Baybars al-Bunduqdārī (d. 676/1277). In this article we will analyze the opposing stance of Damascus and his role in the Crusades.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Anonim. Haçlı Tarihi. Trc. Ergin Ayan. İstanbul: Selenge Yayınları, 2013.
  • Asbridge, Thomas. Haçlı Seferleri. Trc. Ekin Duru. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
  • Azîmî. Azîmî Tarihi. trc. Ali Sevim. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2006.
  • Barthold, W. Turkestan down to the Mongol Invasion. London: Cambridge Press, 1927.
  • Basuğuy, Bedrettin. Haçlılar Karşısında İslâm’ın Sağlam Bir Kalesi Eyyûbîler. İstanbul: Siyer Yayınları, 2017.
  • Belâzurî. Fütûhu’l-Büldân: Ülkelerin Fetihleri. trc. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
  • Bosworth, C. E. İslâm Devletleri Tarihi. Trc. E. Merçil-M. İpşirli. İstanbul: Ünal Matbaası, 1980.
  • Brockelman, C. İslâm Devletleri ve Milletleri Tarihi. Trc. Neşet Çağatay. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1964.
  • Ca’ferî b. Muhammed el-Hüseynî. Târîh-i Kebîr, Tevârîh-i Enbiyâ ve’l-Mülûk. Farsça’dan trc. İsmail Aka. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011.
  • Cahen, Claude. “Atsiz b. Uvak”. The Encyclopedia of Islam. 1: 750-751. Leiden: Brill Press, 1954.
  • Cahen, Claude. Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. Trc. Mustafa Daş. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2016.
  • Cahen, Claude. Osmanlılar’dan Önce Anadolu’da Türkler. Trc. Yıldız Moran. İstanbul: 1979.
  • Cüveynî, Alaaddin Ata Melik. Tarih-i Cihangûşâ. trc. Mürsel Öztürk. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
  • Cüzcânî. Tabakât-ı Nâsırî, Moğol İstilâsına Dair Kayıtlar. Trc. Mustafa Uyar. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2016.
  • Demirkent, Işın. Urfa Haçlı Kontluğu, 1118-1146. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1994.
  • Durmuş, İsmail. “İbnü’l-Esir, Ziyâeddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 30-32. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
  • Ebû Şâme el-Makdisî. Kitabu’r-Ravzateyn fî Ahbâri’d-Devleteyn en-Nuriyye ve’s-Salâhiyye. Thk. İbrahim ez-Zeybek. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1997.
  • Ebu’l-Fidâ. Takvîmu’l- Büldân: Ebu’l-Fidâ Coğrafyası. Trc. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2017.
  • Eflâkî, Ahmed. Menâkıbu’l-Ârifîn, Ariflerin Menkıneleri. Trc. Tahsin Yazıcı. Ankara: 1984, 1987.
  • Emecen, Feridun. “Akkâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 265-267. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Gottschalk, H. L. al-Malik al-Kamil von Egypten und Seine Zeit. Weisbaden: y.y. 1958.
  • Hammer, Joseph Von. The History of the Assassins. Almanca’dan İngilizce’ye trc. Oswald Charles Wood. London: y.y. 1835.
  • Heyd, W. Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. Trc. Enver Ziya Karal. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2000.
  • Hillenbrand, Carole. Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. Trc. Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
  • Hitti, Philip K. İslâm Tarihi. Trc. Salih Tuğ. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1981.
  • Hizmetli, Sabri, “Karmatîler”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24: 510-514. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
  • Holt, P. M. Haçlılar Çağı, 11. Yüzyıldan 1517’ye Kadar. Trc. Özden Arıkan. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
  • I. ve II. Haçlı Seferleri Vekayinâmesi. Trc. Vedii İlmen. İstanbul: Yaba Yayınları, 2005.
  • İbn Asâkir. Tarîhu Dımaşk. Thk. Amr b. Garâme el-Amrî. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
  • İbn Cübeyr. Endülüs’ten Kutsal Topraklara. Trc. İsmail Güler. İstanbul: Selenge Yayınları, 2003.
  • İbn Hacer. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. Kahire: y. y. 1328.
