Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme

BİNGÖL SCHRİJER, Bilge

Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Bilge BİNGÖL SCHRİJER (Akdeniz Üniversitesi)

Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

11 0

Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 13 Sayfa Aralığı: 219 - 274 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-12-2019

Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Öz:

Parlamenter sistemler hassas bir dengede işlemektedir. Çalışma parlamenter sistemin hassas dengesine ilişkin bir incelemeyiÇek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti’ni karşılaştırarak gerçekleştirme gayesindedir. Söz konusuhassas dengenin dayandığı birçok unsur bulunmaktadır. Çalışma bu unsurlardan devlet başkanının anayasal yetkileriile Çek Cumhuriyeti ve Federal Alman Cumhuriyeti devlet başkanlarının söz konusu yetkileri kullanma biçimlerine vekişiliklerine odaklanmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nde 2012 yılında gerçekleştirilen bir anayasa değişikliği ile anayasalyetkilerine dokunmadan cumhurbaşkanının halk tarafından seçileceği düzenlenmiştir. Halk tarafından seçilen ancakanayasal yetkilerine dokunulmayan cumhurbaşkanı ise anayasal yetkilerini oldukça zorlamakta ve sistemin işleyişinibüyük ölçüde etkilemektedir. Federal Almanya Cumhuriyeti’nde ise cumhurbaşkanının anayasal yetkileri oldukça semboliktir.Ancak Almanya’da henüz denenmemiş anayasal yollar bulunmaktadır. Öte yandan Theodor Heuss ve HorstKöhler anayasal yetkilerini görece zorlayan cumhurbaşkanları olarak sistemin hassas dengesini etkileyebilmişlerdir.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

The Delicate Balance of Parliamentary Systems: A Comparative Study on Czech Republic and Federal Republic of Germany

Öz:

