Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi

KAYA, İbrahim; KAYA, Attila; UZMAY, Can; Akbas, Yavuz

Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi

Can UZMAY, (Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, İzmir, Türkiye)

İbrahim KAYA, (Girilmedi)

Yavuz AKBAŞ, (Girilmedi)

Attila KAYA (Girilmedi)

Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences

10 0

Yıl: 2003 Cilt: 27 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 695 - 701 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi

Öz:

izmir İli Holstein Damızlık Süt Sığırı Yetiştirici Birliği üyesi işletmelerde yetiştirilen ineklerde meme ve meme başı formu, laktasyon sırası ve laktasyon dönemi ile subklinik mastitis arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Çalışmada, 21 işletmedeki 887 ineğe ait veriler kullanılmıştır. Meme ve meme başı formu puanlama yapılarak değerlendirilmiştir. Subklinik mastitis tanısı, sütün elektriksel iletkenliğini ölçen bir el cihazıyla yapılmıştır, ineklerin % 55,9'unun koltuk, % 25,9'unun küresel, % 11,5'inin kademeli, % 6,7'sinin ise sarkık memeli olduğu saptanmıştır. Meme başlan, ineklerin % 73,3'ünde silindirik, % 18,8'inde huni, % 3,2'sinde armut şekilli, % 4,7'sinde ise uzun-kalın formdadır, ineklerin % 54, 1'inde meme başı yerleşiminin kare şeklinde, % 45,9'unda ise arka meme başlarının önlere göre birbirine daha yakın olduğu saptanmıştır. Çoklu lojistik regresyon analizi sonuçlarına göre meme formu, meme başı formu, laktasyon sırası ve işletmenin subklinik mastitise yakalanma olasılığını önemli düzeyde etkilediği bulunmuştur (P < 0,001). Meme başı yerleşimi ve laktasyon döneminin etkisi ise önemsiz bulunmuştur. Subklinik mastitise yakalanma riskinin, koltuk memeli ineklerde en düşük, sarkık memeli ineklerde ise en yüksek olduğu saptanmıştır. Meme başı formu dikkate alındığında, subklinik mastitis riski, meme başı uzun-kalın formda olan ineklerde en yüksek bulunmuştur. Huni şekilli meme başı olan ineklerde subklinik mastitis olasılığı, meme başı silindirik şekilli olan ineklere göre daha düşük bulunmuştur. Subklinik mastitise yakalanma riskinin laktasyon sırası arttıkça yükseldiği saptanmıştır.

Anahtar Kelime: sığır subklinik meme yangısı meme yangısı laktasyon dönemi memeler Alacalı Sığır morfoloji

Konular: Ziraat Mühendisliği

Effects of udder and teat morphology, parity and lactation stage on subclinical mastitis in holstein cows

Öz:

The relationships of udder and teat morphology, parity, and lactation stage with subclinical mastitis were investigated in cows raised in herds registered with the Izmir Holstein Breeders Association. Data from 887 cows in 21 herds were used. The udder and teat morphology of the cows was scored. Detection of subclinical mastitis was performed by a hand-held device measuring the electrical conductivity of the milk. It was found that 55.9% of cows had trough-shaped udders, 25.9% had ball-shaped udders, 11.5% had rear-heavy udders, and 6.7% had pendulous udders. Teats were cylindrical in 73.3%, funnel-shaped in 18.8%, pear-shaped in 3.2%, and long and thick in 4.7% of cows. Teats were located squarely in 54.1% of cows, and rear teats were closer to each other compared with the front teats in 45.9%. In multivariate logistic regression analysis, udder and teat morphology, parity, and herd were found to affect significantly (P < 0.001) the probability of subclinical mastitis. The effects of teat placement and stage of lactation were not significant. Cows with trough-shaped udders had the lowest risk of subclinical mastitis, and cows with pendulous udders had the highest risk. When teat morphology was considered, the risk of subclinical mastitis was highest for cows with long and thick teats. The risk of subclinical mastitis for cows with funnel-shaped teats was found to be lower than for cows with cylindrical teats. The risk of subclinical mastitis was found to increase as parity rose.