  • İbn Haldun. Kitâbü’l-İber ve Dîvânü’l-Mübtede ve’l-Haber. Thk. Halil Şahâde. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1408/1988.
  • İbn Havkal. 10. Asırda İslâm Coğrafyası. Trc. Ramazan Şeşen. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2014.
  • İbn Hurdazbih. el-Mesâlik ve’l-Memâlik. Leiden: Matbaatu Brill, 1889.
  • İbn Kesir. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Thk. Ahmed Abdülvehhâb Fetîh. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1413/1992.
  • İbn Manzûr. Muhtasaru Tarîhi Dımaşk. Nşr. Rûhiyye en-Nehhâs. Dımaşk: 1404-1409/1984-1988.
  • İbn Sa’d. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. Nşr. İhsan Abbas. Beyrut: y.y. 1388/1968.
  • İbn Vâsıl. Müferricü’l-Kurûb fî Ahbâri Benî Eyyûb. Thk. Cemâleddin eş-Şeyyâl ve dğr. Kahire: el-Matbaatu’l-Emîriyye, 1377/1957.
  • İbnü’l-Adîm. Zübdetü’l-Haleb fî Târîhi Haleb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1417/1996.
  • İbnü’l-Esir. el-Kâmil fi’t-Tarih. Tsh. Muhammed Yusuf ed-Dekkâk. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1407/1987.
  • İbnü’l-İbrî, Ebu’l-Ferec. Târîhu Muhtasari’d-Düvel. Trc. Şerafeddin Yaltkaya. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011.
  • İbnü’l-Kalânisî. Şam Tarihine Zeyl. Trc. Onur Özatağ. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
  • İstahrî. Ülkelerin Yolları. Trc. Murat Ağarı. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2015.
  • Jackson, Thomas. “Concept of a Crusaid”. Rivier Academic Journal 5/2 (Fall 2009): 12-31.
  • John, France. “The First Crusade, Impelled By The Love of God”. Crusedas, The Illustrated History. Ed. T. Madden. Michigan: The University of Michigan Press, Duncan Baird Publishers 2004.
  • Kafesoğlu, İbrahim. Harizmşahlar Devleti Tarihi. Ankara: 1956.
  • Kal’acî, Abdülfettah. “Nureddin Mahmud, el-Adâletü ve Mehâbereti’l-Fesâdi”. el-Ma’rife 528 (Eylül 2007): 284-292.
  • Kırpık, Güray. Doğunun ve Batının Gözünden Haçlı Seferleri. İstanbul: Selenge Yayınları, 2009.
  • Küçüksipahioğlu, Birsel. Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi (1109-1187). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Tarihi Yayınları, 2006.
  • Lamb, Harold. Selâhaddin Eyyubi ve Haçlılar. Trc. Sinem Ceviz. İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 2017.
  • Maalouf, Amin. Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri. Trc. M. A. Kılıçbay. İstanbul: Telos Yayıncılık, 1997.
  • Michaud, Joseph François. Haçlı Seferlerinin İlginç Olayları. Osmanlıca’dan Türkçe’ye trc. Güray Kırpık. Ankara: Lotus Yayınları, 2011.
  • Minorsky, V. Hudûdü’l-Âlem mine’l-Meşrik ile’l-Mağrib. Trc. Abdullah Duman-Murat Ağarı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008.
  • Montefiore, Simon Sebag. Kudüs, Bir Şehrin Biyografisi. Trc. Cem Demirkan. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2016.
  • Makdisî. Ahsenü’t-Tekâsim, İslâm Coğrafyası. Trc. D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2015.
  • Nesevî, Muhammed b. Ahmed. Sîretü’s-Sultan Celâliddîn Mengübertî. Nşr. O. Houdas. Paris: 1891.
  • Nicholson, R. L. Tacred. Chicago: y.y., 1940.
  • Nicolle, David. Birinci Haçlı Seferleri 1096-99. Trc. L. Ece Sakar. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2013.
