Yıl: 2017 Cilt: 0 Sayı: 71 Sayfa Aralığı: 327 - 346 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-11-2019

ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ

Öz:
İnsanlık tarihinin ilk zamanlarından beri yaşamın birçok alanında kullanılan ahşap, doğal yapısı ve kullanım özelliklerinden dolayı mimari yapılar için önemli bir malzemedir. Özellikle tasarımda esneklik sağlaması, işçiliğinin kolay olması ve detayların kolayca çözümlenebilmesinden dolayı Anadolu’da birçok cami’de ahşap malzeme örnekleriyle karşılaşırız. Bunun da temelinde ahşabın sadece dayanıklı olması değil aynı zamanda hafif olması vardır. Hafifliği, çekme ve eğilmeye karşı dayanıklılığı nedeniyle büyük açıklıklar geçilebilmektedir. Böylelikle duvar boşluklarının geçilmesinde, hatıl ve döşeme kirişlerinde, çıkma ve saçak oluşturulmasında kolaylıkla kullanılabilmektedir. Ormanlık alanların çok fazla olduğu Akkuş ilçesinde de mimaride ahşap kullanımı oldukça yaygındır. Orta Karadeniz’in dağlık kesimlerinde bulunan Akkuş ilçesinde Tibaren ve Kalip kavimlerinin yaşadığı ve ileriki dönemlerde Pont Krallığının buraya egemen olduğu bilinmektedir. Daha sonra Türklerin Anadolu’ya göç etmeye başlaması ile Danişmentlilerin hâkimiyeti altına giren Akkuş, XIV. yüzyılda Hacı Emiroğlu beyliğinin himayesinde yaşamıştır. XIX. yüzyılda Samsun Sancağına bağlı bucaktır. İlk olarak Karakuş olan adıyla anılan bucağın adı ileriki dönemlerde Akkuş olarak değiştirilmiştir. Farklı medeniyetlerin burada hüküm sürmesinden dolayı zengin kültürel bir hafızaya sahiptir. Bu çalışmada gür bitki örtüsüne sahip Ordu’nun Akkuş İlçesine bağlı köylerde bulunan, çantı tekniği ile yapılmış Akpınar Kasabası Merkez Camisi Ambargürgen Merkez Camii, Karaçal Köyü Camii ve Çökek Köyü Camileri çantı tekniği perspektifinde değerlendirilmiş ve Doğu ve Orta Karadeniz Bölgesindeki diğer benzer örneklerle karşılaştırmaları yapılarak sanat tarihi açısından incelenmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Din Bilimi Müzik Dil ve Dil Bilim

