Yıl: 2019 Cilt: 19 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1115 - 1127 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-11-2019

OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz:
Bu araştırmanın amacı, okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir.Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini Uşak ilinde görev yapan 3986 öğretmen, örneklemini ise 457ilkokul, ortaokul ve lise öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada uygun örnekleme yoluna gidilmiştir. Araştırmada veriler “ÖrgütDNA’sı Ölçeği” ve “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, PearsonMomentler Çarpımı Katsayısı ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; öğretmenlerokulların DNA profillerini, sağlıklı örgüt profillerinden esnek örgüt profili olarak algılamaktadırlar. Yine araştırmaya göreöğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı algıları yüksek düzeydedir. Araştırmada öğretmenlerin okulların sağlıklı örgütprofillerine (esnek, askeri, tam zamanlı) yönelik algıları ile örgütsel vatandaşlık düzeyleri arasında pozitif yönlü orta dereceli birilişki görülmekteyken, okulların sağlıksız örgüt profillerine (gelişigüzel, yönetim ağırlıklı, pasif-saldırgan) yönelik algıları ileörgütsel vatandaşlık düzeyleri arasında negatif yönlü orta dereceli bir ilişki olduğu görülmüştür. Araştırmaya göre ortaokullardaesnek örgüt ve pasif-saldırgan örgüt profillerinin, liselerde ise esnek örgüt, askeri örgüt ve pasif-saldırgan örgüt profillerininöğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışını anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Okulların sağlıklı esnek ve askeriörgüt özelliklerine sahip olmaları öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışını olumlu yönde yordamakta iken, pasif-saldırganörgüt özellikleri olumsuz yönde yordamaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

