ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI

Yıl: 2018 Cilt: 6 Sayı: 13 Sayfa Aralığı: 382 - 397 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-12-2019

ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI

Öz:
Örtmece sözler herhangi bir kavramın anlamını değiştirmeden, yalnızca o kavramıifade eden dilsel göstergelerin değiştirilmesiyle yapılan dil oyunlarıdır. Amaç anlamı değil,anlamın yarattığı olumsuz etkiyi değiştirmek ya da katlanılabilir hâle getirmektir. Herhangi birkavramın ya da olayın güzelleştirilerek anlatılması anlamına gelen örtmeceler, Türkçede “iyiadlandırma, edeb-i kelâm, hüsn-i tabir” gibi kelimelerle, Almancada ise “Euphemismus” şeklindeifade edilir. Örtmece sözler bir yandan dilin ve edebiyatın zenginleşmesine katkı sağlarken,diğer yandan da toplumların herhangi bir olayı nasıl algıladıklarının önemli göstergelerinden birtanesi olarak psikoloji, sosyoloji ve halk bilimi gibi bilim dalları içinde önemli veriler sunarlar.Çünkü toplumların kelimelere yüklemiş oldukları anlam, aynı zamanda onların nesneleri ya daolayları nasıl algıladıklarının da bir göstergesidir. Bu açıdan bakıldığında ölüm yerine kullanılanörtmece sözlerin toplumların ölüm algısına dair önemli ipuçları vereceği düşünülebilir. Ölüm herinsanın mutlaka yüzleşmek zorunda kaldığı bir olgudur ve her ne kadar vaka olarak evrenselkültürün parçası olsa da, algılanma biçimi itibarıyla yerel kültürün bir parçasıdır. Bu çalışmaylaTürk ve Alman toplumlarındaki ölüm algısının gazetelerin ölüm ilanlarında yer alan örtmecelerüzerinden analiz edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla Türkiye ve Almanya’dan günlük satışrakamları birbirine çok yakın iki gazete seçilmiş ve 15-30 Ağustos 2017 tarihleri arasında sözkonusu gazetelerde yayınlanan ölüm ilanları mercek altına alınmıştır. Araştırmanın birinciaşamasında örtmeceler tespit edilerek kullanım sıklıkları hesaplanmış ve ölümü algılayışbiçimleri esas alınarak belli sınıflandırmalar yapılmıştır. Ġkinci aşamada ise elde edilen verilerkarşılaştırmalı betimlemeli yöntemle yorumlanmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar

DEATH PERCEPTION IN EUPHEMISMS IN GERMAN AND TURKISH DEATH ANNOUNCEMENTS

Öz:
Euphemisms are language games made by changing the linguistic indications expressing only a concept without changing the meaning of that concept. The goal is not changing the meaning, but to change the negative effect that the meaning has created or to make it bearable. Euphemizations meaning to narrate a concept or event by beautifying it, are expressed with the words such as “iyi adlandırma (good naming), edeb-i kelam (euphemism), hüsn-i tabir (euphemism) in Turkish and as “euphemismus (euphemism) in German. While euphemized words contribute to the richness of the language and the literature, they also offer important data for sciences such as psychology, sociology and folklore as one of the important indications of how the societies perceive any event. Because the meaning the societies ascribed to the words is also an indication of how they perceive the objects or events. From this point of view, it can be considered that the euphemized words used in place of death may provide important clues to the perception of death by societies. Death is a fact that surely every human being must confront, and even though as part of universal culture as a case, it is part of the local culture with regards to its form of being perceived. With this study, it was aimed to analyze the perception of death in the Turkish and German societies over the euphemizations in the death announcements of the newspapers. With this purpose, two newspapers from Turkey and Germany with very similar daily sales figures were chosen and death announcements published in the subject newspapers between the dates 15-30 August 2017 were scrutinized. In the first stage of the study, the euphemizations were determined, and their frequency of use was calculated, and certain classifications were made based on the forms of death perception. In the second stage, the obtained data were interpreted with comparative descriptive method.
Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
0
0
0
  • AKBAŞ, Muhsin, (2002), “Yahudi ve Hıristiyan Düşüncesinde Ölüm Sonrası Hayat ve Diriliş İnancının Dini ve Teolojik Temelleri”, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15: 37- 60.
  • AKSAN, Doğan, (2009), Her Yönüyle Dil, III. Cilt, Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • BİLGİNER, Hayriye, (2001), “Batı Dillerinde ve Türkçede güzel Adlandırmalar”, Türk Dili, 598: 441-445.
  • BRAUN, Hans-Jürg, (1996), Das Jenseits. Die Vorstellung der Menschheit über das Leben nach dem Tod, Zürih: Artemis & Winkler Verlag.
  • ÇIBLAK, Nilgün, (2002), “Anadolu’da Ölüm Sonrası Mezarlıklar Çevresinde Oluşan İnanç ve Pratikler”, Türk Kültürü, 474: 605-614.
  • DEMİRCİ, Kerim, (2008), “Örtmece (Euphemism) Kavramı Üzerine”. Milli Folklor, 77: 21-34.
  • DUDEN, (1996), Universalwörterbuch des Deutschen, Manheim/Leipzig/Viyana/Zürih: Dudenverlag.
  • DURMUŞ, Mustafa, (2012), “Ölümü Güzelleştiren Eda: Türkçe İair Tezkireleri İle İairnâmelerde Ölüme Bakış ve Ölümün İfade Biçimleri Üzerine”, Milli Folklor, 94: 105- 122.
  • GAZETE TİRAJLARI, (2017), Gazetelerin Haftalık satış Raporu, http://www.gazetetirajlari.com/HaftalikTirajlar.aspx. (05.11.2017)
  • GÜNGÖR, Ahmet, (2006), “Tabu-Örtmece (Euphemism) Sözler Üzerine”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 29: 69-93.
  • İNCİL. https://www.bibleserver.com/start. (25 Aralık 2017).
  • LUCHTENBERG, Sigrid, (1985), Euphemismen im heutigen Deutsch. Mit einem Beitrag zu Deutsch als Fremdsprache, Frankfurt am Main: Peter Lang
  • MAIER, Bernhard, (2001), Die Religion der Kelten: Götter, Mythen, Weltbild, Münih: C.H. Beck.
  • MEVLEVİ, Tahirül, (1984), Edebiyat Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
  • RAMMSTEDT, Otthein, (1964), “Tabus und Massendmedien”, Publizistik, 9: 40-44.
  • SAĞOL-YÜKSEKKAYA, Gülden, (2010), “Türklerde Ölümün Algılanışı “Ölmek” Karşılığı Kullanılan Kelimelerden Hareketle”, Uçmağa Varmak Kitabı, (Ed. E. GürsoyNaskali, G. Sağol-Yüksekkaya), İstanbul: Kitabevi, 3-40
  • SCHRÖDER, Hartmut. “Der Tabu-Komplex – Kultursemiotische Überlegungen” (19.11.2013) https://jelinektabu.univie.ac.at/tabu/forschungsfeld-tabu/hartmutschroeder/. (11.01.2018).
  • STATISTA, (2017), Verkaufte Auflage der Süddeutschen Zeitung vom 4. Quartal 2010 bis zum 1. Quartal 2018. https://de.statista.com/statistik/daten/studie/382110/umfrage/auflage-dersueddeutschen-zeitung/. (05.11.2017)
  • TÜRCKE, Christoph, (1994), “Tabu”, Die Zeit, Nr. 36, 2. September 1994.
  • TDK. Türkçe sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts. (05.11.2017).
  • TÜRKMEN, Seyfullah, (2009), “Türkçedeki Örtmece Sözler”, Karadeniz Araştırmaları, XI, 23: 131-140
  • ÜSTÜNER, Ahat, (2009), “Örtmece Sözlerle İlgili Terimler”, Turkish Studies, 4/8: 166- 176.
  • VON WILPERT, Gero, (1989), Sachwörterbuch der Literatur, Stuttgart: Alfred Kröner Verlag.
  • YEŞİL, Yılmaz, (2014), Türk Dünyasında Geçiş Dönemi Ritüelleri, Ankara, Grafiker Yayınları.
  • YEŞİL, Yılmaz, (2015), Türk Sözlü Anlatılarında Şekil Değiştirme, Ankara, KalemKitap Yayınları.
  • YÜKSEL, Ersan, (2000), Euphemismus in der Alltagssprache und in den Fachsprachen der Politik, der Internationalen Beziehungen und des Gesundheitswesens im Deutschen und Türkischen, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • ZÖLLNER, Nicole, (1997), Der Euphemismus im alltäglichen und politischen Sprachgebrauch des Englischen, Frankfurt am Main: Peter Lang.
APA KALKAN H (2018). ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. , 382 - 397.
Chicago KALKAN HASAN KAZIM ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. (2018): 382 - 397.
MLA KALKAN HASAN KAZIM ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. , 2018, ss.382 - 397.
AMA KALKAN H ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. . 2018; 382 - 397.
Vancouver KALKAN H ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. . 2018; 382 - 397.
IEEE KALKAN H "ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI." , ss.382 - 397, 2018.
ISNAD KALKAN, HASAN KAZIM. "ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI". (2018), 382-397.
APA KALKAN H (2018). ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 382 - 397.
Chicago KALKAN HASAN KAZIM ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6, no.13 (2018): 382 - 397.
MLA KALKAN HASAN KAZIM ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.6, no.13, 2018, ss.382 - 397.
AMA KALKAN H ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018; 6(13): 382 - 397.
Vancouver KALKAN H ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018; 6(13): 382 - 397.
IEEE KALKAN H "ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6, ss.382 - 397, 2018.
ISNAD KALKAN, HASAN KAZIM. "ALMANCA VE TÜRKÇE ÖLÜM İLANLARINDAKİ ÖRTMECE SÖZLERDE ÖLÜM ALGISI". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6/13 (2018), 382-397.