Mosque Samples Built with Timber-Framıng Technique in Ordu/Akkuş

Öz:
Wood, which has been used in many fields since the initial times of the humankind, is an important material for architectural structures due to its natural essence and its usage features. One can come across wooden materials in most of the mosques in Anatolia since it particularly provides compliance in design, since crafting it is easy and since the details are easily analyzed. The basis for this is that wood is not only a durable but also a light material. Due to its being light and durability to traction and flection, long-span construction is possible. Therefore, it can easily be used in constructing wall openings, beams, and floor coverings and in forming corbels and eaves. Usage of wood in buildings in the Akkuş sub-province where forests are abundant is widespread. It is a known fact that the tribes of Tibareni and Kalip dwelt in the sub-province of Akkuş located in highlands of Central Black Sea and later the Kingdom of Pontus ruled these lands. After that, Akkuş, which was dominated by Danishmends when Turks immigrated to Anatolia, was ruled by Haji Emiroğlu Beylik in XIV. century. It was a sub-district under Samsun Sanjak in XIX. century. The name of the sub-district, which was initially called as Karakuş, was changed to Akkuş in the following periods. It has a rich cultural heritage since numerous civilizations reigned in these lands. This study evaluates mosques from a timberframing perspective which are located in villages of Akkuş sub-province of Ordu that is rich in terms of vegetation such as Akpınar Town Central Mosque, Ambargürgen Central Mosque, Karaçal Village Mosque and Çökek Village Mosque which were built with timber-framing technique, and analyses them in terms of art history by comparing them with the similar examples from Eastern and Central Black Sea Region.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Din Bilimi Müzik Dil ve Dil Bilim
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akan A. E.,(2010), Tarihi ahşap sütunlu camilerin sonlu elemanlar analizi ile taşıyıcı sistem performansının belirlenmesi, SDU İnternational Technologic Science, February, s.42-54.
  • Altun, A. (1988). Orta Asya türk sanatı ile Anadolu’da Selçuklu ve beylikler mimarisi. (Ed. S. Bayram.), Mimarbaşı Koca Sinan Yaşadığı Çağ ve Eserleri 1 (s. 33-44) içinde, İstanbul: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Arseven, C. E., (1997). Çantı maddesi, Sanat Ansiklopedisi, C.1, İstanbul. Arseven, C. E., (1954). Türk sanatı tarihi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. Aslanapa, O. (1990). Türk sanatı, C.I-II, Ankara: Remzi Kitapevi
  • Aslanapa, O. (1984). Türk sanatı, İstanbul: Kervan Yayınları.
  • Bayhan, A. A. (2009). Ordu’dan bazı tarihi ahşap (çantı) camiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/7, s.55-84.
  • Bayhan, A. A. (2014). Ordu / Perşembe'den iki ahşap çantı cami örneği, Tüba-Ked, (12), s. 100-107.
  • Bayhan, A. A. (2006). Ordu’da yeni tespit edilen ahşap camiler, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 16, s.33-48.
  • Bayraktar, M. S. (2005). Samsun ve ilçelerindeki türk mimari eserleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Bozkurt, Y., E, N. ve Ünligil, H., (1995). Odun patolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
  • Çam, N. (1990). İslam’da babı fıkhı meselelerin ve mezheplerin türk cami mimarisine tesiri. Vakıflar Dergisi, XXI, s, 375-394.
  • Can, Y. (1988). Samsun Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler. Samsun: Etüt Yayınları.
  • Çelik, A. (2002). Akkuş. İstanbul: Küçükler Kitabevi
  • Çetin, Y. (2015). Erken dönem İslam cami mimarisinde maksure kubbesi geleneğinin Türk cami mimarisindeki toplu mekân anlayışına etkileri üzerine bir değerlen-dirme, International Journal of Social Science, 35, s.116-126.
  • Çobancaoğlu, T. (1998). Türkiye’de ahşap evin bölgelere göre yapısal olarak incelenmesi ve restorasyonlarında yöntem önerileri. Yayımlanmamış doktora tezi, MSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Cumhuriyetin 50. Yılında Ordu İl Yıllığı (1973), Ankara: Ayyıldız Matbaası.
  • Dolu, Y. B. (2015) Kocaeli ve çevresinde candı (ahşap yığma) teknikle yapılmış camiler.
  • Gazi Akçakoca, Kocaeli Tarihi Sempozyumu, s.1685-1701.
  • İslam Ansiklopedisi.(1993), Cami maddesi, C.7, İstanbul.
  • Kökten, K. (1963). Anadolu Ünye’de eski, taş devrine (paleolitik) yeni buluntular. AÜ Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi. XX, s.275-279.
  • Kuran, A. (1972). Anadolu’da ahşap sütunlu selçuklu mimarisi, malazgirt armağanı. An-kara: TTK Yayınları.
  • Nefes, E. (2012). Samsun/Çarşamba’da çantı tekniğinde inşa edilmiş iki ahşap camii; Ustaca Köyü camii ve Kocakavak Köyü camii. Vakıflar Dergisi, 38, s.155-164.
  • Ordu İdari Taksimatı (1936), Ankara: TC Dahiliye Vekaleti, Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü Yayını.
  • Öney, G. (1998). Ankara Arslanhane Camii. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Özkan, H. (2012). Geleneksel Erzurum evlerinde kırlangıç örtünün kuruluşu ve son kır-langıç örtü ustası Sırrı Alacakanat. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitü-sü Dergisi, 28, s.19-37.
  • Sözen, M. ve Eruzun, C. (1992). Anadolu'da ev ve insan. İstanbul: Creative Yayıncılık.
  • Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2012). Sanat Kavram ve terimleri sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Türkiye’de Vakıf Abideleri ve Eski Eserler, (1974), Ankara, s.366-68
  • Temel, Z. (2000). Samsun, Terme ve Çarşamba’da bulunan üç ahşap camii. Yayımlanma-mış lisans tezi. Atatürk Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Uykucu, K. E. (1978). Bölgemiz Karadeniz illeri ve ilçeleri. Ankara: Zafer Matbaası.
  • Uzunçarşılı, İ. Hakkı (1969). Anadolu beylikleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Yücel, E. (1985). Türk sanatında ağaç işçiliği. Antika, 6, s.3-11
APA SEYFİ S (2017). ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. , 327 - 346.
Chicago SEYFİ SERPİL ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. (2017): 327 - 346.
MLA SEYFİ SERPİL ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. , 2017, ss.327 - 346.
AMA SEYFİ S ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. . 2017; 327 - 346.
Vancouver SEYFİ S ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. . 2017; 327 - 346.
IEEE SEYFİ S "ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ." , ss.327 - 346, 2017.
ISNAD SEYFİ, SERPİL. "ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ". (2017), 327-346.
APA SEYFİ S (2017). ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ, 0(71), 327 - 346.
Chicago SEYFİ SERPİL ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ 0, no.71 (2017): 327 - 346.
MLA SEYFİ SERPİL ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ, vol.0, no.71, 2017, ss.327 - 346.
AMA SEYFİ S ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 2017; 0(71): 327 - 346.
Vancouver SEYFİ S ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 2017; 0(71): 327 - 346.
IEEE SEYFİ S "ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ." EKEV AKADEMİ DERGİSİ, 0, ss.327 - 346, 2017.
ISNAD SEYFİ, SERPİL. "ORDU/AKKUŞ’TA ÇANTI TEKNİĞİNDE YAPILMIŞ CAMİ ÖRNEKLERİ". EKEV AKADEMİ DERGİSİ 71 (2017), 327-346.