Müşkilü’l-Kur’ân
Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 11 Sayfa Aralığı: 315 - 356 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.16947/fsmia.437805 İndeks Tarihi: 03-10-2019
Müşkilü’l-Kur’ân
Öz: Bu makalede Müşkilü’l-Kur’ân’ın bir kavram olarak ortaya çıkması ve hicrî III. yüzyıldan X. yüzyıla kadar nasıl bir anlam daralması geçirdiği üzerinde durulmuştur. İlk dönemlerde ayetler arasındaki zâhiri tenâkuz, anlam muğlaklığı, âyetlerdeki mecaz, teşbih,i‘râb ve kıraatle alakalı müşkilleri konu alan kavram daha sonraları sadece aralarındaçelişki olduğu zannedilen ayetleri konu edinmiştir. Bu kavram daralması birçok tartışmayı da beraberinde getirmiştir. Makalemizde bu tartışmalar analiz edilmiş, bu ilmin doğuşunu hazırlayan başlıca faktörler ve âyetler arasındaki müşkili giderme yolları işlenmiştir.Ayetler arasında var olduğu sanılan ihtilafın sebepleri, hikmetleri ve bu işkâli gidermeninhükmü üzerinde durularak; bu konuda günümüze kadar yapılan çalışmaların kronolojikolarak bibliyografyası verilmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
Mushkil al-Qur’an
Öz: In this article, the emergence of Mushkil al-Qur’an as a concept and the process of narrowing in its meaning from the third century to the tenth century of hijra have been elaborated. In the early periods, this concept was associated with the apparent discrepancies between the verses, the ambiguity of meaning, the difficulties in the verses concerning the metaphors, the similitude, the grammer and the reading. But, then, only the verses that seemed to be contradictions between them became the subject of this concept. This narrowing of the concept brought with it many debates. These discussions have been analyzed in our article, and the main factors that have prepared the beginning of this discipline and the ways of eliminating the conflict between the verses have been studied. By focusing on the supposed reasons of the conflict between the verses, the wisdom and the provision of eliminating this conflict, a chronological bibliography of the works done up to this day is given.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdullah b. Hamed el-Mansûr, Müşkilü’l-Kur’âni’l-Kerîm, 2. bs., el-Memleketü’l-Arabiyyetü’s-Suʻûdiyye, Dâr’ü-bni’l-Cevzî, 1433 h.
- Abdülvehhâb Hallâf, ‘İlmü usûli’l-fıkh, Kâhire, Dârü’l-hadîs, 1423/2003.
- Ahmed b. Hanbel, er-Red ‘ale’z-Zenâdıka ve’l-Cehmiyye fîmâ şekket fîhi min müteşâbih’il Kur’ân ve teevvelethü ‘alâ gayri te’vîlih, nşr. Dagiş b. Şebîb el-‘Acmî, Kuveyt, Garas li’n-neşr ve’t-tevzî‘, 1426/2005.
- el-Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh, Rûhu’l-meʻânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-ʻAzîm ve’s-Sebʻi’l-Mesânî, 15 c., Beyrut, Dârü ihyâi’t-türâsi’l-ʻArabî, ts.
- Bağdatlı İsmail Paşa, Îzâhü’l-meknûn fi’z-zeyl ‘alâ Keşfi’z-zunûn ‘an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn, nşr. Şerefeddin Yaltkaya-Kilisli Rifat Bilge, 2 c., İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1945-47 (Beyrut, Dârü ihyâi’t-türâsi’l-ʻArabî ofset, 1405/1985).
- el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl, el-Câmi‘u’s-sahîh, nşr. Mustafa Dîb el-Bugâ, 7 c., Beyrut, Dâr’ü-bni Kesîr, 1410/1990.
- el-Cürcânî, Ebü’l-Hasen Muhammed b. Alî, et-Ta῾rîfât, Mısır, el-Matbaatü’l-hayriyye, 1306 h.
