Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 13 Sayfa Aralığı: 91 - 116 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34085/buifd.523520 İndeks Tarihi: 06-12-2019

Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği

Öz:
Ahi Evren, Anadolu Ahilik Teşkilatı’nın kurucusu olarak kabul edilir. Tam adıŞeyh Hâce Nasiru’d-din Mahmud el Hoyî’dir. 1171 yılında Azerbaycan’ın Hoyşehrinde doğmuş ve zamanının âlimlerinden dersler okumuştur. Orta Asya’danAnadolu’ya gelen sufi bir şahsiyettir. Mesleği dericilik olan Ahi Evren Kayseri baştaolmak üzere irşad amacıyla Anadolu’nun diğer şehirlerini de gezerek buradakiesnafı teşkilatlandırmıştır.Ahi Evren, tasavvuf anlayışını, esnaflık teşkilatı ile birleştirerek bu alanda sağlamkurallar ortaya koymuştur. Bu yüzden evvela Kayseri’de Ahilik teşkilatının kurulmasınaöncülük etmiştir. Kayseri merkezli olarak ortaya koyduğu bu faaliyetler,ölümünden sonra da Anadolu’da asırlarca devam etmiştir. Ahilik, çalışmayı, ibadeti ve dürüstlüğü bir bütün olarak ele almış, ahlaka büyükbir ehemmiyet atfetmiştir. Ahiliğe girişte şart olarak kabul edilen iyi ahlaklılık,yardım severlik ve cömertlik gibi özelliklerin aranması sonucu cemiyette temizahlaklı ve yardımsever kişilerin sayısının artmasına katkıda bulunulmuş, bu durumise toplumda zaviye, han ve hamamlar yaptırılmasını, bunların bakımı için zenginvakıfların kurulmasını sağlamıştır.Bu çalışmamızda, Ahi Evren ve Ahilik Teşkilatının, Anadolu’nun İslamlaşmasürecinde Anadolu’ya göç etmiş ve burayı yurt edinmiş Türk topluluklarının buyeni yerleşim yerinde huzur ve sükûnet içerisinde yaşamalarını sağlamak için ahlakîve meslekî alan, iktisadî ve ticarî alan ile siyasî ve idarî alanda otaya koydukları rolmodellikler üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Ahi Evren and Ahi Community as a Role Model in the Islamisation of Anatolia