Anahtar Kelime: udders Holstein-Friesian morphology cattle subclinical mastitis mastitis lactation stage

Konular: Ziraat Mühendisliği

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Homan, E.J., Wattiaux, MA: Technical Dairy Guide: Lactation and Milking. 2nd ed. Publication: JDG-LM-092995-E. The Babcock Institute for Int. Dairy Research and Development. Univ. of Wisconsin, Madison, Wl. 1996.
2. Schmidt, G.H., Van Vleck, L.D., Hutjens, M.F.: Udder Diseases. In: Principles of Dairy Science, 2nd ed. Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey. 115-132. 1988. ' . 3- Kava. A.. Uzmay,C, Kaya, İ., Kesenkaş, H.: İzmir İli Holstein. Damızlık Süt Sığırı Yetiştirici Birliği işletmelerinde mastitisin VQinl'k düzeyi ve etkileyen etmenler üzerine araştırmalar. 1. Mastitisin yaygınlık düzeyi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 2001; 38: 63-70.
4- Kleinschroth, E., Rabold, K., Deneke, J.: Mastitis- Euterkrankheiten erkennen, vorbeugen und behandeln. Top Agrar Extra. Neuauflage. Landwirtschaftsverlag GmbH, Münster. 1994.
5- Lindström, U.B.: Effects of some herd factors and traits of the cow on bacterial scores and cell counts in quarter milk samples. Acta Agric. Scand. 1983; 33: 389-394.
6- Woolford, M .W.: Milking machine effects on mastitis progress 1985-1995. Proc. The 3rd IDF Int. Mastitis Seminar. May 28 -June 1, 1995, Tel Aviv, Israel. 11: S-7: 3-12.
7- Uzmay, C, Kaya, A., Kaya, L, Akbaş, Y.: İzmir İli Holstein Damızlık Süt Sığırı Yetiştirici Birliği işletmelerinde mastitisin yaygınlık düzeyi ve etkileyen etmenler üzerine araştırmalar. 2. Yönetim uygulamaları ile subklinik mastitis arası ilişkiler. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 2001; 38: 71-78.
8- Wilton, J.W., Van Vleck, L.D., Everett, R.W., Guthrie, R.S., Roberts, S.J.: Genetic and environmental aspects of udder infections. J. Dairy Sci. 1972; 55: 183-193.
9- Monardes, H.G., Hayes, J.F.: Genetic and phenotypic statistics of lactation cell counts in different lactations of Holstein cows. J. Dairy Sci. 1985; 68: 1449-1455.
10- Schutz, M.M., Hansen, L.B., Steuernagel, G.R., Kuck, A.L.: Variation of milk, fat,' protein, and somatic cells for dairy cattle. J. Dairy Sci. 1990; 73: 484-493.
11- Alaçam, E., Alpan, O., Tekeli, T.: Süt ineklerinde bazı meme ölçümleri ve süt verimi ile subklinik mastitis arasındaki ilişkiler. Lalahan Zootekni Araşt. Enst. Derg. 1983; 23: 85-99.
12- Şeker, İ., Rişvanlı, A., Kul, S., Bayraktar, M., Kaygusuzoğlu, E.: İsviçre Esmeri ineklerde meme özellikleri ve süt verimi ile CMT skoru arasındaki ilişkiler. Lalahan Hay. Araşt. Enst. Derg. 2000; 40: 29-38.
13- Seykora, A.J., McDaniel, B.T.: Genetics statistics and relationships of teat and udder traits, somatic cell counts, and milk production. J. Dairy Sci. 1986; 69: 2395-2407.
14- Young, C.W., Legates, J.E., Lecce, J.G.: Genetic and phenotypic relationships between clinical mastitis, laboratory criteria, and udder height. J. Dairy Sci. 1960; 43: 54-62.
15- Thomas, C.L., Vinsoh, W.E., Pearson, R.E., Dickinson, F.N., Johnson, L.P.: Relationships between linear type scores, objective type measures, and indicators of mastitis. J. Dairy Sci. 1984; 67: 1281-1292.
16- Seykora, A.J., McDaniel, B.T.: Heritabilities of teat traits and their relationships with milk yield, somatic cell count, and percent two-minute milk. J. Dairy Sci. 1985; 68: 2670-2683.
17- Rogers, G.W., Hargrove, G.L., Lawlor, Jr., T.J., Ebersole, J.L.: 1 Correlations among linear type traits and somatic cell counts. J. Dairy Sci. 1991; 74: 1087-1091.
18. Lund, T., Miglior, F., Dekkers, J.C.M., Burnside, E.B.: Genetic relationships between clinical mastitis, somatic cell count, and udder conformation in Danish Holsteins. Livest. Prod. Sci. 1994; 39:243-251.
19. Boettcher, P.J., Dekkers, J.C.M., Kolstad, B.W.: Development of an udder health index for.sire selection based on somatic cell score, udder conformation, and milking speed. J. Dairy Sci. 1998; 81:1157-1168.
20. Rupp, R., Boichard, D.: Genetic parameters for clinical mastitis, somatic cell score, production, udder type traits, and milking ease in first lactation Holsteins. J. Dairy Sci. 1999; 82: 2198-2204.
21. Ovesen, E.: Milking ability in relation to size and shape of teats. Anim. Prod. 1972; 15: 251-257.
22. Hickman, C.G.: Teat shape and size in relation to production characteristics and mastitis in dairy cattle. J. Dairy Sci. 1964; 47: 777-782.
23. Sharma, S.: Applied Multivariate Techniques. John Wiley & Sons, Inc., USA. 1996.
24. Slettbakk, T., Jorstad, A., Farver, T.B., Hird, D.W.: Impact of milking characteristics and teat morphology on somatic cell counts in first lactation Norwegian cattle. Prev. Vet. Med. 1990; 8: 253- 267.
25. Rogers, G.W., Spencer, S.B.: Relationships among udder and teat morphology and milking characteristics. J. Dairy Sci. 1991; 74: 4189-4194.
26. Spencer, S.B.: Recent research and developments in machine milking - a review. J. Dairy Sci. 1989; 72: 1907-1917.
27. Rasmussen, M.D., Frimer, E.S., Decker, E.L.: Reverse pressure gradients across the teat canal related to machine milking. J. Dairy Sci. 1994; 77: 984-993.
28. Anon.: Healthy teat ends prevent mastitis. Hoard's Dairyman, 1998; 143: 368.
29. Shook, G.E.: Selection for disease resistance. J. Dairy Sci. 1989; 72: 1349-1362.
30. Seykora, A.J., McDaniel, B.T.: Udder and teat morphology related to mastitis resistance: A review. J. Dairy Sci. 1985; 68: 2087- 2093.
31. Chrystal, M.A., Seykora, A.J., Hansen L.B.: Heritabilities of teat end shape and teat diameter and their relationships with somatic cell score. J. Dairy Sci. 1999; 82: 2017-2022.
32. Busato, A., Trachsel, P., Schallibaum, M., Blum, J.W.: Udder health and risk factors for subclinical mastitis in organic dairy farms in Switzerland. Prev.Vet. Med. 2000; 44: 205-220.
33. Schmidt, G.H., Van Vleck, L.D.: Heritability estimates of udder disease as measured by various tests and their relationship to each other and to milk yield, age, and milking times. J. Dairy Sci.

