Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 66 Sayfa Aralığı: 127 - 139 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14222/Turkiyat4212 İndeks Tarihi: 18-12-2019

Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi

Öz:
Hayatın evrelerinden biri olan ölümü veölenin kaybı karşısında insanoğlunun acısınıifade etme şekli çeşitli biçimlerde gerçekleşmiştir.Bu ifade edişin edebî biçimlerinden biride mersiyelerdir. Mersiyeye ölen kişilere yapılangüzellemeler de denebilir. Mersiyelerde,kaybedilen varlığın iyilikleri, meziyetleri, yaşarkensergilediği başarıları ve ayırt edici özellikleriçoğu zaman abartıya kaçacak şekilde sıralanır.Bu şiirler, padişah, şehzade, devlet büyüğü,din adamı, akraba veya arkadaş için yazılabildiğigibi kaybedilen şehirler ve hayvanlariçin de yazılmıştır. Bunlardan biri de 16.yüzyıl şairlerinden Meâlî’ye aittir. Meâlî, kaynaklardaneşeli mizaçlı, hafif meşrep, görenleringülmeden duramadığı, köse bir adam olaraktanımlanmıştır. Şiirlerinde, hicve ve mizahadevrin şiir anlayışını zorlayacak ölçüde yervermiştir. Meâlî, ölümün acı verici bir ifadesiolan mersiye türünü, ince ve zarif zekâsıyla“Mersiye-i Gürbe” adlı 21 bentlik şiirinde hicvetmiştir.O, mersiye geleneğinin abartılı unsurlarınımübağalalı bir şekilde, ölmüş olan kedisiüzerinden mizahî bir üslûpla eleştirir. Çalışmamızınamacı, ilk anda güldüren 21 bentlik“Mersiye-i Gürbe”yi mersiye geleneği içindeele alarak, onun yapı özelliklerini ve türününmizâhî bir hicvi olduğunu ortaya koymaktır.
Anahtar Kelime:

Humorous Criticism of Elegies: Mersiye-i Gurbe of Meali

Öz:
Death which is one of the life stages and various ways to express the suffering of human beings in the face of the loss of the deceased have been demonstrated in a variety of ways. The literary form of this expression is an elegy. Elegies are a kind of folk lyrics in praise of the deceased or the lost. Favours, virtues, successes and distinguishing characteristics of the lost are listed often in an exaggerated way. These poems have been composed to sultans, princes, statesmen, the religious leaders, relatives or friends as well as to lost cities. They are also elegies written to animals apart from those written to persons and places. One of them was written by the 16th century poet Meâlî. In several sources, Meâlî is described as a beardless man who was cheerful and frivolous by temperament, and it is also mentioned that those who saw him could not stop laughing. Meâlî featured satire and humor in his poems to such an extent to push the understanding of that time. Using his subtle wit and elegant intelligence, Meâlî satirized/criticized an elegy that is the literary expression of the painful experience death in his 21-stanza poem entitled “Mersiye-i Gürbe” (literally translated as “Elegy to the Cat”). He criticized the extravagant elements of the Ottoman elegiac tradition via this dead cat in a humorous and exaggerated style. The aim of the present paper is to reveal that the 21- stanza cat elegy that amuses at first is, in fact, a humorous satire/critique on the elegiac literature on the basis of classical elegiac patterns and parts.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akün, Ö. (1994). “Divan Edebiyatı”. İslâm Ansiklopedisi, (C.9, s.389-427). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
  • Çiftçi, H. (1998). “Klâsik İslâm Edebiyatında Hiciv ve Mizah”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 10, 139-162.
  • Halman, T. S. (2013). “Me’âlî’nin Melâli Hirre-nâme veya Mersiye-i Gürbe”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Semih Tezcan’a Armağan, 13, 191-197.
  • İpekten, H. (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yay.
  • İsen, M. (1994). Acıyı Bal Eylemek Türk Edebiyatında Mersiye. Ankara: Akçağ Yay.
  • İsen, M., Horata, O., Macit, M., Kılıç, F. ve Aksoyak, İ. H. (2009). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay.
  • İsen,M.(2013).“Meâlî”.http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=deta y&detay=30 [erişim tarihi: 17.01.2016]
  • Kılınç, A. (2007). “Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Ömer Seyfettin’in Halk Anlatı Kaynaklı Hikâyeleri”. 1. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu. İstanbul: Gönen Belediyesi Kültür Yayınları.
  • Kocatürk, V. M. (2016). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi Başlangıçtan Bugüne Kadar Türk Edebiyatının Tarihi, Tahlili ve Tenkidi. İstanbul: İkü Yayınevi.
  • Kortantamer, T. (2004). “Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Osmanlı Dönemi Türk Mizahının Kısa Bir Tarihi”. Eski Türk Edebiyatı Makaleler, s. 138-169. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10720,eskiturkedebiyatipdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 13.10.2016)
  • Levend, A. S. (1984). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Enderun Kitabevi.
  • Mengi, M. (1983). “Eski Edebiyatımızın Mersiyelerine Toplu Bir Bakış”. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları II, Prof. Dr. Harun Tolasa Özel Sayısı, 91-101, İzmir: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları.
  • Mermer, A. Koç Keskin, N. (2005). Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yay.
  • Pala, İ. (2009). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yay.
  • Şahin, Ö. (2017). Meâ’lî’den Nâmık Kemâl’e Kedi Mersiyesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, (Yaz 2017) 12/1: 217-238 / (Summer 2017) 12/1: 217-238.
  • Şentürk, A. A. (2013). Osmanlı Şiiri Antolojisi. İstanbul: YKY.
  • Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
APA KOÇ M (2019). Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. , 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
Chicago KOÇ Munise Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. (2019): 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
MLA KOÇ Munise Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. , 2019, ss.127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
AMA KOÇ M Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. . 2019; 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
Vancouver KOÇ M Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. . 2019; 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
IEEE KOÇ M "Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi." , ss.127 - 139, 2019. 10.14222/Turkiyat4212
ISNAD KOÇ, Munise. "Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi". (2019), 127-139. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4212
APA KOÇ M (2019). Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(66), 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
Chicago KOÇ Munise Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 0, no.66 (2019): 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
MLA KOÇ Munise Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.66, 2019, ss.127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
AMA KOÇ M Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2019; 0(66): 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
Vancouver KOÇ M Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2019; 0(66): 127 - 139. 10.14222/Turkiyat4212
IEEE KOÇ M "Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, ss.127 - 139, 2019. 10.14222/Turkiyat4212
ISNAD KOÇ, Munise. "Mersiye Türünün Mizahî Eleştirisi: Meâlî’nin Mersiye-i Gürbesi". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 66 (2019), 127-139. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4212