THE RELATIONSHIP BETWEEN SCHOOLS’ DNA PROFILES AND TEACHERS’ ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIOURS

Öz:
The aim of this research is to reveal the relationship between schools’ DNA profiles and teachers’ organizational citizenship behaviors. Relational screening model was used in the research. The target population of the study consisted of 3986 teachers and for the research, 457 teachers who worked in primary, secondary and high schools in Uşak. Convenience sampling was used in this research. The data were collected by using organizational DNA Scale and Organizational Citizenship Behaviour Scale. In the analysis of the data; arithmetic mean, Pearson product-moment correlation coefficient and regression analysis were used. According to the results of the research, the level of teachers ‘perception of organizational DNA is moderate. Teachers’ perception of resilient organization profile, which is one of the healthy organization profiles, is high. Teachers’ perception of organizational citizenship behavior level is high. According to the results of the study, there is a positive moderate-level relationship between teachers’ organizational DNA perceptions for healthy organizations (resilient, military precision and just-in-time organizations) and organizational citizenship behavior, and there is a negative moderate-level relationship between teachers’ organizational DNA perceptions for unhealthy organizations (fits and starts, over managed and passive-aggressive organizations) and organizational citizenship behavior. According to the research, resilient organization and passive aggressive organization profiles in secondary schools and resilient organization, military precision organization and passive aggressive organization profiles in high schools predict teachers’ organizational citizenship behaviour in a meaningful way. While healthy resilient and military precision predict teachers organizational citizenship behaviour in a positive way, passive aggressive organization predicts in a negative way.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PEGEM Akademi.
  • Bancar, A. (2016). Örgüt DNA’sı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Bostancı, A. B., Akçadağ,T, Kahraman, Ü.& Tosun, A. (2016). Okulların DNA profili ile okul içi politik davranışlar arasındaki İlişki. Journal of Human Sciences,13(3),1693-5705.
  • Bostancı, A. B., Çelik, K. & Kahraman, Ü. (2017). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sermayeleri arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 140-156.
  • Baskin, K.(1998) Corporate DNA-learning from life. Boston: Butterworth-Heinemann.
  • Çandır, E. (2005). Örgütsel DNA ve bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
  • Cinay, F. (2015). İlkokul öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Çetin, R. B. (2014). Okul DNA’sı metaforunun çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
  • Çetin, M., Yeşilbağ. Y. ve Akdağ, B. (2003). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı.Malatya Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17: 39-54.
  • Döş, İ. (2013). School DNA and it’s transfer. American Journal of Human Ecology, 2(1), 7-15.
  • Döş, İ. ve Çetin, R. B. (2014). Örgüt DNA’sı nin geliştirilmesi ve MEB üzerine bir tarama çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (31), 560-575.
  • Govindarajan, V. & Trimble, C. (2005). Organizational DNA for strategic innovation. California Management Review, 47(3), 47-76.
  • Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
  • İplik F. N. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışı.Ankara: Akademisyen Kitabevi. Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma ve yöntemi (15. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Karacaoğlu, K. ve Güney, Y. S. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının, örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisi: Nevşehir ili örneği. Öneri Dergisi, 9(34), 137-153.
  • Kadıbeşegil, S. (1999). Kuruluşların DNA’sı itibar. http://www.orsa.com.tr/cgi-bin/asp/content.asp?type= normal&lang=TR&id=110 adresinden 5 Kasım 2016 tarihinde alınmıştır.
  • Köse, S., Kartal, B. ve Kayalı, N. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve tutuma ilişkin faktörlerle ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 20: 1-19.
  • Kaplan, İ. (2011). Yönetim ve organizasyon bilim dalı örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş tatmini ilişkisi: Konya emniyet teşkilatı üzerinde bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Mintzberg, H. (2014). Örgütler ve yapıları. ( Çev. Ed. A. Aypay ). Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Neilson, G. L., Pasternak, A. B. & Nuys, K.E.V. (2005). The passive aggressive organization.Harvard Business Review, 83 (10), 82-92.
  • Neilson, G. L., Pasternack, B. A.& Mendes, D.(2003). The four bases of organizational DNA. Retrieved January 4, 2017, from https://www.strategy-business.com/article/03406?gko=4f638
  • Onay, M. ve Ergüden, S. (2012).Yeni bir metafor: Kurum DNA’sı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 203- 212.
  • Özdevecioğlu, M. (2009). Örgütler arası vatandaşlık davranışları: teorik çerçeve ve bir ölçek geliştirme çalışması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,33: 47-67.
  • Özler, D. E. (2015). Örgütsel davranışta güncel konular. Bursa: Ekin Yayıncılık.
  • Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
  • Samancı, S. (2006). Örgütsel iklim ve örgütsel vatandaşlık(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
  • Sarı, Ç. (2011). Örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi ve bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Soroush, S., Esfahani, D., Mohammadpouri, M. & Poorfarahmand, B. (2014). Studying of Organizational DNA in Esfahan Povince Sport and Youth Offices. International Journal of Human Resource Studies, 4(3),125-138.
  • Sung, G. & Neilson, G. L. (2013). Is your organization passive-agressive? Retrieved January 2, 2017, from https://www.strategy-business.com/blog/Is-Your-Organization-Passive-Aggressive?gko= ed975.
  • Şanlı, B. M. (2011). İlköğretim okullarındaki performans yönetimi uygulamaları ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Wilson, K.S., Sin, H. P & Conlon, D.E.(2010) What about the leader ın leader-member exchange? The ımpact of resource exchanges and substitutability on the leader . Academy of Management Review, 35( 3), 358-372.
  • Yener M. ve Aykol, S. E. (2009). Girişimcilik değerleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,14(1), 255-271.
  • Zengin, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel güven ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
APA TOSUN A, BOSTANCI A (2019). OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. , 1115 - 1127.
Chicago TOSUN ALİ,BOSTANCI Aynur B OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. (2019): 1115 - 1127.
MLA TOSUN ALİ,BOSTANCI Aynur B OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. , 2019, ss.1115 - 1127.
AMA TOSUN A,BOSTANCI A OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. . 2019; 1115 - 1127.
Vancouver TOSUN A,BOSTANCI A OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. . 2019; 1115 - 1127.
IEEE TOSUN A,BOSTANCI A "OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ." , ss.1115 - 1127, 2019.
ISNAD TOSUN, ALİ - BOSTANCI, Aynur B. "OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ". (2019), 1115-1127.
APA TOSUN A, BOSTANCI A (2019). OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1115 - 1127.
Chicago TOSUN ALİ,BOSTANCI Aynur B OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19, no.3 (2019): 1115 - 1127.
MLA TOSUN ALİ,BOSTANCI Aynur B OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.19, no.3, 2019, ss.1115 - 1127.
AMA TOSUN A,BOSTANCI A OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 19(3): 1115 - 1127.
Vancouver TOSUN A,BOSTANCI A OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 19(3): 1115 - 1127.
IEEE TOSUN A,BOSTANCI A "OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ." Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, ss.1115 - 1127, 2019.
ISNAD TOSUN, ALİ - BOSTANCI, Aynur B. "OKULLARIN DNA PROFİLLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ". Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19/3 (2019), 1115-1127.