Öz:
Ahi Evren is accepted as the founder of the Anatolian Ahi Community. His real name was Hâce Nasiru’d-din Mahmud el Hoyî. He was born in Khoy, Azerbaijan in 1171 and took lessons from the scholars in his time. He was a Sufi who came to Anatolia from Central Asia. Being a leather worker, he travelled in Anatolian cities and particularly Kayseri for Irshad (act of showing the true path), and organised craftsmen and tradesmen in these cities. Combining Sufism with craftsman’s institution, Ahi Evren laid down solid rules in this area. Thus, he pioneered the foundation of Ahi community first in Kayseri. The activities he started in Kayseri continued across Anatolia for centuries after his death. Ahism considered work, worship and honesty as a whole and attached great importance to morals. As result of seeking for personal qualities such as being moral, helpful and generous that were accepted as prerequisite for becoming an Ahi member, the number of morally upright and benevolent people increased in the community, which contributed to building zawiyahs, inns and public baths in the society, and founding rich foundations for their maintenance. This study explores the influence of Ahi Evren and Ahi Community as a role model in moral and professional, and economic and trade spheres as well as political and administrative area to help Turkish communities, which came to Anatolia and adopted it as their homeland in the process of the Islamisation of Anatolia, to live in peace and harmony in this new settlement.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahilik. “Ahilikte Ahlak Anlayışı”. Erişim: 10 Nisan 2018. http://ahilik. net/ahilerde-ahlak-anlayisi/.
  • Ahilik ve Meslek Ahlakı. Editör: Ömer Akdağ- Meltem Kurtuluş, Konya: KTO Karatay Üniversitesi Yayınları, 2018.
  • Bakır, Meral Armağan. Ahilik ve Meslekî Eğitim. Yüksek Lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991.
  • Bayram, Mikail. Ahi Evren (Tasavvufî Düşüncenin Esasları). Ankara: TDV Yayınları, 1995.
  • Bayram, Mikail. Hace Nasirü’d-din-i Tusi’nin İntihalciliği ve Ahi Evren Hace Nasirü’d-din ile İlgisi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
  • Bayram, Mikail. Fatma Bacı ve Bacıyan-ı Rum Anadolu Bacılar Teşkilatı. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
  • Çağatay, Neşet. Ahilik Nedir. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
  • Çeker, Faysal. “Ahlakî ve Sosyal Bir Teşkilat Olarak Ahilik”. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 7/12 (2017): 84-99.
  • Demir, Galip. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu ve Ahilik. İstanbul: Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları, 2000.
  • emirpolat, Anzavur-Akça, Gürsoy. “Ahilik ve Türk Sosyo-Kültürel Hayatına Katkıları”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Dergisi 15, (2004): 355-376.
  • Durak, İbrahim. – Yücel, Atilla. “Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 15/2 (2010): 15-168.
  • Ekinci, Yusuf. Ahilik. Ankara: Sistem Ofset Yayıncılık, 2011.
  • Gölpınarlı, Abdulbaki. İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınevi, 2011.
  • Gülerman, Adnan – Taştekil, Sevda. Ahi Teşkilatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerindeki Etkileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
  • Güllü, Sabahattin. Sosyoloji Açısından Ahi Birlikleri. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1977.
  • Hülagü, Metin. “Ahi Evran ve Ahilik”. Erişim: 07 Nisan 2018. http://www. metinhulagu.com/images/dosyalar/20120302110400_0.pdf
  • Kaya, Abdullah. “Anadolu’nun Türk ve İslam Yurdu haline Gelmesinde Ahiliğin Rolü ve Önemi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29, 547- 561.
  • Kazıcı, Ziya. “Ahilik” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 540. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
  • Kızıler, Hamdi. “Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/2 (2015): 408-423.
  • Köksal, M. Fatih. Ahi Evren ve Ahilik. Kırşehir: Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti Yayınları, 2008.
  • Kuzu, Ali, Ahi Evren. Ankara: Paraf Yayınları, 2013.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. Türk Sufîliğine Bakışlar. 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. “Fütüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 13: 261-263, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
  • Okumuş, Ejder. “Ahlâk-Bağımlı Dindarlık Açısından Ahiliğin İş ve Ticaret Ahlâkı”, Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu Tebliğleri (Türkiye-Sivas, 27-28 Eylül 2018), Ed. Mehmet Traşçı-Mustafa Said Akdoğan. 23-31. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2018.
  • Özköse, Kadir. “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufî Zümre ve Akımların Rolü”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Haziran 2003): 249-279.
  • Özköse, Kadir. “Ahilikte Ahlak ve Meslek Eğitimi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/2 (2011): 5-19.
  • Sarıkaya, Saffet. “Ahiliğin Dünya Görüşünü Oluşturan Dînî ve Ahlakî Değerler”, Erişim: 30 Kasım 2018. http://www.msaffets.com/wp-content/ uploads/Ahidegerleri.pdf.
  • Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, “Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu Tebliğleri”, Erişim: 2 Aralık 2018, http:// kutuphane.cumhuriyet.edu.tr/yonetim/bilimselyayinlardosya/273479418. pdf
  • Sülemî, Ebu Abdi’r-Rahman. Tasavvufta Fütüvvet. Trc. Süleyman Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1977.
  • Şahin, İlhan. “Âhi Evran”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 1: 529- 530, İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Uludağ, Süleyman. “Fütüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 13: 259-261, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
  • Yılmaz, Hasan Kamil. “Fütüvvet Ahlakı ve Teşkilatı: İktisadî Hayatta Ahilerin Rolü ve Faydaları”. Erişim: 10 Nisan 2018. http://hasankamilyilmaz. com/futuvvet-ahlaki-ve-teskilati.html.
  • Zübeyir Tokgöz. Ahi Evran ve Ahilik Sistemi. Ankara: Pelin Ofset Matbaacılık, 2012.
APA AYIS M (2019). Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. , 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
Chicago AYIS MEHMET SIRIN Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. (2019): 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
MLA AYIS MEHMET SIRIN Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. , 2019, ss.91 - 116. 10.34085/buifd.523520
AMA AYIS M Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. . 2019; 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
Vancouver AYIS M Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. . 2019; 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
IEEE AYIS M "Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği." , ss.91 - 116, 2019. 10.34085/buifd.523520
ISNAD AYIS, MEHMET SIRIN. "Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği". (2019), 91-116. https://doi.org/10.34085/buifd.523520
APA AYIS M (2019). Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(13), 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
Chicago AYIS MEHMET SIRIN Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 0, no.13 (2019): 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
MLA AYIS MEHMET SIRIN Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.0, no.13, 2019, ss.91 - 116. 10.34085/buifd.523520
AMA AYIS M Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 0(13): 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
Vancouver AYIS M Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2019; 0(13): 91 - 116. 10.34085/buifd.523520
IEEE AYIS M "Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği." Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0, ss.91 - 116, 2019. 10.34085/buifd.523520
ISNAD AYIS, MEHMET SIRIN. "Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği". Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2019), 91-116. https://doi.org/10.34085/buifd.523520