Parliamentary systems are progressing on a delicate balance. The paper aims at analyzing the elements which are affecting the delicate balance of the parliamentary systems by comparing Czech Republic and Federal Republic of Germany. The paper particularly focuses on the constitutional role and power of the presidents in those two countries as well as the presidents’ personalities, reactions and behaviors when using their powers. In 2012, the constitutional amendment has changed the state president’s election system in Czech Republic without touching her other constitutional powers. However, a popularly elected but incompetent president has resulted in bending the constitution and putting the system into a fragile position. In Federal Republic of Germany, the role of the president is highly symbolic. Additionally, there are several constitutional powers which have never been used by any of the German presidents. However, Theodor Heuss and Horst Köhler were able to affect the system’s delicate balance to a certain degree by their courageous initiatives.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Boyunsuz Özsoy, Şule: Başkanlı Parlamenter Sistem, 2. Baskı, Ankara 2014.
Brunclík, Miloš/Kubát, Michal: “Contradictory Approaches: Discussing Semi-Presidentialism in Central Europe”, Annals of the University of Bucharest, Political Science Series, 2016.
Brunclík, Miloš/Kubát, Michal: “The Crisis of the Czech Politics, 25 Years After the Velvet Revolution”, Politeja, Vol.: 2, Nr.: 28, 2014.
Brunclík, Miloš/Kubát, Michal: “The Czech Parliamentary Regime After 1989”, Acta Politologica, Issue: 2, 2016, 2016.
Brunclík, Miloš/Kubát, Michal: Semi-presidentialism, Parliamentarism and Presidents: Presidential Politics in Central Europe, 2019.
Cambell, Peter: “Avrupa’da Parlamenter Hükümetin Bazı Yönleri”, (Çev.: Ergun Özbudun), AÜHFD, C.: 20, S.: 1-4, 1963.
Can, İsmail: “Almanya’da Devletin Yapısı ve Vergi Sisteminin Anayasal Temelleri”, Maliye Dergisi, S.: 145, 2004.
Carey, John M./Formanek, Frantisek/Karpowicz, Ewa: “Legislative Autonomy in New Regimes: The Czech and Polish Cases”, Legislative Studies Quarterly, Vol.: 24, Nr.: 4, 4 1999.
Collings, Justin: Democracy’s Guardians: A History of the German Federal Constitutional Court 1951-2001, Oxford 2015.
Cook, Bernard A.: Europe Since 1945-An Encyclopedia, Vol. 1, A-J, New York-London 2001.
Çam, Esat: Devlet Sistemleri, İstanbul 1976.
Duverger, Maurice: “A New Political System Model: Semi-Presidential Government”, European Journal of Political Research, Vol.: 8, Nr.: 2 1980.
Elgie, Robert: “From Linz to Tsebelis: Three Waves of Presidential-Parliamentary Studies”, Democratization, Vol.: 12, Nr.: 1, 2005.
Elster, Jon: “Forces and Mechanisms in the Constitution-Making Process”, Duke Law Journal, Vol.: 45, 1995.
Elster, Jon: “Transition, constitution-making and separation in Czechoslovakia”, European Journal of Sociology/Archives Europennes de Sociologie, Vol.: 36, Nr.: 1, 1995.
Erdoğan, Mustafa: Anayasal Demokrasi, 4. Baskı, Ankara 2001.
Fuchs, Dieter: “Types and Indices of Democratic Regimes”, Discussion Paper FS III 01- 203, Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung (WZB), 2001.
Gönenç, Levent: “Hükümet Sistemi Tartışmalarında “Başkanlı Parlamenter Sistem” Seçeneği”, Güncel Hukuk, 2007.
Gönenç, Levent: “Ortaçağ Avrupa’sında Anayasalcılığın Düşünsel ve Kuramsal Temelleri”, Özbudun’a Armağan, C.: II, 2008.
Gönenç, Levent: “Siyaset Bilimi ve Anayasalar”, AÜSBFD, C.: 53, Ankara 1999.
Göze, Ayferi: Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 16. Baskı, İstanbul 2016.
Gözler, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 9. Baskı, Bursa 2017.
Gözler, Kemal: Devlet Başkanları: Bir Karşılaştırmalı Anayasa Hukuku İncelemesi, Bursa 2001.
Havlík, Vlastimil/Hrubeš, Milan/Pecina, Marek: “For Rule of Law, Political Plurality, and a Just Society: Use of the Legislative Veto by President Václav Havel”, East European Politics and Societies and Cultures, Vol.: XX, Nr.: X, 2014.
Hloušek, Vít: “Is The Czech Republic on Its Way To Semi-Presidentialism?”, Baltic Journal of Law & Politics, Vol.: 7, Nr.: 2, 2014.
Holmes, W. Oliver: “Law in Science and Science in Law”, Harvard Law Review, Vol.: 12, Nr.: 7, 1899.
Holmes, W. Oliver: “The Path of the Law”, Harvard Law Review, 457, 1897.
Horowitz, Donald L.: “Comparing Democratic Systems”, Journal of Democracy, Vol.: 1, Nr.: 4, 1990.
Huntington, Samuel P.: The Third Wave, Democratization in the Late Twentieth Century, Oklahoma 1991.
Işıktaç, Yasemin/Metin, Sevtap: Hukuk Metodolojisi, 3. Baskı, İstanbul 2012.
Kaymal, Cansu: “Başkanlık Sistemi ve İstikrar Arasındaki İlişki”, Strategic Public Management Journal, Vol.: 3, Iss.: 6, 2017.
Kirchmann, Julius Hermann: İlim Olmak Bakımından Hukukun Değersizliği, (Çev.: Coşkun Üçok), Ankara 1949.
Kontacı, Ersoy: “Parlamenter Sistemden Kopuş ve Sonrası: Karşılaştırmalı Gözlemler ve Bazı Değerlendirmeler”, TBB Dergisi, 133, 2017.
Köker, Phillipp: Presidential Activism and Veto Power in Central and Eastern Europe, Cham 2017.
Kraus, Michael: “Did the Charter 77 Movement Bring an End to Communism?”, New England Review, Vol.: 28, Nr.: 2, 2007.
Kükner, Bilgen: “Hükümet Sistemi Seçeneklerinden “Başkanlı Parlamenter Sistem” Seçeneği ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği”, Ankara Barosu Dergisi, 2012/2, 2012.
Lange, Peter/Hudson, Meadwell: “Typologies of Democratic Systems: From Political Inputs to Political Economy”, New Directions in Comparative Politics, Boulder-San Francisco- Oxford, 1991.
Lijphart, Arend: “Yeni Demokrasiler İçin Anayasal Tercihler”, Demokrasinin Küresel Yükselişi, (Çev.: Ergun Özbudun), 1995.
Linek, Lukáš/Mansfeldová, Zdenka: “The Parliament of the Czech Republic, 1993-2004”, The Journal of Legislative Studies, Vol.: 13, Nr.: 1, 2007.
Loughlin, Martin: Kamu Hukukunun Temelleri, (Çev.: Dilşad Çiğdem Sever/Kıvılcım Turanlı), Ankara 2015.
Okşar, Mustafa: “Yarı-Başkanlık Hükümet Sistemi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme: Fransa ve Litvanya Modelleri”, TAAD, C.: 1, S.: 7, 2011.
Patzelt, J. Werner: “German MPs and their Roles”, The Journal of Legislative Studies, Vol.: 3, Nr.: 1, 1997.
Petúšek, Ivan/Kudrnác, Aleš: “Czech Republic”, European Journal of Political Research Political Data Yearbook, Vol.: 56, Nr.: 1, 2017.
Rosenfeld, Michel/Sajo, Andras: The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law, Oxford 2012.
Roskin, Michael G.: “Political Science”, Encyclopedia Britannica, (Erişim: https://www. britannica.com/topic/political-science#ref247905).
Roskin, Michael G.: Countries and Concepts, Politics, Geography, Culture, 12th Edition, New York 2013.
Rousseau, Jean Jacques: Toplum Sözleşmesi, (Çev.: Turhan Ilgaz), 3. Baskı, İstanbul 2007.
Sartori, Giovanni: Comparative Constitutional Engineering, An Inquiry into Structures, Incentives and Outcomes, London 1994.
Shugart, Matthew Soberg/Carey, John M.: Presidents and Assemblies-Constitutional Design and Electoral Dynamics, Cambridge 1992.
Shugart, Soberg Matthew: “Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns”, French Politics, Vol.: 3, Nr.: 3, 2005.
Smith, Brent D.: “The Federal Republic of Germany-West Germany”, Modern Political Systems: Europe, 7th Edition, New Jersey 1990.
Strohmeier, Gerd /Wittlinger, Ruth: “Bundespräsident Horst Köhler - eine (kritische) Analyse”, Zeitschrift für Staats- und Europawissenschaften (ZSE), Vol.: 8, Nr.: 2, 2010.
Teziç, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 11. Bası, İstanbul 2006.
The Economist, “Germany’s Federal Constitution, Untangling the System”, Vol.: 369, Nr.: 8349, November 8th-14th, (8-14 Kasım), 2003.
Tsebelis, George: “Decision Making in Political Systems: Veto Players in Presidentialism, Parliamentarism, Multicameralism, and Multpartyism”, British Journal of Political Science, Vol.: 25, Nr.: 3, 1995.
Tunaya, Tarık Zafer: Siyasal Kuramlar ve Anayasa Hukuku, 4. Baskı, İstanbul 1980.
Ulen, Thomas S.: “A Nobel Prize in Legal Science: Theory, Empirical Work, and the Scientific Method in the Study of Law”, University of Illinois Law Review, Vol.: 2002, Nr.: 4, 2002.
Uluşahin, Nur: “Demokratik Siyasal Rejimlerin Sınıflandırılmasında Farklı Bir Yaklaşım, Yarı-Başkanlıktan İki Başlı Yürütme Yapılanmasına”, AÜHFD, C.: 52, S.: 2, 2003.
Uslu, Ateş: “Prag Darbesi’nden Prag Baharı’na: Çekoslovakya’nın Yirmi Yılı (1948-1968)”, Devrimci Marksizm, C.: 6, S.: 7, 2008.
Uwe, Jan: “Der Bundesrat im föderativen System Deutschlands: Vor und nach der Reform 2006”, Analyse demokratischer Regierungssysteme, 2010.
Uzun, Şentürk: “Federal Almanya Yönetim Sistemi”, Yirmi Birinci Yüzyılda Yönetim, Ankara 2003.
Van de Rakt, Eva: “After the elections in the Czech Republic: The end of liberal democracy in Central Europe?”, Heinrich Böll Stiftung, 26 October 2017, (Erişim: https:// cz.boell.org/en/2017/11/07/after-elections-czech-republic-end-liberal-democracycentral- europe).
Vanberg, Georg: “Establishing Judicial Independence in West Germany: The Impact of Opinion Leadership and the Separation of Powers”, Comparative Politics, Vol.: 32, No.: 3, 2000.
Vaughan, David: “Vaclav Havel”, (Erişim adresi: http://old.radio.cz/en/article/36022).
Williams, Kieran: The Prague Spring and Its Aftermath-Czechoslovak Politics 1968-1970, Cambridge 1997.
Wintr, Jan/Antoš, Marek/Kysela, Jan: “Direct election of the president and its constitutional and political consequences”, Acta Politologica, Vol.: 8, Nr.: 2, 2016.
Yücel, Bülent: “Yarı-Başkanlık Sisteminin Hükümet Modeli Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma: Fransa Modeli ve Komünizm Sonrası Polonya”, AÜHFD, C.: 52, S.: 4, 2003.
Yüksel, Saadet: “Hükümet Sistemi Değişikliği Tartışmalarına Dair Anayasal Değerlendirme: Başkanlık Sistemindeki ve Parlamenter Sistemdeki Kurumsal Değişkenler”, İÜHFM, C.: LXXIII, S.: 2, 2015.