- Ebû ‘Azbe, Hasan b. Abdülmuhsin, er-Ravzatü’l-behiyye fîmâ beyne’l-Eşâʻire ve’l-Mâtürîdiyye, Haydarâbâd, Meclisü dâireti’l-meʻârif, 1322/1905.
- Ebü’l-Beka el-Kefevi, Eyyub b. Mûsâ, el-Külliyyât: Muʻcem fi’l-mustalahât ve’l-furûki’l-lugaviyye, nşr. Adnan Dervîş-Muhammed Mısrî, 2. bs., Beyrut, Müessesetü’r-risâle, 1419-1998.
- Ebussuûd b. Muhyiddîn Muhammed, İrşâdü’l-ʻakli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’lKerîm, nşr. Abdülvasîf Muhammed, 5 c., Kâhire, Darü’l-ʻusûr, 1347 h. (Darü’l-fikr ofset, ts.).
- Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakub, el-Kâmûsü’l-muhît, Beyrut, Müessesetü’r-risâle, 1416/1996.
- el-Haymî, Salâh, Fihrisü mahtûtâti dâri’l-kütübi’z-zâhiriyye: ‘Ulûmü’l-Kurâni’l-Kerîm, Dımaşk, Matbûâtü mecmai’l-lügati’l-Arabiyye, 1403 h.
- Hanay, Necattin, “Aksarâyî’nin Kitabü’l-Es’ile ve’l-Ecvibe’si ve Yorum Metodu”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. XVII, sy. 2, 2017.
- İbn Akîle, Cemâlüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Mekkî, ez-Ziyâde ve’l-ihsân fî ῾ulûmi’l-Kur’ân, nşr. Muhammed Safâ Hakkî (nev‘ 1-45), Fehd b. Ali el-Ândes (nev‘ 46-90), İbrâhîm b. Muhammed el-Mahmûd (nev‘ 91-119), Muslih b. Abdülkerîm es-Sâmidî (nev‘ 120-143), Hâlid Abdülkerîm
- el-Lâhim (nev‘ 144-154), 10 c., el-‘İmârâtü’l-Arabiyyetü’l-müttahide, Merkezü’l-buhûs ve’d-dirâsât-Câmi‘atü’ş-şârika, 1427/2006.
- İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris er-Râzî, Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga, nşr, Abdüsselâm Muhammed Harun, 6 c., Kâhire, 1366-1371/1946-1951, 1389- 1392/1969-1972, (Baskı yeri yok, Darü’l-fikr ofset, 1399/1979).
- İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî el-Askalânî, Fethü’l-Bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî, 13 c., Kâhire, el-Matbaatü’l-hayriyye, 1319-1329 h.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî, Te’vîlü müşkili’l-Kur’ân, nşr. Sa‘d b. Necdet Ömer, Beyrut, Müessesetü’r-risâle nâşirûn, 1435/2014.
- İbn Reyyân, Şerefüddin, Hüseyin b. Süleyman, er-Ravzu’r-reyyân fî es’ileti’lKur’ân, 2 c., nşr. Abdülhalim b. Muhammed Nassâr es-Selefî, el-Medinetü’l-münevvere, Mektebetü’l-‘ulûm ve’l-hikem, 1415/1994.
- İbnü’l-Kıftî, Ebü’l-Hasen Cemâlüddîn Alî b. Yûsuf el-Kıftî, İnbâhu’r-ruvât ‘alâ enbâhi’n-nuhât, 4 c., nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire, Darü’l-fikri’l-Arabî, 1406/1986.
- el-İskâfî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh el-Hatîb, Dürretü’t-Tenzîl ve gurretü’t-te’vîl fî beyâni’l-âyâti’l-müteşâbihât fî Kitâbi’llâhi’l-῾âzîz, Beyrut, Dârü’l-kütübi’l-ʻilmiyye, 1433/2012.
- Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen Abdülcebbâr b. Muhammed, Tenzîhü’l-Kur’ân ʻani’l-metâʻin, nşr. Hıdr Muhammed Nebhâ, Beyrut, Dârü’l-kütübi’l-ʻilmiyye, 2008.
- el-Konevî, Ebü’l-Fidâ İsmâil Vehbî b. Muhammed, Hâşiyetü’l-Konevî ʻalâ Tefsîri’l-Beyzâvî, 7 c., İstanbul, el-Matbaatü’l-‘âmire, 1286 h. (İstanbul, elMektebetü’l-Mahmûdiyye ofset, ts.).
- el-Mecme‘u’l-melikî li-buhûsi’l-hadâreti’l-İslâmîyye, el-Fihrisü’ş-şâmil li’t-türâsi’l-Arabiyyi’l-İslâmiyyi’l-mahtût: ‘Ulûmü’l-Kur’ân, mahtûtâti’t-tefsîr ve ‘ulûmih, Amman, Müessesetü Âli’l-beyt, 1989.
- Menna῾ el-Kattân, Mebâhis fî ῾ulûmi’l-Kur’ân, 35 bs., Beyrut, Müessesetü’r-risâle, 1998/1418.
- Muhammed Abduh b. Hasen Hayrillah, Müşkilâtü’l-Kur’âni’l-Kerîm ve tefsîrü sûreti’l-Fâtiha, nşr. M. Reşîd Rızâ, Kâhire 1323 h.; Beyrut, Dârü mektebeti’l-hayât, ts.
- Muhammed Emîn b. Hayrullah el-Hatîb el-Ömerî, Tîcânü’l-beyân fî müşkilâti’l-Kur’ân, nşr. Hasan Muzaffer er-Rezzû, Bağdat, Matbaatü İşbîliyyeti’l-hadîse, 1404 h.
- Mukâtil b. Süleymân, Tefsîrü’l-hamsi mi’e âye mine’l-Kur’ân, nşr. Isaiah Goldfeld, Şefâ Amr [Filistin], 1980.
- el-Mutayrî, Abdülmuhsin b. Zeben, De‘âva’t-tâinîn fi’l-Kur’âni’l-Kerîm fi’lkarni’r-râbi‘i ‘âşere’l-hicrî ve’r-red ‘aleyhâ, Beyrut, Dârü’l-beşâiri’l-İslâmiyye, 1427/2006.
- en-Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. Ebî Yaʻkûb İshâk, el-Fihrist, nşr. Rızâ Teceddüd, Tahran, 1391/1971.
- en-Nîsâbûrî, Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ebü’l-Hasen Ali, Vazahu’l-burhân fî müşkilâti’l-Kur’ân, nşr. Safvân Adnân Dâvûdî, 2 c., Dımaşk, Dârü’l-kalem, 1410/1990.
- en-Nîsâbûrî, Bâhirü’l-burhân fî müşkilâti me‘âni’l-Kur’ân, nşr. Suâd bint Sâlih b. Saîd Bâbekî, 2 c., Mekketü’l-mükerreme, Ümmü’l-kurâ Üniversitesi bs., 1419/ 1998.
- er-Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed, el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân, nşr. Safvân Adnân Dâvûdî, 4. bs., Dımaşk, Dârü’l-Kalem, 1430/ 2009.
- es-Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü’t-tefâsîr, 4. bs., 3 c., Beyrut, Dâr’ü-Kur’âni’l-Kerîm, 1402/1981.
- es-San‘ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm, Tefsîrü’l-Kur’ân, nşr. Mustafa Müslim Muhammed, 3 c., Riyad, Mektebetü’r-rüşd, 1410/1989.
- es-Süyûtî Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, el-İtkân fî ῾ulûmi’l-Kur’ân, nşr. Mustafa Dîb el-Bugâ, 2 c., Beyrut, Dâr’ü-bni Kesîr, 1416/1996.
- es-Süyûtî Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, et-Tahbîr fî ‘ilmi’t-tefsîr, Beyrut, Dârü’l-kütübi’l-ʻilmiyye, 1408/1988.