  • Nicolle, David. İkinci Haçlı Seferi, 1148. Trc. L. Ece Sakar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
  • Nisâburî. “İstitaru’l-İmam”. Ahbâru’l-Karâmita. Nşr. Süheyl Zekkâr. Riyad: y.y. 1989.
  • Ömerî, Sihâbeddin b. Fazlullah. Mesâlikü’l-Ebsâr, Türkler Hakkında Duyduklarım ve Gördüklerim. Trc. D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2014.
  • Özkuyumcu, Nâdir. “Tolunoğulları”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41: 233-236. İstanbul: TDV Yayınları 2012.
  • Paine, Mike. Haçlı Seferleri. Trc. Cumhur Atay. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2011.
  • Reşîdüddin Fazlullah. Câmiu’t-Tevârih. Trc. İsmail Aka ve dğr. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2013.
  • Riddle, John M. History of the Middle Ages. Lanham: Rowman&Littlefield Publishers Inc., 2008.
  • Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. Trc. Fikret Işıltan. Ankara: Türk Tarih Kururmu Yayınları, 1987.
  • Sevim, Ali. Suriye Selçukluları. Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, 1983. Sevim, Ali. “Atsız b. Uvak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4: 92-93. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
  • Sümer, Faruk. “Keykubad I”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25: 358-359. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Şeşen, Ramazan. “el-Melikü’l-Efdal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 62-63. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
  • Tekindağ, M. C. Şehabeddin. “Melikü’z-Zâhir”. Milli Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi. 7: 683-684. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1993.
  • Tomar, Cengiz. “Şam”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 311-315. İstanbul: TDV Yayınları 2010.
  • Turan, Osman. Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: 1977.
  • Turan, Osman. Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2008.
  • Urfalı Mateos Vekâyi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). Trc. Hrant Andreasyan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1987.
  • Üsame İbn Munkız. Kitâbü’l-İ’tibâr: İbretler Kitabı. Trc. Yusuf Ziya Cömert. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2012.
  • Van Cleve, T. C. “The fifth Crusade”. A History of the Crusades. Ed. R. Lee Wolff- H. W. Hazard. 375-410. London: Cambritge Press, 1969.
  • William Archbishop of Tyre. A History of Deeds Done Beyond the Sea. Trc. Emily Atwater Babcock-A. C. Krey. New York: Colombia Universty Press, 1943.
  • Ya’kûbî. Ülkeler Kitabı. Trc. Murat Ağarı. İstanbul: Bayrak Matbaası, 2002.
  • Yâkût el-Hamevî. Mu’cemü’l-Büldân. Thk. Ferîd Abdülazîz el-Cündî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1410/1990.
  • Yazıcı, Nesîmi. İlk Türk İslâm Devletleri Tarihi. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Yınanç, Mükrimin Halil. “Celâleddin Harzemşah”. Milli Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi. 3: 49-53. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1993.
APA KARAKUŞ N (2018). Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. , 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
Chicago KARAKUŞ NADİR Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. (2018): 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
MLA KARAKUŞ NADİR Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. , 2018, ss.189 - 213. 10.18505/cuid.381049
AMA KARAKUŞ N Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. . 2018; 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
Vancouver KARAKUŞ N Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. . 2018; 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
IEEE KARAKUŞ N "Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar." , ss.189 - 213, 2018. 10.18505/cuid.381049
ISNAD KARAKUŞ, NADİR. "Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar". (2018), 189-213. https://doi.org/10.18505/cuid.381049
APA KARAKUŞ N (2018). Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22(1), 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
Chicago KARAKUŞ NADİR Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22, no.1 (2018): 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
MLA KARAKUŞ NADİR Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, vol.22, no.1, 2018, ss.189 - 213. 10.18505/cuid.381049
AMA KARAKUŞ N Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2018; 22(1): 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
Vancouver KARAKUŞ N Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 2018; 22(1): 189 - 213. 10.18505/cuid.381049
IEEE KARAKUŞ N "Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar." Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22, ss.189 - 213, 2018. 10.18505/cuid.381049
ISNAD KARAKUŞ, NADİR. "Miladî XII. ve XIII. Asırda Dımaşk ve Haçlılar". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/1 (2018), 189-213. https://doi.org/10.18505/cuid.381049