APA	BİNGÖL SCHRİJER B (2019). Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. , 219 - 274.
Chicago	BİNGÖL SCHRİJER Bilge Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. (2019): 219 - 274.
MLA	BİNGÖL SCHRİJER Bilge Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. , 2019, ss.219 - 274.
AMA	BİNGÖL SCHRİJER B Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. . 2019; 219 - 274.
Vancouver	BİNGÖL SCHRİJER B Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. . 2019; 219 - 274.
IEEE	BİNGÖL SCHRİJER B "Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme." , ss.219 - 274, 2019.
ISNAD	BİNGÖL SCHRİJER, Bilge. "Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme". (2019), 219-274.

APA	BİNGÖL SCHRİJER B (2019). Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(13), 219 - 274.
Chicago	BİNGÖL SCHRİJER Bilge Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, no.13 (2019): 219 - 274.
MLA	BİNGÖL SCHRİJER Bilge Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.7, no.13, 2019, ss.219 - 274.
AMA	BİNGÖL SCHRİJER B Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 7(13): 219 - 274.
Vancouver	BİNGÖL SCHRİJER B Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 7(13): 219 - 274.
IEEE	BİNGÖL SCHRİJER B "Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme." Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7, ss.219 - 274, 2019.
ISNAD	BİNGÖL SCHRİJER, Bilge. "Parlamenter Sistemin Hassas Dengesi: Çek Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme". Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7/13 (2019), 219-274.