- Subhî es-Sâlih, Mebâhis fî ῾ulûmi’l-Kur’ân, 27. bs., Beyrut, Dârü’l-ʻilm li’lmelâyîn, 2007.
- Sülün, Murat, “Mahiyeti, Sebep ve Çözümleri Çerçevesinde Müşkilü’l-Kur’ân”, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-III, İstanbul, 2002.
- Şah Veliyyullah Ahmed b. Abdirrahîm ed-Dihlevî, el-Fevzü’l-kebîr fî usûli’t-tefsîr (trc. Selmân el-Hüseynî en-Nedvî), Dımeşk, Dâru’l-gavsânî li’ddirâsâti’l-Kur’âniyye, 1429/2008.
- Şeyhzâde, Muhammed b. Muslihiddin Mustafa el-Kocevî, Hâşiyetü Şeyhzâde ʻalâ Tefsîri’l-Kâdı’l-Beyzâvî, 4 c., İstanbul, Hakîkat kitâbevi, 1415/1994.
- Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed, Şerhu müşkili’l-Âsâr, nşr. Şuayb elArnaût, 16 c., Beyrut, Müessesetü’r-risâle, 1415/1994.
- et-Tehânevî, Muhammed b. Ali, Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-῾ulûm, Kalküta 1862 (İstanbul, Kahraman yayınları ofset, 1404/1984).
- Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillah Şihâbüddîn Yâkût b. Abdillâh, Muʻcemü’l-büldân, 5 c., Beyrut, Dârü ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1399/1979.
- Yerinde, Adem, “Müşkilü’l-Kur’ân”, DİA, C: XXXII, İstanbul, 2006.
- ez-Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed, Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ, 25 c., Beyrut, Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.
- ez-Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır, el-Burhân fî ‘ulûmi’l- Kur’ân, nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhîm, 4 c., 3. bs., Kâhire, Mektebetü dâri’t-türâs, 1404/1984.
- ez-Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd, el-A’lâm Kamûsü terâcim li-eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ min’el-‘arab ve’l-müsta‘rebîn ve’l-müsteşrikîn, 8 c., 15. bs., Beyrut, Dâru’l-‘ilmi li’l-melâyîn, 2002.
| APA | DİNLER M (2018). Müşkilü’l-Kur’ân. , 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| Chicago | DİNLER Murat Müşkilü’l-Kur’ân. (2018): 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| MLA | DİNLER Murat Müşkilü’l-Kur’ân. , 2018, ss.315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| AMA | DİNLER M Müşkilü’l-Kur’ân. . 2018; 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| Vancouver | DİNLER M Müşkilü’l-Kur’ân. . 2018; 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| IEEE | DİNLER M "Müşkilü’l-Kur’ân." , ss.315 - 356, 2018. 10.16947/fsmia.437805 |
| ISNAD | DİNLER, Murat. "Müşkilü’l-Kur’ân". (2018), 315-356. https://doi.org/10.16947/fsmia.437805 |
| APA | DİNLER M (2018). Müşkilü’l-Kur’ân. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi, 0(11), 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| Chicago | DİNLER Murat Müşkilü’l-Kur’ân. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi 0, no.11 (2018): 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| MLA | DİNLER Murat Müşkilü’l-Kur’ân. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi, vol.0, no.11, 2018, ss.315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| AMA | DİNLER M Müşkilü’l-Kur’ân. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi. 2018; 0(11): 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| Vancouver | DİNLER M Müşkilü’l-Kur’ân. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi. 2018; 0(11): 315 - 356. 10.16947/fsmia.437805 |
| IEEE | DİNLER M "Müşkilü’l-Kur’ân." FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi, 0, ss.315 - 356, 2018. 10.16947/fsmia.437805 |
| ISNAD | DİNLER, Murat. "Müşkilü’l-Kur’ân". FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimler Dergisi 11 (2018), 315-356. https://doi.org/10.16947/fsmia.437805 |