APA	UZMAY C, KAYA İ, Akbas Y, KAYA A (2003). Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. , 695 - 701.
Chicago	UZMAY Can,KAYA İbrahim,Akbas Yavuz,KAYA Attila Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. (2003): 695 - 701.
MLA	UZMAY Can,KAYA İbrahim,Akbas Yavuz,KAYA Attila Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. , 2003, ss.695 - 701.
AMA	UZMAY C,KAYA İ,Akbas Y,KAYA A Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. . 2003; 695 - 701.
Vancouver	UZMAY C,KAYA İ,Akbas Y,KAYA A Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. . 2003; 695 - 701.
IEEE	UZMAY C,KAYA İ,Akbas Y,KAYA A "Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi." , ss.695 - 701, 2003.
ISNAD	UZMAY, Can vd. "Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi". (2003), 695-701.

APA	UZMAY C, KAYA İ, Akbas Y, KAYA A (2003). Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 27(3), 695 - 701.
Chicago	UZMAY Can,KAYA İbrahim,Akbas Yavuz,KAYA Attila Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 27, no.3 (2003): 695 - 701.
MLA	UZMAY Can,KAYA İbrahim,Akbas Yavuz,KAYA Attila Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, vol.27, no.3, 2003, ss.695 - 701.
AMA	UZMAY C,KAYA İ,Akbas Y,KAYA A Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 2003; 27(3): 695 - 701.
Vancouver	UZMAY C,KAYA İ,Akbas Y,KAYA A Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 2003; 27(3): 695 - 701.
IEEE	UZMAY C,KAYA İ,Akbas Y,KAYA A "Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi." Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 27, ss.695 - 701, 2003.
ISNAD	UZMAY, Can vd. "Siyah Alaca ineklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi". Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 27/3 (2003), 695-701.